Morgunblaðið - 28.12.1991, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAUUR 28. DESEMBER 1991
41
Minning:
Lilja Torfadóttir
Ég vil minnast hennar ömmu
minnar sem dó 71 árs að aldri.
Aldrei hugsaði maður um aldur
hennar því hún var svo ung í anda
og aldrei var hún veik. Það var
ekki fyrr en í vor sem veikindin
komu í ljós þegar hún var send til
læknis af börnunum sínum, því
amma kvartaði aldrei og ekki grun-
aði mann þá að hún ætti svo stutt
eftir ólifað. Mínar fyrstu minningar
um hana eru frá Laugarnesveginum
þar sem var hennar síðasta heimili.
Þegar við komum í bæinn frá
Grundarfirði þá var alltaf gist hjá
ömmu og afa. Amma var búin að
hafa til hlaðborð handa okkur ferða-
löngunum, hún passaði alltaf að
maginn væri ekki tómur meðan við
vorum hjá henni. Og á sumrin var
mikil tilhlökkun því þá komu amma
og afi til Grundarfjarðar og voru í
mánuð frammi í sveit, hjá æsku-
stöðvum þeirra. Þá fékk ég alltaf
að vera hjá þeim um tíma og það
var alveg dekrað við mig. Þegar
ég kom í bæinn í skóla þá fór ég
alltaf einu sinni í viku til ömmu og
afa og alltaf var jafnvel notalegt
og gott að koma þangað. í hvert
skipti sem ég kom bakaði amma
vöfflur handa mér því mér þótti þær
betri en pönnukökur. Ég man hana
ekki öðruvísi en í eldhúsinu að hafa
eitthvað til í svanginn handa þei'm
sem komu í heimsókn og ánægðust
var hún ef nógu margir voru í heim-
sókn hjá þeim. Ég minnist eins at-
viks sem gerðist fyrir 19 árum, þá
var ég 6 ára. Ég átti að gæta
frænku minnar sem var þá 3 ára
og bjó neðarlega á Laugaveginum.
Mér leiddist að ganga með hana
um Laugaveginn svo mér dettur í
hug að fara til ömmu og afa því
þar leiddist manni aldrei. Við
göngum af stað og þegar við kom-
um að húsinu þeirra þá sé ég ömmu
standa í dyrunum, farin að líta eft-
ir okkur. Ekki skammaði amma
mig, hún sagði að foreldrar okkar
væru farnir að hafa áhyggjur af
okkur. En ég skildi ekki hvers vegna
þau höfðu svona mikiar áhyggjur
af því ég færi í heimsókn hjá ömmu
og afa.
Elsku afi, þetta er okkur öllum
mikill missir en við munum styrkja
hvort annað.
Ásta Mósesdóttir
í Árbænum eru mínar fyrstu
minningar um ömmu þar sem hún
og afi bjuggu í jaðri Árbæjarsafns-
ins. Þá var Selásinn hálfgerð sveit
með gömlum húsum hingað og
þangað, en borgin byijuð að teygja
sig uppeftir. Þar var mjög gaman
að leika sér í því dóti sem byijað
var að safna fyrir Árbæjarsafnið,
einnig hafði afi útbúið lítið hús fyr-
ir yngstu dóttur sína og okkur
barnabörnin til að leika okkur í.
Borgin stækkaði og bæði safnið og
nýi vegurinn yfir Elliðaárdalinn
þurftu meira pláss og því þurfti að
rífa garnla húsið. Fluttu þau þá í
Hraunbæinn og síðar á Laugarnes-
veginn. Á Laugarnesveginum var
miðstöð ijölskyldunnar með ömmu
sem fasta punktinn í tilverunni. Þar
hitti maður alltaf einhvern í fjöl-
skyldunni og ef enginn kom yfir
daginn var amma alveg eyðilögð.
Alltaf var hún tilbúin með heitar
pönnukökur, kleinur eða hveitikök-
ur þó hún væri dauðþreytt, nýkom-
in úr erfiðri vinnu en aldrei heyrð-
ist kvart né kvein frá henni. Alltaf
mundi hún eftir öllum afmælisdög-
um þó fjölskyldumeðlimum fjölgaði
ört og þeir væru yfír fímmtíu tals-
ins, jafnvel síðustu dagana á spíta-
lanum mundi hún eftir öllum af-
mælum í desember. Ættfræðin var
henni mjög hugfólgin, þar kom
maður að ótæmandi brunni, ef ég
þurfti að vita hvort þessi eða hinn
væri frænka eða frændi var hún
ekki lengi að svara. Amma var ein
þeirra sem muna tímana tvenna,
allt frá torfbæjum og kreppu yfir í
nútíma þægindin sem við höfum í
dag. Amma vann lengi í sviðaskúrn-
um í Laugarnesinu sem nú er búið
að rífa. Síðan flutti hún sig yfir til
Goða hf., en hún vann þar til sjö-
tugs. Aldrei vantaði hana í vinnu
vegna veikinda og ekki kom hún
of seint, heldur mætti hún fyrr til
að vera búin að hella upp á fyrir
fólkið þegar það mætti til vinnu.
Afmælisdagur ömmu var einnig
brúðkaupsdagurinn hennar og afa,
því voru oft stórveislur á þeim degi.
I fyrra varð hún sjötug og átti þá
einnig fimmtíu ára brúðkaupsaf-
mæli. Var slegið upp heljarinnar
veislu í mötuneyti Goða þar sem
börnin framreiddu mat og barna-
börnin sáu um öll skemmtiatriði og
að lokum var farið með ljóð til þeirra
sem samið var í tilefni brúðkaupsaf-
mælisins. Þarna var hún í essinu
sínu klædd upphlutnum sínum sem
hún bar svo vel innan um þessa
stóru fjölskyldu og vini. Ekki má
gleyma öllum þeim ferðum sem
amma og afi fóru vestur til Grund-
arfjarðar til að vera frammi á
Valgerður Sigurð-
ardóttir - Minning
Ég minnist Gerðu fyrst og fremst
af Kirkjuteignum, í húsinu sem
bræðurnir Ingimar og Kjartan frá
Laugarási byggðu ásamt fjölskyld-
um sínum nokkru eftir lok heims-
styijaldarinnar síðari. Þetta var tví-
lyft steinhús með háu risi og íbúð
í kjallara. Kjartan og Unnur bjuggu
á efri hæðinni ásamt börnum sínum
en Gerða og Ingimar og Sigurður
sonur þeirra á þeirri neðri. Við Hjör-
leifur, uppeldisbróðir Gerðu, höfð-
um kjallaraíbúðina á leigu í nokkur
ár fyrst eftir að við fluttum hingað
til landsins ásamt Einari syni okk-
ar. Um þetta leyti var Teigahverfið
fullbyggt að mestu og íþróttamann-
virkin í landi Austurhlíðar í mótun.
Kjartan og Ingimar voru sérleyf-
ishafar og áttu nokkrar langferða-
bifteiðir. Ef ég man rétt voru þær
notaðar á föstu áætlunarleiðinni
austur um Grímsnes upp að Mið-
felli við Þingvallavatn með viðkomu
á rafveitustöðvunum a Ljósafossi
og írafossi sem þá var alveg ný af
nálinni. Um þetta leyti fóru hóp-
ferðir um landið mjög í vöxt ekki
síst ferðir um fjöll og firnindi og
tóku bræðurnir frá Laugarási virk-
an þátt í skipulagningu þeirra. Ingi-
mar var eftirsóttur bílstjóri til fjalla-
ferða enda harðduglegur, ósérhlíf-
inn og ljúfur maður í viðmóti. Eftir
að þeir bræður skildu að skiptum
ók Ingimar leigubíl en andaðist fyr-
ir nokkrum árum - langt um aldur
fram.
Heimilið hjá Gerðu og Ingimar
var mjög annasamt þótt ekki væru
þau nema þijú í fjölskyldunni fyrst
í stað. Viðskiptamenn, ættingjar og
vinir komu og fóru allan daginn,
bílstjórar og áhangendur þeirra. Á
flestum tímum sólarhringsins var
reiddur fram matur og aðrar góð-
gerðir í langa eldhúsinu þegar hús-
bóndinn kom þreyttur heim eftir
erfiða keyrelu eða viðgerðir og hafði
þá jafnan með sér einn eða fleiri
aðstoðarmenn. Gerða var ekki orð-
mörg en hún var hrein og bein og
fljót að taka til hendinni. Hún var
umhyggjusöm húsmóðir og aldrei
man ég eftir því að hráefnið skorti
þegar reiða þurfti fram kræsingar
af einu eða öðru tagi með litlum
sem engum fyrirvara. Ótal mörg
voru boðin sem hún þurfti að taka
á móti og koma áfram til réttra
aðila þegar bílar höfðu bilað eða
ferðalög voru í undirbúningi.
Brekku í sumarbústaðnum. Þar var
alltaf hlaðborð og að sjálfsögðu
pönnukökur þó ekki væri rafmagn.
Með þessum orðum vil ég þakka
elsku ömmu fyrir allan þann tíma
sem hún gaf okkur hér. Innilegt
þakklæti til starfsfólks Landakots,
sérstaklega á gjörgæsludeild þar
sem stöðugur straumur af börnum
og barnabörnum komu í heimsókn
til hennar.
Elsku afi, missir þinn er mikill
og enginn getur fyllt þetta stóra
skarð, en fjölskyldan er stór og við
erum hér fyrir þig svo lengi sem
þú þarft á okkur að halda.
Hildur Mósesdóttir
Okkur langar til að minnast
ömmu, Lilju Torfadóttur, fædd
1920, móður átta barna og verka-
konu frá Éyrarsveit í Grundarfirði
sem lést 18. desember sl. Lilju var
einstaklega annt um þá sem minna
mega sín í þessu samfélagi hvoit
sem það voru börn, sjúkir, einstæð-
ingar eða fatlaðir. Hún átti auðvelt
með að setja sig í spor þessa fólks
og reyndi eftir megni að liðsinna
því á þeirra eigin forsendum. Ver-
aldlegar þrengingar og erfiðleika
þekkti Lilja af eigin raun er hún
og eftirlifandi eiginmaður hennar,
Geirmundur Guðmundsson, voru að
koma undir sig fótunum. HeilsuT
leysi þeirra beggja neyddi þau til
að taka sig upp frá æskustöðvunum
í Eyrarsveit og flytja á mölina hér
fyrir sunnan. Lífsbarátta fjölskyld-
unnar í þessu framandi samfélagi
var erfið og oft var lítið um mat
og fatnað til að fæða og klæða stór-
an barnahóp. Lilja og Geiri reyndu
að vernda börnin sín og veita þeim
allt sem í þeirra valdi stóð, þrátt
fyrir miskunnarlausa lífsbaráttu
verkafólks. Þessi ár mörkuðu djúp
spor í huga Lilju og staðfestu trú
hennar á nauðsyn baráttu verka-
fólks fyrir réttlátara samfélagi þar
Kveðjuorð:
Guðbjörg Bjarman
í desember eru dagarnir stuttir
en nóttin löng, svo löng og myrkr-
ið svo mikið að það virkar þrúg-
andi á sum okkar að minnsta kosti.
Mitt í þessum skammdegisdrunga
barst okkur Mörthu sú sorgarfrétt
að hún Gullý okkar væri látin.
Gullý var frá barnæsku góð vin-
kona mín. Tíu ára gamall dvaldi
ég að sumarlagi í fyrsta skipti á
æskuheimili hennar á Víðivöllum í
Blönduhlíð. Þá var þar íjölmcnnt,
sveitaheimili og mikið um að vera
við störf og leik. Síðan hafa Víði-
vellir verið mér á margan hátt
mitt annað heimili og hafa sum-
ardvalirnar þar skilið eftir hjá mér
ljúfar minningar og tengt mig
mjög náið því fólki sem þar var
að vaxa úr grasi og jafnframt þeim
sem þar búa. Gullý var mér á
margan hátt eins og systir og tók-
ust með okkur náin kynni sem
hafa eflst og þroskast í tímans
rás. Eftir að við Martha konan
mín kynntumst og stofnuðum
heimili saman hefur náin yinátta
Gerða var mjög hjálpsöm og
raungóð manneskja. Það fengum
við oft að reyna árin okkar á Kirkju-
teignum. Oft hélt hún hlífiskildi
yfir Einari syni okkar og á sama
hátt kom hún fram við önnur börn
með festu og hlýju.
Síðustu árin átti Gerða við mikla
vanheilsu að stríða. Stundum
reyndum við að ná saman en það
tókst verr en skyldi, einkum vegna
fjarlægðarinnar.
Við minnumst hennar með virð-
ingu og þakklæti.
Else Mía Einarsdóttir
verið við -Gullý, Teit og börnin.
Gullý var hæfileikarík um margt.
Hún átti mjög auðvelt með að
umgangast fólk og einstaka hæfi-
leika hafði hún til að kynnast fólki.
Hún og Teitur hafa verið mjög
natin við að halda utan um fjöl-
skyldu- og vinatengsl. Hún söng
með skagfirsku söngsveitinni og
hafði unun af söng. Minnumst við
margra gleðistunda þar sem hún
og ýmsir aðrir skagfirðingar komu
saman og sungu rismikil og fögur
skagfirsk lög sem þeim einum er
gefið að syngja. Þannig ríkti oft
gleði í kringum Gullý og fjölskyldu
hennar. Margar góðar samveru-
stundir áttum við með þeim og
minnumst við síðast í sumar
ágætra daga með þeim norður á
Akureyri.
Þegar svo góður vinur er fallinn
frá er sem þyrmi yfir. Fleiri spurn-
ingar vakna en hugurinn fær svar-
að. Allt gerðist þetta svo ógnar
snöggt að hún er frá okkur farin.
Við, fjölskyldan að Bergstaða-
stræti 64, minnumst hennar með
miklum söknuði og trega.
Elsku Teitur, Björn, Ásthildur
og Baldur, við vottum ykkur okkar
dýpstu samúð við fráfall Gullý þar
sem sorgin hefur snortið ykkur svo
djúpt.
Snorri Aðalsteinsson
Það er fullmikið að ætlast til að
orð komi þeim að einhveiju haldi
sem nú syrgja svo sárt hana
Guliýju vinkonu mína. Þegar dauð-
ann ber jafn brátt og óvænt að sem
nú, er svo margt ósagt og ógert.
Nú eru liðin hartnær 20 ár síðan
við Gullý kynntumst í MA. Það var
á þeim leitandi öru og óöruggu
menntaskólaárum sem leiðir okkar
lágu saman og við áttum mörg
trúnaðarsamtöl um það sem stúlk-
um er efst í huga á þeim árum.
Við vorum saman í skólakórnum
sem gjarnan hélt söngskemmtanir
í félagsheimilum nærsveitanna, og
það var einmitt á slíku sveitaballi,
sama dag, með MA kórnum sem
við báðar kynntumst mönnunum
okkar. Þetta voru skemmtilegir
tímar og minningarnar frá þeim
ljúfar. Ég sakna þess að eiga ekki
framar von á símtali frá Gullý ein-
hvern ákveðinn febrúardag, (sem
ég man aldrei hver er) þar sem
hún minnir mig á þetta sameigin-
lega „afinæli" okkar. Hún var
þannig. Hátíðir og tilefni til til-
breytinga frá hversdagsleikanum
gleymdust aldrei hjá henni. Hún
sem jöfnuður og bræðralag ríkir.
Eftir að flest börnin voru komin á
legg, starfaði Lilja við ýmis verka-
kvennastörf sem tengdust mat-
vælaiðnaði. Lilja var trú stétt sinni
og fylgdist vel með frammistöðu
verkalýðsforingja í kjarabaráttunni,-
Sósíalistaflokksins og síðar Alþýðu-
bandalagsins á Alþingi. Dugleysi
forystu verkafólks við að bæta kjör
hinna lægst launuðu í kjarasamn-
ingum og á Alþingi ollu henni þó
miklum vonbrigðum. En hún lét
ekki bugast og leit alltaf á sig sem
sósíalista. Það gladdi Lilju mjög
þegar hún varð þess vör að hugsjón-
ir hennar féllu í fijóan farveg með-
al afkomenda hennar. Helsta yndi
Lilju hin síðari ár var að hafa sam-
skipti víð börnin sín, tengdabörn,
barnabörn og barnabarnabörn og
best leið henni þegar hún hafði 'r'
okkur öll hjá sér. Það var okkur
reyndar óskiljanlegt hvernig hún
gat, fáiveik nú undir lokin, umbor-
ið allt ónæðið sem fylgdi heimsókn-
um svo stórrar fjölskyldu. En Lilja
var ekki sátt nema við kæmum öll,
stór og smá, að heimsækja hana
og erum við nú þakklát fyrir að
hafa fengið tækifæri til að kveðja
hana áður en yfir lauk.
Minningin um þessa merku konu
mun seint líða okkur úr minni. Við
vottum Geira — afa dýpstu samúð
okkar og aðstandendum öllum.
Lilja Mósesdóttir og
ívar Jónsson.
mundi alla afmælisdaga, hringdi
eða sendi kveðju eða jafnvel fallega
gjöf.
Eitt af hennar aðalsmerkjum var
einmitt örlæti. Húti var sífellt að
hugsa um að gefa gjafir. Það voru
gjarnan peysur sem hún pijónaði
sjálf af vandvirkni og smekkvísi
sem var henni í blóð borin. Margir
urðu þeirra aðnjótandi sérstaklega
börn hennar og systkinabörn.
En hún var ekki bara örlát á
gjafir heldur einnig á sjálfa sig.
Hún hafði lag á að láta fólki líða
vel og finnast það vera sérstakt
og mikils virði.
Eins og lífið gengur þurftu Teit-
ur og Gullý margt að reyna sam-
an, en okkur sem höfum þekkt þau
frá upphafi sambúðar þeirra hefur
ekki dulist hve vel þau hafa rækt
samband sitt og byggt það á gagn-
kvæmu trausti, vináttu og kær-
leika. Börnin þeirra eftirlifandi sem
nú hafa misst svo mikið eru dýr-
mætur ávöxtur hjónabands þeirra,
en hún er farin til litlu dóttur þeirra
sem beðið hefur þess hinum megin
að fá að njóta móður sinnar.
Mér kemur í huga ljóð úr Spá-
manninum eftir Kahlil Gibran sem
Gullý gaf mér í afmælisgjöf fyrir
mörgum árum, og sendi mér áritað
með sinni fallegu rithönd.
Soigin er grima gleðinnar.
Og lindin, sem er uppspretta gleðinnar,
var oft full af tárum.
Og hvernig ætti það öðruvísi að vera?
Þeim mun dýpra sem sorgin grefur sig í
hjarta mannsins, þeim mun meiri gleði getur
það rúmað.
Kæri Teitur, Bjössi, Ásta, Bald-
ur litli og Unnur missir ykkar er
mikill og sorgin þung. Við Júlli
sendum ykkur okkar dýpstu sam-
úðarkveðjur. Guð gefi ykkur styrk
í raun ykkar.
Svana