Morgunblaðið - 07.03.1992, Qupperneq 31

Morgunblaðið - 07.03.1992, Qupperneq 31
MORGÚNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. MARZ 1992 31 Petrún Magnús- dóttír - Minning Fædd 16. júlí 1906 Dáin 2. mars 1992 Hver af öðrum til hvíldar rótt halla sér nú og gleyma vöku dagsins um væra nótt vinirnir gömlu heima. Og andlitin, sem þér ætíð fannst að ekkert þokaði úr skorðum - hin sömu jafnlangt og lengst þú manst - ei ljóma nú við þér sem forðum. (Þorsteinn Valdimarsson) Komið er að kveðjustund eftir ríflega hálfrar aldar samleið og vin- áttu sem aldrei bar skugga á. Kvödd er Petrún Magnúsdóttir, sem í fimmtíu ár var húsfreyja í Þingnesi. Petrún var fædd að Heinabergi í A-Skaftafellssýslu. Foreldrar hennar voru Jóhanna Eyjólfsdóttir og Magnús Jónsson. Petrún ólst upp á Heinabergi með móður sinni og Eyjólfi föður hennar, sem þar var bóndi. Hún var mjög elsk að afa sínum, sem sést best á því að hún gaf einkasyni sínum nafn hans. Um menntun var ekki að ræða fremur en hjá öðrum alþýðustúlkum af hennar kynslóð, utan lögboðinnar barnafræðslu. En hún var alla tíð bókhneigð og las flest það sem hún komst yfir. Þann- ig var hún hafsjór um sögu og landafræði íslands auk margs ann- ars. Petrún ólst upp við hefðbundin sveitastörf, skepnuhirðingu, hey- skap og smalamennsku. Góðir hest- ar voru á Heinabergi og Petrún sat vel hest og tamdi hross á yngri árum. Hún reið jökulvötn eða „fór á jökli“ eins og sveitungar hennar gerðu meðan jökulvötnin stríð belj- uðu óbrúuð á báðar hendur. Gaman var að heyra hana rifja upp þessa atburði eins og þeir hefðu gerst í gær. Eftir fermingu var Petrún í ýms- um vistum austur þar en sótti síðar vinnu til Reykjavíkur. Þar kynntist hún starfi Sjöundadags aðventista og skírðist inn í söfnuðinn ásamt vinkonu sinni Guðbjörgu Hákonar- dóttur, en þær héldu vinskap sínum meðan báðar lifðu. Það var á vegum aðventista sem Petrún réðst ráðskona að Þingnesi í Borgarfirði vorið 1936 til Hjálms Einarssonar sem einnig var í söfn- uðinum. Hann var þar þá ráðsmað- ur en síðar bóndi. Þau Hjálmur gengu í hjónaband og eignuðust einn son, Eyjólf, fæddan 13. okjó- ber 1939. Þau Hjálmur og Petrún bjuggu ekki stórt en áttu afurðagóðar skepnur og góða reiðhesta. Það var mesta yndi Petrúnar meðan heilsa leyfði að bregða sér á hestbak hvort sem var til smala- mennsku eða skemmtiferða. Þau hjónin fóru t.d. árlega ríð- andi vestur að Kaldárbakka í Kol- beinsstaðahreppi að heimsækja Björn, bróður Hjálms. Höfðu þau þá marga til reiðar og minnist ég innilegrar gleði þeirra yfir þessum ferðum. Seinna áttu þau þess kost að fara í bændaferðir um landið. Kom þá mörgum á óvart að óskólageng- in sveitakona skyldi þekkja nafn á hveijum bæ og hveiju fjalli þar sem um var farið. Hjálmur lést 24. febrúar 1967 og var jarðsunginn 2. mars, eða nákvæmlega 25 árum áður en Pet- rún kvaddi þennan heim. Eftir lát Hjálms hélt Petrún áfram búskap með Eyjólfi syni sínum. En heilsan fór óðum að gefa sig og smám sam- an varð hún að farga skepnum sín- um. Það var henni ekki sársauka- laust. Lengst af átti hún þó nokkur hross sér til augnayndis og gat boðið gestum á hestbak þó að heilsa hennar leyfði ekki lengur að hún yrði þeim samferða. Árið 1986 fluttust þau mæðginin Petrún og Eyjólfur frá Þingnesi að Ásbrún, en þar höfðu þau eignast hús. Þarna var aðbúnaður allur ólíkt betri en verið hafði í gamla Þingnes- húsinu sem hvorki hélt orðið vindi né vatni. Samt festi Petrún ekki rætur þarna þó að nágrannar henn- ar reyndust henni frábærlega og vildu allt gera henni til yndisauka. Einnig hrakaði nú mjög heilsu hennar og árið 1988 fluttist hún á Dvalarheimili aldraðra í Borgar- nesi. Hún lést á Sjúkrahúsi Akra- ness 2. mars eins og áður segir. Foreldrar mínir bjuggu í tvíbýli við Hjálm og Petrúnu í Þingnesi uns þau brugðu búi árið 1958. Frá því ég fyrst man eftir mér var Pet- rún alltaf nálæg og segja má að leiðir okkar hafi legið saman alla mína ævi. Ég minnist lítillar stúlku sem var bundin við mjólkurvagninn í öryggisskyni meðan móðir hennar brá sér í fjósið. Sú stutta undi illa ófrelsinu en orgið þagnaði þegar Petrún og Jóhanna móðir hennar, sem bjó hjá henni síðustu æviárin sín, leystu litlu manneskjuna, báru hana niður í eldhús og héldu henni rúsínu- og kandísveislu. Ég minnist stelpuhnokkans sem var að smala í Ásunum ásamt Petrúnu og fleira fólki. Klárinn hnaut, krakkinn lenti á höfuðið ofan í leirkeldu og þótti smán sín óbærileg. En Petrún kom aðvífandi, tók af sér höfuðklútinn, þerraði með honum tárin af kinnun- um og leirinn úr fléttunum og á skammri stundu voru sorgirnar og sneypan á bak og burt og smalakon- urnar riðu hóandi fyrir íjárhópinn. Ég minnist ungu stúlkunnar sem sýndi Petrúnu frumburð sinn á að- fangadag. „Þessi blessaða litla manneskja," sagði hún og sótti svo tvo eingirnisboli sem hún hafði spunnið í og pijónað sjálf. „Skyldi mega nota þetta á litla kroppinn.“ Síðar bættust tveir drengir við og þá hétu systkinin „þetta blessaða litla fólk“. Þegar foreldrar mínir voru fluttir úr sveitinni var ég löng- um í þeirra húsakynnum á sumrin með börnin mín. Þessi sumur eru sveipuð sólskini í minningunni. Smáfólkið fylgdi Petrúnu í fjósið á morgnana og að loknum mjöltum kom hún upp til mín með kaffikönn- una sína í annarri hendi og ijóma- lögg, nýfleytta ofan af brúsa í hinni. Meðlætið lagði ég til og þannig drukkum við ævinlega saman morgunkaffið og ræddum málin. Stundum var lítill blómvöndur dreg- inn upp úr svuntuvasanum, kannske dálítið bældur og settur í vatnsglas á borðið. Þá hafði hún brugðið sér vestur í Bæjarholt í morgunsárið eftir þessari heimilis- prýði. Synir mínir voru í sveit hjá henni, lærðu að sitja hest og meta íslenska náttúru. Það varð þeim dýrmætt veganesti. Það þurfti engin ósköp til þess að gleðja hana Petrúnu. Ég minnist ferðar okkar norður yfir Holta- vörðuheiði til þess að sjá hafís á Hrútafirði í júní, dagsferðar fyrir jökul og ógleymanlegrar . ferðar austur fyrir fjall á sjötugsafmælinu hennar, svo að nokkuð sé nefnt. Á slíkum stundum gat hún átt það til að slá saman höndunum og segja: „Nú þykir mér gaman.“ Síðar fædd- ust barnabörnin mín og aftur var „þetta blessaða litla fólk“ komið til sögunnar. Og öll hændust þau að Petrúnu sem þótti verst að vera ekki aðeins yngri svo að þessi kyn- slóð gæti verið hjá henni sumar- langt. Petrún batt ekki alltaf bagga sína sömu hnútum og samferðamenn. Hún var fáskiptin við marga og seintekin, en þeir sem eignuðust vináttu hennar hlutu þar dýrgrip. Hún var orðvör og heyrði hún last- mælgi eða fásinnu sagði hún gjarn- an með sínum sérstaka tón: „Ætli það?“ Hún krafðist lítils fyrir sjálfa sig en engan þekkti ég örlátari þótt ekki væri miklu að miðia á veraldar- vísu. Hún átti fallega og einlæga trú á góðan guð. Því kynntist ég best þegar ég átti í höggi við erfiðan sjúkdóm. Þá átti ég hana að eins og ævinlega þegar ég þurfti mest á að halda. Nú er hún horfin okkur um sinn. Efst í huga mér er ómælt þakklæti fyrir öll okkar kynni og fyrir að hafa átt hana að vini. Og þess er minnst með trega, að „sú hönd sem þig kærast kvaddi í haust hún kveð- ur þig ekki í sumar.“ Ragnheiður Sveinbjörnsdóttir. Petrún Magnúsdóttir, húsfreyja í Þingnesi í Bæjarsveit, lést í Sjúkrahúsi Akraness 2. mars sl. Mér ber að minnast hennar með nokkrum orðum, enda er mér það ljúft. Petrún var fædd að Heinabergi í Austur-Skaftafellssýslu og var móðir hennar Jóhanna Eyjólfsdóttir bónda þar. Faðir hennar hét Magn- ús Pálsson. Hjálmur, móðurbróðir minn, Einarsson, hafði gifst stúlku úr flokki aðventista en þau skildu. En hann tókst á hendur ferðir fyrir aðventista um landið. í slíkri ferð var það sem Hjálmur kynntist Pet- rúnu. Giftust þau og tóku við búi á parti föður míns í Þingnesi um 1936 og fluttist Jóhanna Eyjólfs- dóttir með þeim þangað. í Þingnesi hefur Petrún alið allan sinn aldur síðan að undanskilinni sjúkrahúss- og elliheimilisvist undir það síðasta, Það var á þeim tíma mikil um- breyting fyrir þær mæðgur að flytj- ast búferlum hina löngu leið. En fljótt festu þær rætur í Þingnesi og veit ég ekki hvað hefði orðið um þann jarðarpart annars. Hjónaband þeirra Hjálms og Petrúnar hygg ég hafa verið gott og raunar var ég einskonar fóstursonur þeirra eitt sumar og hálfan vetur, 10-11 ára gamall. Minnist ég þess skeiðs með ánægju. Einn son eignuðust þau saman, Eyjólf, sem nú býr í Ásbrún í Bæjarsveit og stundar tækjavið- gerðir, en hann er sjálfmenntaður í þeim efnum. Eyjólfur er sá maður sem ég mundi helst kjósa til þess að kenna mér stærðfræði ef hugur minn ætti enn eftir að lifna á því sviði — því að mér er Ijóst að hugs- un hans er frábær í þeirri grein. Petrún sat Þingnes-partinn í rúm fimmtíu ár og er það langur tími, en ekki munu mér mörg þeirra hafa fallið úr að heimsækja hana þar. Það voru ánægjulegar heim- sóknir. Mér er í minni hve vel þau tóku á móti okkur Gerðu þegar við komum þar fyrst og jafnan síðan á þann sama veg. Petrún hélt vel uppi samræðum um landsins mál og sveitarinnar, um ýmis atvik og atburði og afar minnug var hún og nákvæm um hvaðeina svo að mig undraði og dáðist að. Oft sátum við Gerða hjá henni svo klukkutímum skipti í gamla kjallaraeldhúsinu í Þingnesi sem var ekki sérlega nú- tímalegt en er í minningu minni einn hinn veglegasti staður, því að þangað var gott að koma. Þegar Hjálmur dó árið 1967 og faðir minn ekki löngu síðar, sagði ég fyrir munn okkar mæðgina við þau Petrúnu: „Hér búið þið eins og áður og borgið ekki eyri“. Ég vissi ekki hvaða greiða ég var að gera sjálfum mér með þessu. En þetta var bara eðlilegast þannig og hlaut því svo að vera. Eftir að Petrún fluttist til sjúkra- hússdvalar á Akranesi og á dvalar- heimili í Borgarnesi urðu ferðir okkar til hennar stijálli en áður. Ekki er ég í vafa um að gott framlíf bíður Petrúnar Magnúsdótt- ur. Um þau mál ræddi ég þó aldrei við hana né heldur við Hjálm mann hennar, móðurbróður minn. Þorsteinn Guðjónsson. Minning: Hulda M. Karls- dóttir, Keflavík Fædd 14. mars 1919 Dáin 1. mars 1992 Samferðafólkið sem fætt var i byijun aldar kveður nú eitt og eitt, það grisjast kunningjahópurinn, sumir eru löngu horfnir, aðrir ný- látnir. Ég hef gengið um nýjan grafreit Keflvíkinga, sem er við Helguvíkurveginn. Þar liggja undir torfu gamlir kunningjar og vinir og þegar maður les nöfnin á legstein- unum, þá segir maður við sjálfan sig, já þarna er hann eða hún og allt þetta fólk, sem maður er nýbú- inn að tala við, að manni fínnst. Og ég stend þarna í félagsskap góðra vina, þetta fólk er allt horfið, en ég sé það samt með því að láta hugann reika. Ég er búin að syngja í Keflavíkurkirkju í 50 ár. Og sem ég stend þarna og lít í huganum frá einum til annars þá gleðst ég yfír því, að ég hef kvatt allt þetta samferðafólk með söng. í dag verður til moldar borin vin- kona okkar hjónanna, kona sem var fædd árið 1919 og hefði orðið 73 ára 14. mars nk. Hún hét Hulda María Karlsdóttir og var jafnan kennd við gamla bæinn Strýt. Hulda í Strýt og Anna konan mín voru aldar upp á sama hlaðinu, eins og sagt er, en örstutt var á milli heim- ila þeirra. Þær stöllur lærðu að synda í Grófinni, þær skautuðu á íshústjörninni á veturna og syntu svo í sömu tjörn á sumrin, þær hjól- uðu um götur bæjarins og léku sér í dönskum boltaleik og snú snú, þær fóru í gluggaparís og karlaparís og seinna gengu þær í UMFK og fengu þar leikfimis- og handboltakennslu, þær unnu sjálfboðastarf fyrir félag- ið og stunduðu dansleiki í landleg- um. UMFK var þá ungt og ferskt félag og lét sig varða öll þau mál, er voru byggðarlaginu til heilla. Félagið eignaðist á þessum tima sitt eigið samkomuhús og réðist í það þrekvirki að byggja sundlaug. Margar hendur vinna létt verk og Hulda var meðal þeirra mörgu sem létu sitt ekki eftir liggja. Á þessum árum voru útiskemmtanir haldnar í Hjallatúni og auðvitað var Hulda þar meðal sinna æskuvina. Já svona leið bernskan og æskan hennar Huldu í Strýt í leik og starfi. Hulda giftist Bjarna H. Guð- mundssyni frá Akranesi í janúar 1945, þá höfðum við Anna verið gift í tvö ár. Hulda og Bjarni byrj- uðu búskap í Landakoti í Sand- gerði, við hjónin bjuggum þá í húsi nr. 7 við Suðurgötu í Keflavík. En þær stöllur Hulda og Anna áttu eftir að verða í nábýli aftur. Hulda og Bjarni fluttu í íbúð á Aðalgötu 2, þar sem Hulda var uppalin, en við Anna byggðum við hús tengda- foreldra minna. Nú endurtók sig gamla sagan, því dætur okkar Önnu og bömin þeirra Huldu og Bjarna léku sér á sömu slóðum og þær vinkonurnar höfðu áður slitið barns- skónum. Samgangur var þó nokkur á milli heimilanna, en svo kom að því að við fórum að fara saman í ferðalög og var það árvisst í nokkur sumur. Hulda hafði mjög gaman af þessum ferðalögum og var frek- ar veitandi en þiggjandi hvað mat- arföng varðaði. Við vorum oftast með börnin með okkur í þessum ferðalögum og eru þeim ýmis atvik minnisstæð úr þessum ferðum. Eftir að fólk fór almennt að ferð- ast til útlanda, fékk Hulda mikin áhuga á að kynnast öðrum löndum og eftir það fækkaði samverustund- unum hjá okkur, en vinátta hefur haldist þrátt fyrir það. Hulda var mjög dugleg að hveiju sem hún gekk. Hún var eftirsótt til allra verka og vann hjá ýmsum fýrirtækj- um bæði við fískverkun og verslun, svo eitthvað sé nefnt. Hulda var stofnandi Kvenfélags Keflavíkur og starfaði þar í áraraðir. Þegar gengi Keflvíkinga var sem mest í knatt- spyrnunni var Hulda ákafur stuðn- ingsmaður liðsins og lét sig aldrei vanta og hvatti menn ákaflega til stórræða. Hulda var listræn og hafði gam- an af ýmiskonar föndri, svo hafði hún gaman af að eignast og safna sjaldséðum munum, einnig safnaði hún gömlum hetju- og ástarljóðum, t.d. Tólfsonakvæði, Vinaspegill, Hjálmar og Hulda o.fl. o.fl. Eins og áður segir fæddist Hulda 14. mars 1919 í Reykjavík. Foreldr- ar hennar voru Hólmfríður Einars- dóttir og Karl Eyjólfsson. Hulda var elst sinna systkina, næst henni var Eyja Guðbjörg, hún dó í bernsku, þá kom Gunnlaugur, Fríður og yngst er Eyja Guðbjörg. Hulda eignaðist dreng fyrir hjónaband með Gísla Jónsen frá Vestmanna- eyjum, hann heitir Sævar Karl. Börn Huldu og Bjarna eru Ingveld- ur, Fríða og Guðbjörn Bjarni. Barnaböm Huldu eru 16 og barna- barnabörnin 10, afkomendur henn- ar eru því 30 talsins. Um miðjan sjötta tug aldarinnar , byggðu þau Hulda og Bjarni sér tveggja hæða hús í Miðtúni 6 í Keflavík. Eftir að börnin voru farin úr heimahúsum, vildu þau minnka ; við sig og seldu því eignina í Mið- túni 6 og keyptu fyrir 13 árum íbúð í.húsi nr. 9 við Blikabraut. Eftir að heilsu Huldu fór að hnigna og hún átti erfitt með stigagang og ( svo að geta séð um sig sjálf, þá sóttu þau hjónin um að fá íbúð fyr- ! ir eldri borgara, sem þeim var svo 1 úthlutað fýrir stuttu. Ibúð þessi er * á Suðurgötu 15-17 hér í Keflavík. Hulda var ákaflega hrifin og þakk- j lát fyrir að vera nú komin í svona j þægilega íbúð. En því miður, hún > var þarna aðeins í tvo daga, þá í veiktist hún svo hastarlega að hjart- að gaf sig að fullu. Og nú er Bjami einn í íbúðinni og í sorginni rifjar hann upp allt það besta í fari þeirra hjóna. Þau báru gagnkvæma virð- ingu hvort fyrir öðru og Bjarni var alltaf tilbúinn að rétta hjálparhönd ef með þurfti. Við hjónin sendum Bjarna og afkomendum þeirra hjóna okkar dýpstu samúðarkveðj- ur. Böðvar Þ. Pálsson.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.