Morgunblaðið - 19.07.1992, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. JÚLÍ 1992
eftir Urði Gunnorsdóttur
ÞEGAR skóladyrnar lokuðust að baki skólafólks í vor, blöstu við því verri atvinnuhorfur
en það átti að venjast. Forsjálir skólanemar höfðu hafið atvinnuleit á síðasta sumri og
dugði þó ekki alltaf til. Aðrir fóru að líta í kring um sig í upphafi árs og þeir, sem ekki
tókst að verða sér úti um vinnu, leituðu á náðir atvinnumiðlana. Sumir skólanemar eru
svo lánsamir að fá vinnu þar sem nám þeirra nýtist, aðrir hafa tekið því sem býðst. Eftir
því sem liðið hefur á sumarið, hefur ræst úr atvinnumálum flestra, þó að í mörgum til-
fellum sé aðeins um tímabundið starf að ræða. En hvað eru nemendur á framhalds- og
háskólastigi að vinna við í sumar?
erum
JÓN SIGTRYGGSSON VIÐSKIPTAFRÆÐINEMI
LIFIÁ SKYLDUSPARNAÐINUM
ÁSGEIR JÓNSSON HAGFRÆÐINEMI
LÍTIL LAUN AÐ HAFA Í SUMAR
Þrátt fyrir að
komið sé fram í
miðjan júlí er
enn nóg að
gera í Atvinnu-
miðlun námsmanna. Frá
20. júní hafa um 100
manns bæst á skrá og
verður Atvinnumiðlunin
væntanlega opin lengur fram eftir sumri en
venja er vegna þess hversu erfitt atvinnu-
ástandið er. Þar hafa um 1500 námsmenn
verið skráðir það sem af er en tekist hefur
að útvega um 400 manns vinnu. Ekki er alltaf
um fullt starf að ræða og þeir sem fá ígripa-
vinnu eða vinnu hluta sumars, þurfa því marg-
ir hverjir að leita oftar en einu sinni til atvinn-
umiðlunarinnar. Því fylgir oft atvinnuieysi tit
lengri eða skemmri tíma.
I vinnumarkaðskönnun Hagstofunnar í apríl
síðastliðnum kom í ljós að atvinnuleysi er
mest á meðal fólks á aldrinum 20—29 ára;
5,3% í apríl síðastliðnum. Inni í þessari tölu
voru námsmenn ekki, svo að ljóst er að atvinnu-
leysið í sumar er meira. Asta Snorradóttir hjá
Atvinnumiðlun námsmanna leggur áherslu á
það að tala þeirra sem séu skráðir hjá miðlun-
inni sé ekki nákvæmur mælikvarði á atvinnu-
leysi. „Mörgum tekst að útvega sér vinnu eft-
ir öðrum leiðum. Við vitum þegar af fjölda
fólks sem sjálft hefur útvegað sér vinnu og
ætla má að svo sé um mun fleiri. Því er hins
vegar ekki að neita að við verðum vör við at-
vinnuleysið, við erum ennþá með á skrá fólk
sem hefur ekki fengið neina vinnu eða einung-
is tímabundið. Þá getur ýmislegt komið í veg
fyrir að fólk geti þáð þá vinnu sem býðst;
veigamestu ástæðumar em böm og haust-
pró_f.“
Ásta segir starfsfólk atvinnumiðlunarinnar
einungis hafa tölumar til að styðjast við, ekki
tilfmninguna fyrir ástandinu. „En tölurnar
segja sína sögu, í fyrrasumar leituðu um 1.000
manns til atvinnumiðlunarinnar en 577 störf
buðust. Ekki tókst að ráða nema í 404 þeirra
þar sem það fólk sem var á skrá uppfyllti
ekki alltaf óskir vinnuveitenda um vinnutíma,
starfsreynslu ofl. Við höfum getað útvegað
álíka mörg störf og í fyrra en umsækjendum
hafði hins vegar fjölgað um 500.“
Ástandið í byrjun sumars var vissulega
skuggalegt enda höfðu aldrei verið jafn marg-
ir námsmenn skráðir atvinnulausir hjá At-
vinnumiðlun stúdenta og Reykjavíkurborg og
þá. Ásta segir atvinnuástandið enn
vera erfitt og mynstrið öðra
vísi nú en síðastliðin ár,
þar sem nú sé t.d. meira
um ígripavinnu en
áður. „Þau störf
sem bjóðast hér eru
eins fjölbreytt og
þau era mörg.
Ihlaupavinna,
sumarstarf og
fullt starf, störf
sem krefjast
ákveðinnar
menntunar, svo
og almenn störf.
Margir nemar, t.d.
í háskóla- og iðnn-
ámi, fá vinnu þar sem
nám.þeirra nýtist, t.d.
úr viðskiptafræði, upp-
eldisfræði, þjóðfélagsfræði,
vélskólanum, íslensku, verk
fræði o.s.frv.
Ekki hlutu allir námsmenn
vinning í happdrættinu um
sumarvinnuna og þeir
sem voru heppnir, hlutu
þó fæstir fyrsta vinning
með á skrá geysilega breið-
an hóp fólks, allt frá
menntaskólakrökkum upp í
fjölskyldufólk sem er að
ljúka námi. Það er mjög
misjafnt hvort þeir sem hafa
sótt um vinnu hjá okkur
taki hvaða vinnu sem er eða
hafni jafnvel atvinnutilboð-
um í von um eitthvað betra. Það er vel skiljan-
legt, sumir hafa ekki efni á því að vera atvinnu-
lausir, aðrir hafa ekki efni á því að taka illa
launaðri vinnu.“
Þegar Ijóst þótti í vor hvaða ástand yrði á
vinnumarkaðinum, hvatti Stúdentaráð Háskóla
íslands til aðgerða til að mæta þörf nemenda
Háskólans og annarra skóla á háskólastigi
fyrir atvinnu, þar sem bæjarfélögin hefðu gert
töluvert fyrir nemendur framhaldsskóla. Stofn-
aður var verkefnasjóður og er sjóðsstjórnin
skipuð fulltrúum ríkisvalds, Háskóla íslands,
Stúdentaráðs og atvinnulífs. „Verkefnasjóður-
inn hefur nú þegar fengið 10 milljóna króna
framlag úr ríkissjóði, sem nýtt var til þess að
veita 60—70 námsmönnum vinnu við hagnýtar
rannsóknir innan Háskóla Islands. Verkefna-
sjóðurinn tengist rannsóknarverkefnum í Há-
skólanum og miðar að því að nýta þekkingu
nemenda og tengja háskólamenntunina at-
vinnulífinu. I framtíðinni er ætlunin að fyrir-
tæki og stofnanir taki beinan þátt í gerð og
fjármögnun einstakra verkefna sjóðsins,“ segir
Ásta.
Um 2.000 framhaldsskólanemum hefur ver-
ið útveguð vinna á Ráðningarskrifstofu
Reykjavíkurborgar og era það miklu fleiri en
undanfarin ár, í fyrra vora þeir um 1.300.
Þrátt fyrir þessa aukningu hefur ekki tekisjt
að útvega öllum þeim 3.196 nemum vinnu sem
um hana sóttu, því 13 skólanemar eru enn á
atvinnuleysisskrá. Veittar vora tvær aukafjár-
veitingar úr borgarsjóði til að veita skólafólki
vinnu. Hjá öðram bæjarfélögum er svipaða
sögu að segja. í Hafnafirði gekk illa að útvega
skólafólki vinnu, um síðustu mánaðamót voru
25 nemar á atvinnuleysisbótum og mun fleiri
á atvinnuleysisskrá, en þeir áttu þá ekki rétt
á bótum. Um 250 manns sóttu um vinnu og
hátt í 200 fengu. í Kópavogi hefur tekist að
útvega flestum námsmönnum vinnu. Óvenju-
margir, um 500 manns, sóttu um þær 120
stöður sem voru í boði en þeim sem ekki fengu
var boðið að skrá sig hjá bænum, bættust fleiri
störf við. Um 100 manns þáðu það og í byrjun
júní var um 30-40 störfum bætt við
með aukafjárveitingu. „Unga
fólkið er farið að átta sig á
m þjóðfélagsbreyt-
ingum sem eru að
verða og sækir æ
fyrr um störf,"
segir Einar Sæ-
mundsen, garð-
yrkjustjóri
Kópa-
vogs.
„Það er
augljóst að nú
er miklu erfíð-
ara að verða sér
úti um sumar-
vinnu en áður fyr-
ir skólafólk og því
yngra sem það er, því
rr e-enmir bví. Nú er
ÞEGAR Jón Sigtyggsson hóf nám í við-
skiptafræði virtist honum sem nýútskrifuð-
um viðskiptafræðingum byðist meira en
næg vinna. Nú er raunin önnur, Jón hefur
verið atvinnulaus í allt sumar og hefur
sótt um milli 40 og 50 störf, auk þess sem
hann hefur lagt nafn sitt inn hjá fjölda
fyrirtækja. Þá er hann á skrám hjá sex
atvinnumiðlunum í Reykjavík og á Akur-
eyri.
♦
Eg er ekki farinn að örvænta enn, ég er að
leita mér að framtíðarstarfi og geri mér
grein fyrir því að það getur tekið tíma. En ég
bjóst nú kannski ekki við því að svona langur
tími liði án þess að nokkuð byðist," segir Jón.
Hann er að Ijúka námi í viðskiptafræði við
Háskóla íslands og hefur notað sumarið til að
skrifa lokaritgerð sína. „Ég gat ekki haldið
mér að verki fyrst í vor, hafði enga eirð í mér
vegna þess að ég var að Ieita mér að vinnu.
Nú tek ég því rólegar, reyni að einbeita mér
að skriftunum og sæki um eitt og eitt starf.“
Jón segist myndu taka tilboðum um sumar-
störf eða tímabundin störf sem hann gæti losn-
að úr, fengi hann vinnu til frambúðar. Því
hefur hins vegar ekki verið að heilsa. Hann
hefur komist í nokkur starfsviðtöl en verið
einn tuga umsækjenda og ekki fengið. Að sögn
Jóns er hann síður en svo eini viðskiptafræði-
neminn sem á í erfiðleikum með að fá framtíð-
arstörf sem tengjast náminu.
Jón hefur aldrei áður verið atvinnulaus,
hann er ekki á atvinnuleysisskrá og þiggur
ekki atvinnuleysisbætur. Segir þó að rætist
ekki úr, muni hann kanna hver réttur sinn sé.
Fái hann ekki vinnu er líður að hausti, muni
hann sjálfsagt taka hvaða vinnu semer. „Ég
hef sótt um sumarlán hjá Lánasjóðinum en(
engin svör fengið enn. Ég lifi nú á skyldusparn-
aði sem ég ætlaði til íbúðarkaupa síðar meir.
Það er vissulega blóðugt að sjá á eftir þessum
peningum í það að lifa af.“
ATVINNULEYSI Morgunblaðið/Þorkell
Jón Sigtryggsson hefur verió atvinnulaus í allt
sumar en segist ekki enn farinn að örvænta.
Undanfarin sex sumur hefur Jón starfað sem
lögregluþjónn á Akureyri. Hann segist ekki
hafa sótt um það starf áfram þar sem ætlunin
var að fá framtíðarstarf og hann hafí ekki
viljað halda starfi í bæ þar sem atvinnuástand-
ið er síst betra en í Reykjavík. „Svo virðist sem
atvinnurekendur kunni ekki að meta þá reynslu
sem ég hef hlotið í starfi mínu sem lögreglu-
þjónn. Þá hef ég engin sambönd sem ég get
nýtt mér, er raunar á móti slíku. Eini möguleik-
inn í stöðunni er að sækja um úthlutun úr
verkefnasjóði og vona það besta.“
„ÉG FANN að samdráttur var hafinn á
vinnumarkaðnum fyrir einu og hálfu ári,
en þá var ég atvinnulaus í eina viku áður
en ég fékk starf á spítala," sfggir Ásgeir
Jónsson, nemi í hagfræði. Hann segir
ástandið þó sýnu verra nú, erfiðlega gangi
að verða sér út um vinnu og þau störf sem
séu f boði seu illa iaunuð og oft lítið um
eftirvinnu. Ásgeir fékk nýlega vinnu á bæ
í Austur-Húnavatnssýslu eftir að hafa sótt
um fjöldamörg störf, meðal annars hjá
þeim sem hann hafði unnið hjá áður.
♦
Asgeir er fæddur og uppalinn úti á landi
og kann því vel til verka. Þá hefur hann
unnið talsvert hjá föður sínum, unnið á vegum
Nordjodbb, við Blönduvirkjun, á togara og sem
sérhæfður aðstoðarmaður á sjúkrahúsi. „Ég
vildi helst fara á sjó í sumar en þegar lagt
var til að skera niður þorskkvótann, hættu
margir sjómenn við að fara í sumarfrí og því
var engin von um slíka vinnu. Ég var búinn
að leita lengi að starfí og fékk loks vinnu hjá
Verktaka sem ég hafði unnið hjá áður. Eg
hætti hins vegar eftir fjóra daga vegna þess
að kaupið var lágt og litla yfirvinnu að hafa.“
Ásgeir hafði samband við Atvinnumiðlun
námsmanna og var sagt að þar væri lítið að
hafa. En reynslan af sveitastörfum kom
honum til góða, því slík vinna bauðst fljót-
lega og fáir námsmenn í atvinnuleit höfðu
æga reynslu. Ásgeir segir hins vegar að
Morgunblaðið/Jón Sigurðsson
VINNUMENNSKA
Asgeir Jónsson er vinnumaóur í sveit í sumar.
störf á sveitabæjum séu ekki vel launuð en
þar sem annað bjóðist ekki, sé tæpast um
annað að ræða en vinna þar út sumarið.