Morgunblaðið - 14.08.1992, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ KÖSTUDAGUR 14. ÁGÚST 1992
<13
máli að hin raunverulega valdastétt
atvinnurekenda og verkalýðsfor-
ingja leyfir ekki aukin fjárframlög
til Háskólans. Og Alþingi glúpnar.
Valkostirnir eru greinilega held-
ur ófrýnilegir og úr vöndu að ráða.
Vel má reyndar vera að unnt sé
að framkvæma eitthvert sambland
af ofannefndum þrem leiðum.
Þannig mætti t.d. hugsa sér að
selja viðskipta- og hagfræðideild,
hafa há skólagjöld við einhveijar
aðrar deildir sem bjóða upp á arð-
vænlegt nám og halda t.a.m. ís-
lenskum fræðum gangandi með
almannafé en takmarka þar að-
gang. Enn ein leið er ónefnd, sem
sé sú að þau fyrirtæki sem njóta
afraksturs Háskólans í formi há-
skólamenntaðs vinnuafls greiði sér-
stakt gjald til skólans. En það er
sama hvað ákveðið verður í þessu
efni, alþingismenn geta ekki vikist
undan ábyrgðinni og varpað henni
á Háskólann. Það er ekki hlutverk
háskólamanna að taka stórpólitísk-
ar ávkarðanir um mótun framtíðar-
þjóðfélags í landinu. Þeirra skylda
er að sjá til þess að þjóðin eigi eins
góðan háskóla og kostur er og þeir
munu ekki skorast undan því að
framkvæma þær ákvarðanir Al-
þingis sem að þessu stuðla. Það
er hins vegar ekki hægt að ætlast
til þess að háskólamenn taki þátt
í að framkvæma núverandi sulta-
rólarstefnu, sem hægt og bítandi
er að eyðileggja Háskólann.
Þrengingar Háskóla íslands eru
ekkert einkamál háskólamanna
heldur vandi alls samfélagsins og
á þessum vanda verður að taka
áður en dáðleysi yfírvalda vinnur
skólanum og þar með þjóðinni allri
óbætanlegt tjón. Hagsmunir Há-
skólans og almennings fara saman
og stjórnarherrar og leiðtogar
verkalýðs og atvinnurekenda sem
ekki skilja þessa einföldu staðreynd
ættu að leita fyrir sér um önnur
og ábyrgðarminni störf.
Höfundur er varaformaður Féiags
háskólakennara
Hólamenn ekki
reknir heim
- segir í greinargerð frá stjórn
Vindheimamela sf.
________Hestar____________
Valdimar Kristinsson
Vegna þeirra atburða er
áttu sér stað fyrir hestamót
Skagfirðinga, sem haldið var
um verslunarmannahelgina,
þegar hrossum skráðum á
nafn skólastjóra Bændaskól-
ans á Hólum, Sveinbjörns
Eyjólfssonar, var meinuð
þátttaka, hefur stjórn Vind-
heimamela sf. sent frá sér
greinargerð þar sem koma
fram sjónarmið stjórnarinn-
ar.
í upphafí er rakinn gangur
mála og kom það allt fram í
umfjöllun Morgunblaðsins um
mál þetta föstudaginn 7. ágúst
sl. Þar kemur meðal annars
fram að landbúnaðarráðuneytið
heimilaði Sveinbirni að skrá
hrossin á sitt nafn. Um þetta
segir í greinargerðinni að stjóm
Vindheimamela hafí metið svar
landbúnaðarráðuneytisins
þannig að greinilegt væri að
umrædd hross væru í eigu
Bændaskólans á Hólum. Þá
gerir stjórnin athugasemdir við
þá fullyrðingu Sveinbjöms að
hrossin hafí verið skráð hálfum
mánuði fyrir mót og segir hið
rétta vera að skráning til þátt-
töku á umræddu móti hafi farið
fram mánudaginn 27. júlí og
þriðjudaginn 28. júlí hjá Magn-
úsi Lárussyni á Hólum. Þá seg-
ir ennfremur að stjórn Vind-
heimamela hafí ekki séð skrán-
inguna fyrr en fímmtudags-
kvöldið 30. júlí þegar mótsskrá
kom úr prentun. Þetta sama
kvöld hafí verið haldinn stjórn-
arfundur þar sem ákveðið var
að gera fyrirspurn til ráðuneyt-
isins um eignarhald hrossanna.
Kvöldið eftir var fundað á nýja-
leik og fjallað um málið í ljósi
framkominna gagna og höfðu
tveir stjórnarmenn þá verið í
símasambandi við Sveinbjörn
skólastjóra þann sama dag og
kynnt honum stöðu málsins.
Síðan segir að niðurstaðan hafí
orðið sú að leyfa umræddum
hrossum að taka þátt í gæð-
ingakeppninni sem gestum
þannig að þau kepptu algerlega
á jafnréttisgrundvelli, en tækju
þó ekki við verðlaunum ef þann-
ig færu leikar. í greinargerðinni
kemur fram að Sveinbjörn
skólastjóri hafí alfarið hafnað
þessu og tekið þá ákvörðun að
fara heim með öll hross á vegum
Hólamanna. Þá er áréttað að
stjórn Vindheimamela hafí ein-
ungis fjallað um fjögur hross
en Hólamenn hafi farið með 19
hross heim, að eigin sögn, og
þar á meðal kynbótahross, sem
væru sýnd að vísu á Vindheima-
melum en á vegum Búnaðar-
sambands og Hrossaræktar-
sambands Skagafjarðar. Undir
greinargerðina rita allir stjórn-
armenn Vindheimamela sf.
EINKASKÓLI
eftir Siglaug
Brynleifsson
Samkvæmt frásögn Björns Páls-
sonar á Löngumýri í nýlegri ævi-
sögu, telur hann að fyrir rúmum
tuttugu árum hafí þáverandi
menntamálaráðherra látið þýða
einhverskonar drög að nýjum
grunnskólalögum úr sænsku, og
bætir því við að árangur þeirra
breytinga sem þá hófust í íslensku
fræðslukerfi hafí orðið fremur slak-
ur. Arnór Hannibalsson gaf út rit
um fræðslukerfíð 1986, „Skóla-
stefna, gagnrýni á fræðilegar for-
sendur núverandi skólastefnu ís-
lenska ríkisins ásamt tillögum til
úrbóta“. Skrif Arnórs eru ítarleg-
asta gagnrýni sem birst hefur á
forsendum núverandi fræðslukerf-
is. Svör urðu Iítil við gagniýni Am-
órs eins og við gagnrýni Jóns Haf-
steins Jónssonar „Aulasósíalismi"
2. desember 1989 í Morgunblaðinu
og „íslenskan og skólarnir“ 18.
september 1991 í samablaði. Sama
er að segja um gagnrýni Hrafns
Sveinbjarnarsonar sem birtist sl.
haust og vetur í Morgunblaðinu, í
nokkrum mjög skemmtilegum og
rökföstum greinum um skólastefnu
Hamrahlíðarskólans og um reynslu
höfundar af íslensku skólakerfi.
Tilburðir andmælenda hans voru
allir í skötulíki og málfar andmæ-
lendanna stakk algjörlega í stúf við
meitlað málfar Hrafns.
Hingað til hefur árangur gagn-
rýni á íslenskt fræðslukerfi orðið
lítill, því að íslenska fræðslukerfið
hefur hingað til verið einokað af
seminaristum Kennaraháskólans
og þeim starfskröftum, sem hefur
verið smeygt inn í lykilstofnanir
sama kerfis.
Nú virðist margt benda til að
þessi einokun á fræðslu nemenda
og kennaraefna verði rofín með
„Einnig þarf að huga
vel að bókavali, ekki
síst í sögu, félagsfræði
og kristnifræði, en í
þeim greinum hefur
verið notast við bækur
undanfarin ár sem eru
verri en engar.“
væntanlegri Kennaradeild við Há-
skólann á Akureyri og stofnun nýs
einkaskóla nk. haust í Reykjavík.
Við þessi tíðindi hófst upp grátkór
hinna svonefndu kennarasamtaka
og annarra málsvara fræðslueinok-
unarinnar. „Nú á menntunin að
verða forréttindi þeirra efnuðu í
samfélaginu." Svona klisjur voru
tuggðar upp af andmælendum
stofnunar einkaskóla, einnig var
skrifað um, að vönduð kennsla yrði
héðan í frá forréttindi fyrir börn
efnaðri hluta þjóðarinnar. En með
þessum skrifum var um leið sagt
að ríkisgeiri fræðslukerfisins yrði
lakari væntanlegum einkageira.
Ef vel tekst til með einkaskóla
má vissulega vænta þess að munur-
inn á einka- og ríkisgeira fræðslu-
kerfísins verði slíkur að augljóst
verði öllum og jafnvel einnig semin-
aristum Kennaraháskólans að brýn
þörf er umbóta og ekki síst að
„kennsla“ sé gerð að reglu innan
ríkisskólakerfísins. Það sem hefur
bjargað því að ekki er verr komið,
er að enn starfar talsverður hluti
kennara (ca. 40%) að eiginlegri
kennslu innan geirans, þótt stöðugt
Ijölgi „réttindakennurum" úr
Kennaraháskólanum með hverri
útskrift.
Samkvæmt tillögum og áætlun-
um hins nýja einkaskóla á að leggja
áhersluna á kennslu móðurmáls og
annarra grunngreina. Það virðist
eiga að kenna margföldunartöfluna
og unglingar eiga að læra kvæði
utan að og einnig mun áhersla lögð
á kurteisi og skýrleika í máli og
ritmáli.
Þetta er allt til framfara, en einn-
ig þarf að huga vel að bókavali,
ekki síst í sögu, félagsfræði og
kristnifræði, en í þeim greinum
hefur verið notast við bækur
undanfarin ár sem eru verri en
engar. Kennslubækur í íslandssögu
og mannkynssögu eru af sama toga
og notaðar voru í þjóðarsögu og
mannkynssögu í fyrrum leppríkjum
Sovétríkjanna og aflagðar voru eft-
ir byltingarnar 1989. Hér hefur
Námsgagnastofnun verið iðin við
að dreifa þessu rusli inn í ríkisskól-
ana ásamt uppfræðsluritum í krist-
indómi, sem eru þess eðlis að eng-
inn vUl kenna þau og enginn lesa
eða læra. Meðfylgjandi uppfræðslu
í kristinfræði eru upplýsingar um
ýmiskonar trúarbrögð, ekki síst
hindúisma, búddisma og múham-
eðstrú (íslömsk trúarbrögð). Og
samkvæmt skoðunum höfunda
þessa óhijálega samsetnings eru
öll þessi trúarbrögð jafngóð.
Ríkjandi skoðun þeirra sem hing-
að til hafa mótað fræðslustefnuna
er sú, að slíta beri öll tengsl við
sögu, tungu og menningu fortíðar-
innar. Því er ekki að undra að
málfarsleg afturför er áberandi og
kunnátta í sögu íslendinga er mjög
takmörkuð og þá oft afskræmd og
villandi, falssaga mörkuð aulasós-
íalisma. Sama einkennið markar
einnig heimilisiðnað Námsgagna-
stofnunar í gerð kennslubóka í
móðurmáli og íslenskum bók-
menntum.
Stofnun kennaradeildar við Há-
skólann á Akureyri og stofnun
einkaskólans nú í haust gæti valdið
þáttaskilum innan íslensks fræðslu-
kerfis og stefnu skuggabaldranna
gæti dagað uppi.
Höfundur er rithöfundur og
fræðimaður.
TVOFALDUR
1. VINNINGUR