Morgunblaðið - 02.10.1992, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. OKTÓBER 1992
Breytingar á
veðurfregnum
Áætlun um fjölda hlustenda á veðurfregnatímum.
Byggð á nokkrum hlustendakönnunum.
Gömlu timarnir Nýju timarnir frá 3. okt 1992 í fréttalok
Kl. Fjöldi rásir Kl. Fjöldi rásir Kl. Fjöldi rásir
01.30 500 ýl 01.30 1.500 ý 1,2
04.30 700 ý 1,2 04.30 700 ý 1,2
06.45 3.000 ýl 07.30 34.000 v 1,2
08.15 6.000 ýl 08.08 43.000 s 1,2
10.10 12.000 ýl 10.45 26.000 v. 1,2
12.45 29.000 ýl 12.45 56.000 v 1,2 12.43 77.000 s 1,2
16.15 5.000 ýl 16.30 21.000 v 1,2
18.45 13.000 ýl 19.30 15.000 v 1,2 19.28 55.000 s. 1,2
22.15 3.000 ýl 22.30 12.000 v 1,2
ý=Ýtarlegar veðurfregnir.
v=Valfelsi um ýtarlegar veðurfregnir á Rás 1 eða stuttar storm-
fregnir og veðurspá á Rás 2.
s=Stuttar stormfregnir og veðurspá á Rás 1 og Rás 2.
eftir Pál Bergþórsson
Eitthvert þýðingarmesta hlut-
verk Ríkisútvarpsins í öryggismál-
um er að útvarpa veðurfregnum í
samvinnu við Veðurstofuna. Það
er líka mikið hagsmunamál og
meira að segja menningarmál að
fólk fái að fylgjast sem best með
náttúrufari í landinu. Tilhögun
þess útvarps þarf alltaf að vera
eins og best verður á kosið. Það
er því ekki að ófyrirsynju, að um
alllangt skeið hefur staðið yfir
endurskoðun þessa veðurfregna
útvarps, þó ekki væri nema vegna
þeirrar miklu byltingar sem fjölgun
útvarpsrása í landinu hefur valdið.
Nú er þessum samningum útvarps
og veðurstofu lokið með einróma
samþykki útvarpsráðs þann 14.
ágúst. Nánar var síðan fjallað um
tilhögunina á fundi mínum með
útvarpsstjóra og dagskrárstjórum
útvarpsins.
Veðurfregnaútvarp með nýju
sniði
Frá og með 3. október 1992 kl.
1.30 verður veðurfregnaútvarp
með nýju sniði. Tímasetning veður-
fregna á Rás 1 verður reglulegri
en áður og við það miðuð að í
spánni verði nær alltaf hægt að
taka tillit til nýjustu veðurbreyt-
inga á höfunum umhverfis landið.
Hlustendur á Rás 1 geta í hvert
skipti heyrt, auk spárinnar, lýsingu
á veðri á einstökum stöðum á land-
inu og umhverfis það, átta sinnum
á sólarhring. Á Rás 2 verða fluttar
stuttar veðurfregnir og viðvaranir.
Þær verða á sama tíma og ýtar-
legri spáin á Rás 1, svo að hlust-
endur geta í hvert skipti valið um
báða þessa kosti. Spáð verður ein-
um degi lengra fram í tímann en
áður, og þær spár verða tilbúnar
fyrr að deginum en verið hefur.
Einnig verða stuttar veðurspár og
viðvaranir í fréttatímum, ekki að-
eins klukkan 8 og 19, heldur líka
klukkan 12.20, þegar hlustendur
eru fleiri en á nokkrum öðrum tíma
sólarhringsins. En á milli fastra
veðurfregnatíma mun útvarpið auk
þess koma á framfæri sérstökum
viðvörunum frá Veðurstofunni, ef
ástæða þykir til. Með þessu er
ætlunin að gefa fleiri hlustendum
en áður kost á ýtarlegri og jafn-
framt áreiðanlegri veðurfregnum,
en þeim sem láta sér nægja styttri
veðurfregnir verður líka þjónað
miklu betur en áður. Þetta má
greinilega sjá á töflunni, sem fylg-
ir þessari grein.
Ometanleg samvinna
í þeim samningum við Ríkisút-
varpið sem fram hafa farið um
þessar breytingar hefur Veðurstof-
an haft samráð við samtök sjó-
manna og bænda og leitast við að
fá sem mestu af óskum þeirra
framgengt. Samvinnan við þessa
aðila hefur verið ómetanleg, enda
á Veðurstofan samkvæmt alþjóð-
legum skuldbindingum að fylgjast
með gagnsemi veðurfregna til sjó-
manna með því að afla skýrsl'na
frá þeim og kynna sér skoðanir
þeirra. Þeirri reglu þarf að fram-
fylgja í framtíðinni. Þar með ætti
að verða hægt að sníða af hinni
nýju tilhögun þá agnúa sem kunna
að koma í ljós.
Veðurfregnir á Rás 1
Stefnt var að því með fullu sam-
þykki fulltrúa frá sjómönnum,
bændum og ferðamönnum að veð-
urfregnir á Rás 1 yrðu átta sinnum
á sólarhring og alltaf nákvæmlega
á þriggja stunda fresti, það er
klukkan 1.30, 4.30, 7.30, 10.30,
13.30, 16.30, 19.30 og 22.30.
Vegna vandamála í dagskrárgerð
útvarpsins reyndist þetta ekki
hægt að öllu leyti. Þess vegna var
veðurútvarpi kl. 10.30 seinkað til
10.45, og veðurfregnunum kl.
13.30 flýtt um 45 mínútur, til
12.45. Þetta er þó ekki meiri óregla
en svo að hlustendur ættu fljótlega
að geta fest sér í minni þessar
tvær undantekningar.
Tilgangurinn með þessum reglu-
bundnu tímasetningum var ekki
einungis sá að gera hlustendum
auðveldara að muna þær. Þeir
hæfu og reyndu veðurfræðingar
sem daglega leggja spár sínar und-
ir smásjá almennings í þýðingar-
mikilli öryggisþjónustu eiga skilið
að hafa eins góða starfsaðstöðu
og föng eru á. Með því að hafa
veðurfregnir alltaf einni og hálfri
klukkustund eftir að veðurathug-
anir hafa farið fram er veðurfræð-
ingum gefið þolanlegt ráðrúm til
að vinna úr nýjustu athugunum,
ekki einungis frá landinu sjálfu,
heldur líka frá nálægum höfum og
löndum, áður en þeir semja veður-
spána. Þessar athuganir eru lang-
flestar komnar inn á kort um það
bil 45-50 mínútum eftir veðurat-
hugunartíma sem er klukkan 3,
6, 9, 12, 15, 18, 21 og 24. Síðan
þarf 10-15 mínútur til að vinna
úr kortinu, teikna veðurbelti og
Páll Bergþórsson
„Einnig má benda á þá
viðleitni að gefa veður-
fræðingum aukið svig-
rúm til að vinna sem
best úr nýjustu veður-
skeytum áður en spáin
er send út. Það flýtir
því í rauninni að koma
þessum upplýsingum á
famfæri því að annars
er hætt við að þær verði
að nokkru leyti að bíða
hæsta veðurfregnatíma
á eftir, þremur klukku-
stundum síðar. En það
þekkja sjómenn að
þriggja stunda fyrir-
vari um óveður getur
skipt sköpum um hvort
landi verður náð eða
ekki.“
þrýstilínur og þess háttar, en eftir
það verður að gera ráð fyrir 30
mínútum til að semja spána fyrir
25 veðursvæði á landi og sjó. Eink-
um er spáin tímafrek þegar allra
mest á ríður, til dæmis þegar áður
óvænt stórviðri er í aðsigi með
mörgum veðrabrigðum á sama sól-
arhring. Að þessu loknu getur sem
sagt verið liðinn einn og hálfur
klukkutími frá nýjustu veðurat-
hugun, svo að klukkan er orðin
01.30, 04.30, 07.30 og þar fram
eftir götunum, þegar lokið er við
að semja spána..
Þessu mikilvæga skilyrði um
nægilegt ráðrúm veðurfræðings
verður nú alltaf fullnægt nema
einu sinni, á sólarhring og það er
mikil framför. Aðeins klukkan
12.45 getur tímaþröng valdið því
að veðurfræðingar komist ekki á
snoðir um nýjar veðurbreytingar
sem hafa til dæmis orðið suður í
hafi og verði þá að láta það bíða
næstu veðurfregna klukkan 16.30
að aðlaga spána þeim upplýsing-
um. Vonandi kemur það sem
sjaldnast að sök, samanber það
sem áður er sagt um viðvaranir
milli fastra tíma.
Innihaldið aukið og endurbætt
Þá er komið að innihaldi veður-
fregna á Rás 1. Það verður veru-
lega aukið og endurbætt einkum
með þarfir sjómanna, bænda og
ferðamanna í huga. Auk veður-
spárinnar sjálfrar verður í hvert
skipti lesið veður á skipum um-
hverfis landið. Sex sinnum á sólar-
hring verður sagt frá nýjustu veð-
urathugunum á annesjum landsins
og reyndar í sjöunda skiptið klukk-
an 10.45, þegar lýst verður veðri
á öllum innlendum stöðvum. En í
áttunda veðurtímanum, klukkan
16.30 verður nær eingöngu lýst
veðri á stöðvum inn til landsins.
Forvitnilegt fyrir sjómenn
Þessi lestur veðurskeyta gerir
fólki kleift að fylgjast með því svo
dæmi séu tekin þegar rigning eða
snjókoma er að byija vestan lands,
hvenær hann fer að hvessa við
suðurströndina, hvenær norðvest-
anveður er farið að ganga niður á
Norðausturlandi, eða hvenær
þrýstingsmunur og þar með veður-
hæð er farin að vaxa eða minnka
á hafinu milli Grænlands og ís-
lands eðamilli íslands og Færeyja.
Allt er þetta forvitnilegt fyrir
áhugamenn, en þó sérstaklega sjó-
menn, og þeir sem róa snemma
meta það mikils að heyra klukkan
04.30 hvernig ástatt er á annesjun-
um og miðunum. Bændur og ferða-
menn munu hins vegar ekki síður
hlusta á þær veðurlýsingar úr inn-
sveitum sem verða á boðstólum
klukkan 10.45 og 16.30, en síðar-
nefndi tíminn er til þessa valinn
vegna þess að þá er enn svigrúm
til að ráðstafa því sem eftir er af
deginum eftir því hvernig viðrar,
hvort sem er til ferðalaga eða ann-
arra athafna og útiverka, svo sem
heyskapar.
Sú nýjung verður tekin upp að
staður skips á sjó verður tilgreind-
ur sem fjarlægð og stefna frá
næsta annesi, í kílómetrum talið,
líkt og þegar sagt er frá hvar lægð-
ir og hæðir eru á vegi staddar.
Skeyti frá skipum verða líka valin
í tölvu á haganlegri hátt en verið
hefur, sleppt þeim sem eru utan
allra miða og djúpa, og aðeins lýst
veðri á eiriu af þeim skipum sem
eru mörg saman á litlu svæði.
Ennfremur verður hætt að segja
frá skyggni þegar það er 10 kíló-
metrar eða meira, í samræmi við
alþjóðlegar venjur. Við það styttast
veðurfregnir stundum um 2 mínút-
ur eða meira, en það er fremur til
að spilla en bæta að þylja upplýs-
ingar sem ekki skipta máli.
Það virðist vera álit flestra sjó-
manna og margra annarra hlust-
enda, að heppilegast sé að sú lýs-
ing veðurs á einstökum stöðvum
og skipum sem hér hefur verið
sagt frá sé höfð á undan veður-
spánni hveiju sinni. Þar með er
meiri trygging fyrir því að þeir sem
kunna að vera seinir á sér að opna
útvarpið eða stilla á Rás 1 af ann-
arri bylgju missi ekki af spánni
sjálfri.
Síðan 1959 hefur Veðurstofan
gefið út spár um veður á öðrum
degi og síðan 1983 á þriðja degi.
Sú spá hefur verið lesin með veður-
fregnum klukkan 12.45 og endur-
tekin síðar um daginn. Margir
sækjast eftir þessum spám, svo
sem sjómenn á netaveiðum, og svo
bændur. Nú hafa orðið miklar
framfarir í tölvuspám, og sjón-
varpsfræðingar hafa um þriggja
ára skeið talið fært að gefa út spá
um fjórða daginn, tvisvar í viku.
Eftir þá reynslu og í samræmi við
erlendar rannsóknir er óhætt að
segja að sú spá sé ekki óáreiðan-
legri en þriggja daga spáin var
þegar útsending hennar hófst. Því
er kominn tími til að semja fjög-
urra daga spá daglega. Þessum
spám verður líka komið fyrr á
framfæri en verið hefur, með veð-
urfregnum kl. 10.45 í stað 12.45.
Ef það gerist, að góðri stund
áður en spá er lesin sé komin í Ijós
ástæða til að vara við veðri sem
ekki hafði áður verið séð fyrir,
mun útvarpið koma þeirri viðvörun
á framfæri utan veðurfregnatíma,
á báðum rásum. Einkum kann að
verða þörf á þessu milli spánna
kl. 12.45 og 16.30. Eins og áður
verða fréttir af hafís og ísingu látn-
ar fylgja veðurfregnum.
Veðurfregnir á Rás 2
Hlustendur Rásar 2 eru iðulega
þrisvar sinnum fleiri en hlustendur
Rásar 1, oft um 20.000. Því er til
mikils að vinna að fá veðurfregnir
fluttar reglulega á Rás 2 og það
verður nú gert í hvert skipti sam-
tímis veðurfregnum á Rás 1.
Starfsmenn rásarinnar munu lesa
spárnar. Þær verða stuttar og gilda
fyrst og fremst um landið sjálft,
en einnig munu fylgja þeim allar
gildandi viðvaranir um storma á
miðum og djúpum. Það mun vafa-
laust fullnægja þörfum margra, en
meginkostur þessarar tilhögunar
UNGBARNADAGAR
í FJARÐARKAUP
BLEIUR
BARNAMATUR
LUKKUPOTTUR!
Þú fyllir út seðilinn og setur
í pottinn (Fjarðarkaup.
10 heppnir viðskiptavinir
hljóta glæsilega vinninga.
VELKOMIN í
FJARÐARKAUP
BAÐVÖRUR PELAR
LEIKFÖNG
FATNAÐUR SNUÐ