Morgunblaðið - 11.02.1993, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR II. FEBRUAR1993
Gro Harlem og
hvalavinimir
eftípBjörn Bjarnason
Við þær aðstæður, sem nú eru í
atvinnumálum, er eðlilegt, að Ieitað
sé allra leiða til að skapa ný störf.
Hugmyndir eru til dæmis uppi um
að hefja hvalveiðar að nýju. I um-
ræðum um þær er bent á hættuna
af því, að hvalveiðar geti spillt fyrir
íslenskum sjávarafurðum á mikil-
vægustu mörkuðum okkar austan
hafs og vestan.
Alþingismenn, sem sátu þing
Evrópuráðsins í Strassborg fyrir
skömmu, voru enn einu sinni ræki-
lega minntir á það, hve heitar til-
finningar hvalir vekja.
Gro Harlem Brundtiand, forsæt-
isráðherra Noregs, kom til Strass-
borgar, flutti ræðu á þinginu og
svaraði síðan spurningum. Fjórir
þingmenn (þrír Bretar og Þjóðveiji)
spurðu hana um stefnu Noregs
varðandi hvalveiðar. Bretarnir voru
ómyrkir í máli, þeir töluðu um að
Norðmenn ætluðu aftur að taka til
við að „myrða“ hvali, sem væru
sameign okkar allra. Tony Banks,
þingmaður breska Ve’rkamanna-
flokksins, sagði meðal annars:
„[Hvalirnir] tilheyra ekki aðeins
Noregi, og við eigum að segja, að
þið eigið engan rétt til að drepa þá.
Eg segi með mikilli virðingu, að
hefji landsmenn þínir hvalveiðar í
viðskiptaskyni, munu margir okkar
í Bandaríkjunum og Evrópu beijast
harkalega fyrir því, að sett verði
bann á norskar vörur og ferðalög
til Noregs og koma í veg fyrir að
umsókn lands þíns um aðild að Evr-
ópubandalaginu nái fram að ganga.
Sem sósíalískur skoðanabróðir bið
ég þig að endurskoða afstöðu þína.“
Engir silkihanskar
Gro Harlem Brundtland tók ekki
með neinum silkihönskum á fyrir-
spyijendum. Hún sagði þá nota allt-
of einfeldningsleg rök, þegar þeir
töluðu um „morð“ og „slátrun" á
hvölum. Hún spurði hvenær samfé-
lag þjóðanna hefði ákveðið, að hætta
veiðum og að nota dýr til manneld-
is, eða refaveiðum og slátrun naut-
gripa, sauðfjár og annarra dýra.
Þannig yrði að spyija, því að ógem-
ingur væri að halda áfram alþjóð-
legri samvinnu um stjórn á auðlind-
um sjávar, ef aðeins ætti að taka
tillit til verndunarsjónarmiða.
Hún minnti á, að 1986 hefðu
Norðmenn, undir sinni forystu,
ákveðið fimm ára bann við hrefnu-
veiðum. Þetta hefði hún gert, til að
erlendir vísindamenn gætu sann-
reynt niðurstöður rannsókna Norð-
manna á hrefnustofninum. I ljós
hefði komið, að hann væri ekki í
hættu. Innan Alþjóða hvalveiðiráðs-
ins væri ástandið hins vegar þannig,
að þar væri ekki farið eftir starfs-
reglum. Það væri fráleitt að saka
Norðmenn um að bijóta reglur ráðs-
ins, Alþjóða hvalveiðiráðið væri
sjálft að bijóta eigin reglur.
Gro Harlem sagði, að besta vís-
indalegt mat benti til þess, að
80.000 hrefnur í Norður-Atlantshafi
ætu álíka mikið magn af fiski og
norskir sjómenn hefðu leyfi til að
veiða. Því aðeins væri unnt að búa
við sjálfbæra þróun, ef tekið væri
tillit til samhengisins innan lífríkis
hafsins, þar sem sérhver tegund
væri hver annarri háð. Fengi hvölum
að fjölga eftirlitslaust, þar sem mik-
ið væri af þeim, veikti það þorsk
og síld og drægi úr því, að unnt
væri að nýta hafið til fæðuöflunar
fyrir manninn eða í atvinnuskyni.
Hún minnti á niðurstöðu Ríó-ráð-
stefnunnar um umhverfismál og
sagði, að nýting hvala, sem ekki
væru í útrýmingarhættu, væri ekki
„ísland hefur nú sagt
sig úr Alþjóða hval-
veiðiráðinu og getur
því ekki lengur lagt
Norðmönnum eða öðr-
um lið þar, þegar þeir
halda fram þeim sjón-
armiðum, sem Gro
Harlem Brundtland
kynnti í Strassborg.“
i andstöðu við hana.
Forsætisráðherrann beindi orðum
sínum sérstaklega til Tony Banks
og sagði, að ræða yrði þetta mál
af alvöru. Teldu menn, að alls ekki
mætti veiða hvali, þyrfti að láta á
það reyna, hvort sú skoðun nyti
stuðnings meirihluta þjóða. Ef
mönnum þætti vænt um hvali og
segðu, að þá ætti aldrei að veiða,
væri það utan verksviðs Alþjóða
hvalveiðiráðsins. Hvorki Norðmenn
Frá þingi Evrópuráðsins í Strassborg. Björn Bjarnason (t.v.), sem
er einn af varaforsetum þingsins, stjórnar fundi; við hlið hans er
aðstoðarmaður þingforseta.
né nokkur önnur þjóð hefði gengið
til alþjóðlegs- stjómunarsamstarfs,
sem byggðist á umræðum um vel-
ferð dýra, einkum þar sem aðferðir
við dráp á refum og mörgum öðrum
dýmm væra miklu viðbjóðslegri, en
vektu samt ekki jafnmikinn áhuga
og dráp á hvölum. Það yrði að bæta
aðferðir við hvalveiðar en þær væm
nú þegar betri en sambærilegar
aðferðir á mörgum öðrum sviðum.
Hvalir og Evrópuráðið
Á vegum þings Evrópuráðsins er
nú unnið að því að semja skýrslu
um nýtingu hvaia og á grundvelli
hennar síðan áiyktun, sem verður
borin upp í þinginu. Fyrir tilstilli
íslandsdeildar Evrópuráðsþingsins
og í samvinnu við sjávarútvegsráðu-
neytið, umhverfísráðuneytið og
Hafrannsóknastofnun efndi sérstök
undirnefnd landbúnaðamefndar
Evrópuráðsþingsins til málþings um
nýtingu hvala hér á landi á síðasta
ári. Verða hinar vísindalegu upplýs-
ingar, sem þar komu fram, hluti af
skýrslunni, er kynnt verður þinginu.
Sigbjörn Gunnarsson, þingmaður
Alþýðuflokksins, er formaður
þessarar undirnefndar.
Orðaskiptin, sem urðu, þegar Gro
Harlem Bmndtland heimsótti þing
Evrópuráðsins, gefa til kynna, hve
ólík sjónarmiðin era í hvalamálinu
þar. Fyrir okkur, sem viljum, að
skynsamleg nýting hvala hljóti við-
urkenningu á alþjóðvettvangi, er
ákaflega mikilvægt, að sem flestir
kynnist hinum sterku málefnalegu
Tálsýn heillar þjóðar
eftir Gústaf Níelsson
Það er alþekkt fýrirbæri, bæði í
fortíð og nútíð, að þjóðir og ein-
staklingar neita að horfast í augu
við óþægilegar staðreyndir samtíð-
arinnar. Einhver frægasta blekking
af þessu tagi er þegar þjóðir Evr-
ópu, einkum Bretar, neituðu að
horfast í augu við vígbúnað og út-
þenslustefnu Þjóðveija á íjóðra ára-
tug þessarar aldar, sem síðar átti
eftir að hafa í för mögnuðustu hern-
aðarátök sögunnar. Undanfarin tvö
ár hafa þjóðir Evrópu og reyndar
allur hinn siðmenntaði heimur horft
á borgarastyijöld magnast hægt og
bítandi á Balkanskaga með öllum
þeim viðbjóði og hörmungum sem
slíkum átökum fylgir fyrir saklaut
fólk, nánast með því hugarfari að
þetta muni nú allt leysast af sjálfu
sér. Nú er svo komið að hinn flekk-
lausi siðmenntaði áhorfandi óttast
allsheijarátök á svæðinu sem jafn-
vel kunni að breiðast út um álfuna.
Þá fyrst má hugleiða í alvöm hvort
ekki sé tímabært að skakka leikinn.
„ Auðvitað eru þessar
aðstæður sem hér hefur
verið lýst grábölvaðar,
en það er tálsýn heillar
þjóðar að gæ la við þá
hugmynd að hægt sé
að auka og bæta lífs-
kjörin við slíkar að-
stæður.“
I.
íslendingar hafa um langan aldur
gert sér grein fyrir því hve fallvalt
það getur verið að treysta lífskjör
þjóðarinnar einvörðungu á sjávar-
afla. Hafa því verið gerðar ýmsar
tilraunir til að renna fleiri stöðum
undir efnahagslíf landsmanna og
hafa sumar tekist bærilega en aðrar
miður. í heilan áratug reyndu menn
við fiskeldi og loðdýrarækt, að
mestu með erlendu lánsfé, og nú
eru niðurstöðurnar fengnar, þau
fyrirtæki sem bera sig í þessum
greinum eru nánast teljandi á fingr-
um annarrar handar og skuldsetn-
ing þjóðarinnar í útlöndum þegar
orðin svo mikil að ekki verður fram
haldið á þeirri braut. Ofaná þessi
mistök í fjárfestingu atvinnuveg-
anna, sem eru aldeilis ekki bara
bundin við loðdýr og fiskeldi, bætist
almennur aflabrestur, lækkandi
markaðsverð á útflutningsafurðum
okkar og djúp efnahagslægð í
helstu viðskiptalöndum okkar. Af-
leiðingarnar eru kunnar: Óheyrileg-
ur halli á ríkissjóði, háir vextir, al-
mennur samdráttur í atvinnurekstri
og vaxandi atvinnuleysi, sem er þó
góðu heilli ekkert í Iíkingu við það
sem margar nágrannaþjóðir okkar
þurfa að búa við um þessar mund-
ir. Við aðstæður sem þessar er ekki
óeðlilegt að þjóðin taki til endur-
mats vegferð sína í bráð og lengd.
II. "
Allt frá því að ríkisstjórn Davíðs
Oddssonar tók við stjórnartaumum
Gústaf Níelsson
í lok apríl 1991 hefur verið unnið
markvisst að því að minnka halla
ríkissjóðs í því skyni að koma bönd-
um á vexti, en allir vita að mikil
lilíji:
J
JJJiJÍUJJ J
Hafðu veisluna þína ððruvísi en
allar hinar og bjóddu gestunum
upp á margrétta austurlenska
veislurétti í tilefni dagsins.
bú velur einn af þremur
matseðlum sem við höfum upp á
að bjóða og við sendum þér
matinn á veislustað rjúkandi
heitan þér að kostnaðarlausu.
Hrísgrjón, salat og sósur fyigja
með öllum réttum.
Einnig útbúum við matseðla eftir
ykkar óskum.
Viö lánum þér hitaplötur, skálar
og önnur matarílát ef þú þarft
þeirra með.
Súrsætar rækjur, nautakjöt í karrí, kjúklingur með
kastaníuhnetum, lambashopsuí.
Soðin hrísgrjón.
Kjúklíngabitar "Asian fried' og franskar kartöflur fylgja
með fyrir börnin.
Dæmi um verð:
25-40 manns kr. 1.090 pr. mann
40-70 manns kr. 950 pr. mann
j-1 Nautakjöt í satesósu, súrsætt svínakjöt, svínarif í karrí,
súrsætar rækjur.kjúklingur með kastaníuhnetum. Soðin
hrísgjrón. Kjúklingabitar "Asian fried" og franskar kartöflur
I | fylgja með fyrir börnin. jj
—1 Dæmiumverð: Jj|
10-30 manns kr. 1.390.- pr mann Æm
50-80 manns kr. 1.090.- pr. mann A
ÓXEVPIS HEIMSENDINGARÞJÓNUSTA
Vorrúllur, Súrsætar rækjur, lambakjöt i
karrí, nautachopsui, nautakjöt með
sveppum. Soðin hrísgrjón. Kjúklingabitar
“Asian fried" og franskar kartöflur fylgja
með fyrir börnin.
Oæmi um verð:
25-40 manns kr. 1.290,- pr. mann
40-70 manns kr. 1.190.- pr. mann