Morgunblaðið - 14.04.1993, Page 41

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 14. APRÍL 1993
41
Kristín Guðmunds-
dóttir — Minning
Fædd 7. október 1895
Dáin 3. apríl 1993
Elsku langamma okkar.
Megir þú hvíla í friði og öðlast
annað líf eftir þetta.
Þú hefur veitt okkur svo mikið
að við munum aldrei geta þakkað
þér nóg.
Þú sagðir alltaf: „Ég mun ekki
lifa að eilífu," og við vissum að það
væri satt, en samt er erfítt að sætta
sig við að þú sért farin. Þú óskaðir
þess að þegar þú yfírgæfir þennan
heim fengir þú að fara í svefni og
sú ósk þín var uppfyllt.
Þú hefur átt mjög langa og góða
ævi sem margir myndu vilja eiga
og þú átt átta langömmuböm sem
munu alltaf muna eftir þér og
geyma góða minningu um þig í
hjarta sínu.
Okkur mun alltaf þykja vænt um
þig-
Fyrir hönd langömmubama,
Elva Sif Grétarsdóttir.
Hví skyldi ég yrkja um önnur fljóð,
en ekkert um þig, ó, móðir góð? -
Upp, þú minn hjartans óður!
Því hvað er ástar og hróðrar dís,
og hvað er engill úr Paradís
hjá góðri og göfugri móður?
(M. Joch.)
Það var bjartur og fagur vor-
morgunn 3. apríl sl. þegar síminn
hringdi og dóttir Kristínar sagði
mér lát móður sinnar. Hún fékk að
kveðja þennan heim í birtu vorsins,
fékk að sofna síðasta blundinn, eins
og hún hafði óskað sér svo oft síð-
ustu árin.
Kristín var besta konan sem ég
hef kynnst um ævina. Hún reyndist
mér sem besta móðir eftir að móðir
mín lést, enda var ég oft kölluð
hálfsystir í fjölskyldunni. Börnum
mínum var hún sem amma og
bamabörnin mín, Jónheiður, Berg-
rún og Jakob Árni, kölluðu hana
alltaf „Stínu vinkonu“. Þau öll
þakka henni vináttuna.
Kristín fluttist til Keflavíkur með
manni sínum, Einari Ólafssyni, og
elstu dóttur þeirra Katrínu, sem þá
var á fyrsta ári. Seinna fæddist
Elín Óla, þá Ólafía Sigríður og
yngstur er Guðmundur, en það var
mikil gleði að fá strák í fjölskyld-
una. Öll em þau myndarleg og vel
af guði gerð. Þau hafa stofnað sín
heimili með góðum maka og eign-
ast börn og barnaböm.
Katrín býr í Bandaríkjunum,
hennar maður er John Warren og
eiga þau tvö börn, Vicki og Erik.
Elín Ola býr í Keflavík, gift Sigurði
Markússyni, eiga þau þijár dætur,
Kristínu, Þórunni og Katrínu. Ólaf-
ía Sigríður býr í Keflavík, gift Aðal-
bergi Þórarinssyni, eiga þau íjögur
börn, Guðbjörgu, Einar, Ársæl og
Brynju. Guðmundur býr í Mos-
fellsbæ. Hans kona er Sveingerður
Hjartardóttir. Eiga þau tvö börn,
Kjartan og Kristínu.
Það var lærdómsríkt að þekkja
Kristínu. Hún var víðlesin og fróð,
kunni kynstrin öll af ljóðum og
ljóðabálkum sem hún lærði í æsku.
Hún var alltaf jákvæð og glöð, aldr-
ei heyrði ég hana halimæla neinum.
Hún var mjög þakklát fýrir sitt
langa og góða líf, bömin bám hana
á höndum sér og var hún sérlega
þakklát fyrir hvað þau léttu henni
lífið eftir að Einar dó.
Hún lá nokkmm sinnum á
sjúkrahúsum og mikið var hún hissa
og glöð hve margir heimsóttu hana
og mundu eftir henni.
Hún var líka þakklát fyrir hvað
mikið var gert fyrir aldraða í Kefla-
vík og tók mikinn þátt í því starfí.
Eitt af því síðasta sem hún gerði
með Félagi aldraðra var á ljóða-
kvöldi félagsins í vetur. Þá las hún
upp ljóð eftir Tómas Guðmundsson,
ógleymanlegt. Hún tók líka þátt í
spilamennsku, föndri og fleiru. Ekki
veit ég hve mörg jólatrén hennar
urðu sem hún málaði og skreytti
og gaf. Hún skapaði myndir sem
vom hreinustu listaverk, bjó til skál-
ar og styttur og málaði dúka, að
ógleymdu öllu því sem hún heklaði
og gimbaði í gjafír.
Já, hún var góð kona og dugleg
hún Kristín mín og yndislegt að
eiga hana að vinkonu í meira en
hálfa öld. Við Kata vomm ’æskuvin-
konur og emm enn, sama er að
segja um hin systkinin, ég fæ seint
þakkað þeim öllum góða vináttu og
tryggð, sem er eitt það dýrmætasta
í lífi mínu.
Kæru vinir, Kata, Ella, Didda og
Gummi, megi minningin um yndis-
lega móður vera ljós á vegum ykk-
ar um alla framtíð.
W elskaði bæði Ijóð og listir
líf þitt var göfugt sem helgisögn.
Þótt laun væru engin og litlar vistir,
þín líknarhönd miðlaði hverri ögn.
Hvar sem í alheimi önd þín gistir,
að eilífu blessi þig heilög rögn.
(Wroddur Guðmundsson frá Sandi)
Guð blessi minningu Kristínar
Guðmundsdóttur.
Hanna.
Hún amma okkar er dáin. Það
er erfítt að trúa því að hún, sem
alltaf hefur verið svo mikilvægur
þáttur í lífi okkar, sé ekki á meðal
okkar lengur. Við ættum líklega
ekki að kvarta því að við fengum
að hafa hana hjá okkur mun lengur
en margir aðrir fá að hafa sínar
ömmur. Það hefur ef til vill blekkt
okkur og talið okkur trú um að hún
yrði eilíf, að hún var alltaf svo vak-
andi yfir lífínu í kringum sig og þar
að auki heilsuhraust með afbrigð-
um.
Og minningarnar hrannast upp.
Þegar við hugsum til baka til þess
tíma sem við vorum skólakrakkar
í barnaskóla er fyrirferðarmesta
minningin tengd heimsóknunum
fjölmörgu á Suðurgötuna til ömmu.
þangað var farið næstum hvern dag
eftir skóla og oftast með vinahóp
með sér. Móttökurnar voru alltaf
þær sömu: Hlýleg orð handa öllum,
nudd á kalda fíngur (og stundum
nýir vettlingar) og jólakaka eða
kleinur í kaupbæti. Þessar tíðu ferð-
ir með vinina til ömmu urðu til
þess að hún varð hálfgerð amma
þeirra líka og við höfum rekið okk-
ur á það margoft eftir að við urðum
fullorðin að hún varð þessum fylgi-
fískum okkar mjög minnisstæð og
kær.
Amma gaf okkur svo ótal margt
í gegnum árin og kenndi okkur
ýmislegt sem við gátum ekki lært
annars staðar. Hún hafði ótrúlega
gott minni og margt af því sem hún
sagði okkur um gamla tímann,
hvernig lífsbaráttunni var háttað
þegar hún var að alast upp í sveit-
inni og hvemig aðstæður allar voru,
er ómetanlegur fróðleikur. Breyt-
ingarnar sem hún hafði upplifað á
sinni löngu ævi eru svo stórkostleg-
ar að það er ótrúlegt að ímynda sér
að slíkt geti gerst á einni mannsævi.
Ein af skemmtilegustu minning-
unum sem tengdar eru ömmu frá
seinni árum er minningin um ferða-
lagið á æskuslóðir hennar upp að
Hörgsholti í fyrrasumar. Þetta
ferðalag gaf okkur tækifæri til að
tengja gamla tímann við nútímann
með því að skoða gamla bæinn í
Hörgsholti. Við það rifjaðist upp
ýmislegt af því sem hún hafði sagt
okkur í gegnum árin, um lífíð eins
og það var um aldamótin og hvern-
ig ýmis verk voru unnin. Það er
margt mjög minnisstætt úr þessu
ferðalagi, en ekki síst það hvé ynd-
islegt var að sjá hvernig lifnaði yfir
ömmur þegar sveitin hennar nálg-
aðist og hvert einasta kennileiti
varð eins og gamall vinur sem hún
var að kynna fyrir okkur.
Við eigum eftir að sakna hennar
mikið og fjölskyldan verður áreiðan-
lega lengi að jafna sig á því að
missa sameiningartákn sitt, sem
hún vissulega var.
Við kveðjum ömmu okkar með
söknuði og biðjum þess að hún
megi hvíla í friði.
Guðbjörg, Einar, Ársæll
og Brynja.
í dag kveðjum við elsku ömmu
okkar- sem reyndist okkur svo vel.
Amma var hjartahlý kona og gaf
mikið af sjálfri sér. Hún var einstak-
lega bjartsýn og sá alltaf eitthvað
jákvætt við allt og eitthvað gott í
öllum.
Við systurnar minnumst æskuár-
anna þar sem amma var ávallt ná-
lægt. Ófáar eru flíkurnar sem hún
pijónaði á okkur og allt var sam-
kvæmt nýjustu tísku þó að amma
væri orðin fullorðin.
Mörgum barnaafmælunum
stjórnaði hún af mikilli snilld með
alls kyns leikjum og uppátækjum
sem allir tóku þátt í stórir og smáir.
Við minnumst aðfangadags jóla
sem var haldinn hátíðlegur hjá
ömmu og afa á Suðurgötu 3 í Kefia-
vík. Þangað mættu tvær dætur
þeirra ásamt fjölskyldum allt þar
til amma var 89 ára. Óþreyjufull
var biðin eftir jólapökkunum, sér-
staklega þeim sem amma útbjó
handa dúkkunum okkar, en í þeim
voru heimatilbúin dúkkuföt sem eru
til enn þann dag í dag.
Amma sat aldrei auðum höndum,
hún var alltaf með heklunálina. á
lofti og eru þeir margir sem eiga
fallega verk eftir hana. Okkur eru
minnisstæðastar diskamotturnar
sem hún heklaði handa okkur í jóla-
gjöf, þá orðin 95 ára gömul.
Aldrei heyrðum við ömmu brýna
raustina eða skipta skapi við barna-
börnin sín, sama hversu hávaðasöm
við vorum. Hún var einstaklega
barngóð og þó að hún hefði mikið
að gera þá gat hún alltaf gefið sér
tíma fyrir okkur. Hún settist niður
með okkur, talaði við okkur og sagði
okkur sögur.
Afi dó árið 1985, en hann var
sjúklingur síðustu árin, og annaðist
amma hann alveg fram á síðasta
dag, þá að verða 90 ára. Sama ár
fór hún til Kalifomíu að heimsækja
dóttur sína og var sú ferð henni
ógleymanleg. Rétt fyrir jólin 1985
hrasaði amma í hálku og braut sig
en lét engan bilbug á sér finna,
heldur hætti ekki fyrr en hún gat
gengið hækjulaust. Að spítalavist
lokinni fluttist hún til foreldra okk-
ar að Suðurgarði 2 í Keflavík, og
bjó þar síðustu ár ævi sinnar.
Amma fylgdist vel með öllu sem
gerðist hveiju sinni og var einstak-
lega minnug á liðna tíma. Hún hafði
mjög góða heilsu þangað til í febr-
úar sl.
Um leið og við kveðjum elsku
ömmu okkar með söknuði, þökkum
við henni alla þá umhyggju og ást-
úð sem hún veitti okkur.
Vertu, Guð faðir, faðir minn,
í frelsarans Jesú nafni,
hönd þín leiði mig út og inn,
svo allri synd ég hafni.
(H.P.)
Katrín Þórunn og Kristín.
Andlát Kristínar kom á óvart.
Aldurinn var að vísu orðinn hár,
97 ár, elsti borgari Keflavíkur. Hún
var einstaklega heilsuhraust til
hinstu stundar. Hún var sem fastur
punktur í tilverunni. Því er mikill
sjónarsviptir að henni. En enginn
má sköpum renna. Hún fékk hjarta-
áfall í febrúar sl. sem hún náði sér
ekki eftir.
Kristín fæddist 7. október 1895.
Foreldrar hennar voru Guðmundur
Jónsson, bóndi í Hörgsholti í Hruna-
mannahreppi, og Katrín Bjarna-
dóttir af Tungufellsætt.
Kristín var næst yngst tíu systk-
ina og langlífust þeirra 10, er kom-
ust á legg, en þau voru:
1) Árni Árnason, bóndi í Odd-
geirshólum, sonur Katrínar og fyrri
eiginmanns hennar, Árna Einars-
sonar, bónda í Dalbæ;
2) Guðrún, húsfreyja í Austurey
og síðar í Keflavík, gift Skúla
Skúlasyni, bónda og trésmið;
3) Jón, bóndi á Brúsastöðum í
Þingvallasveit og lengi gestgjafi í
Valhöll á Þingvöllum, kvæntur Sig-
ríði Guðnadóttur;
4) Kjartan, ljósmyndari og út-
gerðarmaður'í Vestmannaeyjum;
5) Guðmundur, gullsmiður og
bóndi í Hlíð;
6) Ólafía, húsfreyja í Reykjavík,
gift Einari Þorkelssyni, skrifstofu-
stjóra Alþingis;
7) Guðmann, fiskmatsmaður í
Keflavík, kvæntur Ólafíu Ólafsdótt-
ur frá Nýjabæ á Eyrarbakka;
8) Magnús, útgerðarmaður og
veitingamaður í Reykjavík, kvænt-
ur Bjarnheiði Brynjólfsdóttur frá
Norðfírði; og
9) Bjarni, bóndi í Hörgsholti,
kvæntur Jóhönnu Guðmundsdóttur
í Ölvaðholtshjáleigu.
Það bjarmaði af nýjum degi á
íslandi. Þetta voru dagar aldamóta-
kynslóðarinnar, sem Kristín taldist
til. Það voru örar þjóðfélagsbreyt-
ingar og stórstígar framfarir á
flestum sviðum: heimastjórn árið
1904 og fullveldi 1918, ungmenna-
félögin blómstruðu, verkalýðsfélög
voru stofnuð og ennfremur nýir
stjórnmálaflokkar, atvinnuvegirnir
efldust á flestum sviðum og hvers
konar menningarstraumar fengu
útrás. Það var vor á íslandi. Hann-
es Hafstein kvað í Aldamótum:
Sú kemur tíð, er sárin foldar gróa,
sveitimar fyllast, akrar hylja móa,
brauð veitir sonum móðurmoldin fijóa,
menningin vex í lundi nýrra skóga.
Sé ég í anda knör og vagna knúða
krafti, sem vannst úr fossa þinna sk.rúða,
stritandi vélar, starfsmenn glaða og prúða,
stjórnfijálsa þjóð, með verslun eigin búða.
Búskapur var stundaður af elju
og útsjónarsemi í Hörgsholti. Sjálfs-
þurftarbúskapurinn lifði enn góðu
lífi og hlutirnir voru nýttir til hins
ítrasta. Börnin voru alin upp í guðs-
ótta og góðum siðum. Frá Hörgs-
holti fengu þau gott veganesti á
lífsleiðinni.
Kristín naut ekki langrar skóla-
göngu fremur en títt var á þessum
árum. Það þykir þó í frásögur fær-
andi að 18 ára gömul lagði hún
land undir fót til Reykjavíkur og
lærði þar fatasaum. Það var hag-
nýtt og kom sér vel. Það var ekki
aðeins heimilisfólkið, sem naut góðs
af saumaskapnum, heldur einnig
sveitungarnir, sem fengu hana lán-
aða til sauma. Ekki má gleyma
pijónlesinu. Margt smáfólkið fékk
sín fyrstu föt með nærfötunum
hennar. Það voru ófáir sláturkepp-
irnir, sem hún saumaði fyrir handa
vinum sínum. Það er lítið en gott
dæmi um hjálpsemi hennar.
Það var margt kaupafólkið í
Hörgsholti. Meðal þess voru systk-
inin, Olafía Olafsdóttir og Einar
Ólafsson frá Nýjabæ á Eyrarbakka.
Þau skildu eftir sig spor í Hörgs-
holti. Kristín giftist Einari árið 1928
og Guðmann, bróðir hennar,kvænt-
ist Ólafíu nokkru síðar.
Það var ekkert jarðnæði að hafa
í sveitinni og reyndar lá straumur-
inn á mölina. Sýstkinin höfðu
skamma viðdvöl á Eyrarbakka.
Þaðan var förinni heitið suður með
sjó til Keflavíkur. Áberandi er, hve
margir Sunnlendingar fluttust á
þessum árum og reyndar fyrr til
sjávarsíðunnar við Faxaflóa, þar
sem lífsbjörgin var miklu fjölbreytt-
ari en í sveitinni.
Fyrsta heimili Kristínar og Ein-
ars í Keflavík var hjá Guðrúnu,
systur hennar í Skúlahúsi, nú
Túngata 14. Síðan leigðu þau risið
að Vallargötu 18 ásamt Ólafíu og
Guðmanni. Þar fæddust þeim systk-
inunum fimm dætur. Þröngt mega
sáttir sitja. Loks fluttust þau Krist-
ín og Einar að Suðurgötu 3, þar
sem heimili þeirra stóð æ síðan.
Einar starfaði fyrst hjá ýmsum út-
gerðum í Keflavík, en síðar meir
sem verkstjóri hjá Rafveitu Kefla-
víkur. Var hann hvarvetna vel lát-
inn og eftirsóttur til starfa. Einar
var fæddur 27. desember 1899 og
lést 3. júní 1985. Eftir lát Einars
dvaldist Kristín hjá dóttur sinni
Elínu Ólu og eiginmanni hennar,
Sigurði, þar sem hún naut sín vel.
Börn þeirra Kristínar og Einars
eru:
1) Katrín, búsett í Los Angeles,
Bandaríkjunum, gift John Warren
lögmanni, börn þeirra Victoria og
Erik;
2) Elín Óla, búsett í Keflavík,
gift Sigurði Markússyni flutninga-
bílstjóra, dætur þeirra Kristín, Þór-
unn og Katrín;
3) Olafía Sigríður, búsett í
Keflavík, gift Aðalbergi Þórarins-
syni leigubílstjóra, börn þeirra Guð-
björg, Einar, Ársæll og Brynja; og
4) Guðmundur, húsasmíða-
meistari, búsettur í Mosfellsbæ,
kvæntur Sveingerði Hjartardóttur,
börn þeirra Kjartan og Kristín.
Það var gestkvæmt hjá þeim
Einari og Kristínu. Gestir komu og
fóru fagnandi. Þannig átti Gestur,
bróðir Einars, heimili sitt hjá þeim
um áratuga skeið og ennfremur
Guðmundur, bröðir Kristínar, sein-
ustu æviár sín. Þetta þótti sjálf-
sagt. Tíðarandinn og reyndar að-
stæður voru allt aðrar en í dag.
Kristín var mikill Árnesingur og
þó einkum Hreppamaður. Hún lét
sig ekki vanta í blómlegu starfi
Árnesingafélagsins í Keflavík. Hún
unni æskustöðvunum heitt. Hver
steinn og hver þúfa í landi Hörgs-
holts fékk líf, svo glögg var hún á
örnefni. Svo var ekki komið að tóm-
um kofanum, þegar menn og mál-
efni í Hreppunum bar á góma, og
ekki einungis í Hreppunum því að
hún var mjög fróð í besta skilningi
þess orðs. Hún var með eindæmum
ættrækin og ættfróð. Það var unun
að eiga við hana orðastað. Minnið
var trútt og frásögnin lifandi. Enn-
fremur voru atburðir líðandi stund-
ar henni ávallt tamir á tungu.
Kristín var einnig rótgróinn Kefl-
víkingur. Hér átti hún fjölda vina.
Það sem meira var á öllum aldri.
Lífsviðhorfin voru jákvæð og féllu
í góðan jarðveg. Hún lét sér annt
um vini sína og öllum vildi hún
vel. Það eru því margir, sem sakna
hennar núna. Af mörgum góðum
kostum í fari hennar var það gleð-
in, sem hvað ríkust var í fari henn-
ar, hún var kankvís og broshýr. Þar
miðlaði hún miklu, sem seint verður
full metið.
Kristín Guðmundsdóttir er látin
í hárri elli. Hún þráði hvíldina og
var sátt við Guð sinn og menn.
Henni er þökkuð samfylgdin og
óskað fararheilla til ódáinsheima á
vit þeirra, sem hún unni og var
sannfærð um að hitta fyrir hinum
•megin.
Vilhjálmur Þórhallsson.
B astofa
Friðfinns
Suðurfandsbraut 10
108 Reykjavík. Sími 31099
Oplft öll kvöld
til ki. 22,- elnnig um helgar.