Morgunblaðið - 17.10.1993, Síða 18

18 B
MORGUNBLAÐIÐ FOLK I FRETTUM SUNNUDAGUR 17. OKTÓBER 1993
Morgunblaðið/Kristinn
Buddan
BANKAHROKI
ÞJÓNUSTA banka er oft seinleg
og léleg. Svo virðist sem banka-
starfsmenn álíti að þeir séu að
gera viðskiptavininum rosaleg-
an greiða með því að afgreiða
hann. í raun er það viðskiptavin-
urinn sem er að gera bankanum
greiða með því að láta svo lítið
að skipta við hann. Eða hvaðan
koma peningarnir sem bankam-
ir hafa til umráða og fara mis-
jafnlega vel með?
Ég klippti kreditkortið mitt
fyrir nokkmm árum, eftir sex
mánaða ofnotkun, og hef notað
ávísanir og peninga síðan. Eig-
inlega hef ég lengi ætlað mér
að hætta með ávísanir því mér
finnst fljótlegra að nota seðla
eins og menn gera í útlöndum.
En til að hafa reiðufé þarf mað-
ur að fara í banka og taka út
af bók, og það hef ég forðast
því biðraðimar hafa farið í taug-
arnar á mér.
Ég væri líklega enn með ávís-
anahefti ef mér hefði ekki ofboð-
ið sú þjónusta sem bankinn minn
veitti mér, einum tryggasta við-
skiptavini sínum.
Síðasta dag septembermán-
aðar kíkti ég í heftið mitt, sá
hversu vel allar fjármálaáætlan-
ir höfðu staðist, og ákvað því
að opna aðeins budduna. Keypti
mér tímarit og snyrtivörur, því
þegar menn hafa farið vel með
aurana sína, eiga þeir hiklaust
að veita sér einhvetja ánægju.
Til þess er leikurinn gerður.
En mig vantaði nýtt ávísana-
hefti, fór því inn í Austurbæjar-
útibú Landsbankans, ' rétti
bankadömunni þessa venjulegu
beiðni, hún fiktaði eitthvað í
tölvu en sagði svo í sama tóni
og maður notar við óþekka
krakka: Þú ert komin framyfir,
ég get ekki látið þig fá nýtt hefti!
Svo horfði hún á mig eins og
ég væri eftirlýstur bófaforingi,
en ég sagði að þetta gæti ekki
verið rétt, ég væri í plús. Þá
snaraði hún útskrift yfir borðið
þar sem tölur sýndu að þijár
ávísanir samtals að upphæð kr.
5.200 væm innstæðulausar. 0g
það sem meira var, sekt fyrir
hveija ávísun, kr. 595, hafði
bæst við hvem tékka, samtals
kr. 1.785.
Það er varla að ég muni
hvernig ég komst út úr bankan-
um og inn í bílinn minn. Skömm-
in var þvílík yfir þessari hroða-
legu fjármálaóreiðu minni.
Hvemig í ósköpunum gat þetta
hent mig? Og hvað skyldi bréf-
berinn hugsa um mig og mína
ætt þegar hann bæri út gulu
miðana til mín?
Þegar ég kom á vinnustað
minn aftur og skreið út úr bíln-
um og eftir bflaplaninu, varð
mér þó ljóst að þótt mér hefði
orðið á að misreikna mig var
þjónusta bankans fyrir neðan
allar hellur.
{ fjórtán ár hafa launin mín
verið lögð inn á reikning hjá
Landsbankanum. í tvö skipti hef
ég fengið lán hjá bankanum,
skitnar 100 þúsund krónur í
hvort skipti, sem voru greidd á
gjalddaga. Ég hef aldrei verið
með yfirdrátt, en hef hins vegar
verið með tvo til fjóra spari-
reikninga hjá þeim síðustu árin
sem ég hef lagt reglulega inn
á. Að sjálfsögðu hef ég bókað
kyrfilega þær ávísanir sem ég
gef út og því hefur bankinn
sjaldan setið uppi með innstæðu-
lausar ávísanir frá mér. En eng-
inn er víst fullkominn.
Mér er spurn, gat bankada-
man ekki flett mér upp í þessum
dýra tölvubúnaði sem bankinn
er með og séð hvers konar við-
skiptavinur ég er. Gat hún ekki
boðið mér að taka af sparibók-
inni minni fyrir heftinu? Hvers
vegna koma bankastarfsmenn
fram við fólk eins og þeir séu
að gera því rosalegan greiða?
Erum það ekki við, viðskiptavin-
imir, sem gerum bankanum
greiða með því að skipta við
hann? Emm það ekki við sem
leggjum inn launin okkar ár eft-
ir ár, þrátt fyrir okurvexti á lán-
um sem maður þarf að grátbiðja
þá um, og smánarlega lága vexti
sem þeir bjóða okkur sem geym-
um fé á bókum hjá þeim? Er
þetta kannski ekki okkar fé sem
þeir bmðla með í laxveiðar, há-
fjallatrukka og í fjárfestingar
mgludalla sem síðan em afskrif-
aðar? Og hvað em þeir að þenja
sig útaf innstæðulausum ávísun-
um, mala þeir ekki gull með
þessum háu sektum sínum?
Ég nota því núna aðeins bein-
harða peninga því ég hef ekki
áhuga á að vera niðurlægð í
bönkum. Eini ókosturinn við að
geyma fé á sparibók eru heim-
sóknir í bankana og sérstaklega
er þjónustan seinleg og léleg í
Landsbankanum. En þar sem
maður hefur oftast losað sig við
dijúgan hluta launanna í
greiðslu reikninga í byijun mán-
aðar, ætti að nægja að nálgast
bankann tvisvar í mánuði til að
taka út seðla.
Greiðslumáti íslendinga er
líka seinlegur og flókinn. Allan
guðslangan daginn era þeir að
skrifa nafnið sitt á kreditkorta-
kvittanir eða ávísanir, halda því
röð fyrir aftan sig og teija af-
greiðslu. Mér geðjast vel að seðl-
um og skil ekki þennan ótta
íslendinga gagnvart þeim.
Helmingur daglegrar neyslu
þjóðarinnar er greiddur með
kreditkorti, þriðjungur með
ávísunum og afgangurinn með
seðlum. Launþegar era því alltaf
í skuld, háðir bönkum sínum og
kortafyrirtækjum og gætu ekki
þótt þeir vildu farið í verkföll
til að bæta kjör sín því þeir verða
að eiga fyrir kreditskuldunum.
Kannski er það þess vegna
sem bankastarfsmenn koma
fram við viðskiptavini eins og
þeir séu óþekkir krakkar.
Kristín Maija
Baldursdóttir
LIST
Nýr heimur opnaðist
við skúlptúravinnuna
Þórey Magnúsdóttir myndlistar-
kona eða Æja eins og hún kýs
að láta kaila sig lét gamlan draum
rætast í vor og fór að vinna skúlp-
túra. Þrátt fyrir að hún útskrifaðist
úr myndmótunardeild Myndlista- og
handíðaskóla íslands hafði hún ekki
unnið við skulptúra síðan hún var í
skólanum. Ástæðuna segir hún í
fyrstu hafa verið plássleysi og síðan
kjarkleysi, því hún hafi ekki einung-
is viljað móta skúlptúra fyrir sjálfa
sig heldur vilji hún geta lifað af list-
inni. Nú er svo komið að hún hefur
náð því takmarki sínu.
Að finna sig í listinni
Æja hefur að'undanförnu unnið
sem myndhöggvari og málari með
margs konar efni eins og leir, gifs,
járn, tré, akríl, vatnsliti, blek og
pastelliti. Henni fínnst þó að nýr
heimur hafi opnast eftir að hún yfir-
vann þann þröskuld að takast á við
skúlptúravinnuna, enda er hún í kjöl-
farið farin að selja listaverk sín í
tveimur listhúsum, Galleríi List og
Listmunahúsinu. Auk þess ætlar hún
að ráðast í að halda fyrstu einkasýn-
ingu sína næsta vor.
„Það var stórkostleg tilfinning
þegar ég fór að vinna grímumar og
gamall draumur rættist. Leirinn er
svo lifandi efni og það hefur alltaf
blundað í mér að gera andlit á ein-
hvem hátt. Ég er mjög hrifin af fólki
og velti mikið fyrir mér karakteram,
svipbrigðum og tilfinningum. Ég fínn
mig vel í Ieimum og verð ánægð
þegar ég get fangað svip á grímurn-
ar. Mér fínnst ég vera sönn í þessari
vinnu,“ sagði Æja þegar Morgun-
blaðið heimsótti hana á heimili henn-
ar á Sogavegi 190, en þar er einnig
vinnustofa hennar.
Málaði gardínuefnið sjálf
Þegar komið er að húsinu taka á
móti gestum tvær steinsteyptar
styttur í garðinum, að sjálfsögðu
eftir listakonuna sjálfa. Innandyra
ber heimilið einnig vott um hæfni
Æju því á veggjum og hillum má sjá
mjmdir, grímur, styttur og jafnvel
flestar gardínur hússins hefur hún
hannað sjálf. „Ég keypti bara lakal-
éreft og málaði á efnið," segir hún
eins og það sé hverri manneskju
eðlilegt.
Þegar Æja var spurð hvað hafi
orðið til þess að hún yfírvann óttann
við að vinna skúlptúra svaraði hún:
„Það eru kannski nokkrir samverk-
andi þættir, sem höfðu þar áhrif.
Eiginmaður minn ásamt vinum og
vandamönnum höfðu hvatt mig
lengi, en ég var ekki tilbúin, þrátt
fyrir að ég hefði gengið með þetta
í maganum lengi. Svo rakst ég á
mjög jákvæða bók, Sjálfstraust og
sigurvissu. Þegar ég hafði gluggað
svolítið í hana var það eins og enda-
punkturinn á óvissunni. Hún gaf mér
sparkið og ég hugsaði með mér: Ég
veit að ég get tekist á við leirinn.
Það búa allir yfír einhveiju og maður
verður að láta reyna á hvort það
gengur ekki upp.“
Skorti vinnupláss
Æja segist hafa farið að vinna sem
handmenntaþjálfari við öldrunardeild
eftir að hún lauk námi þannig að
hún gat einungis sinnt myndlistinni
í tómstundum og frítíma. Hún út-
skrifaðist úr myndmótunardeild
Myndlista- og handíðaskóla íslands
1985 en áður hafði hún verið í fjög-
urra ára námi í skúlptúrdeild Mynd-
listaskóla Reykjavíkur um leið og hún
var við nám í Fjölbraut í Breiðholti
á Iistasviði. „Til þess að vinna að
höggmyndum þarf mikið vinnupláss,
sem mig skorti, þannig að ég vann
við flest annað. Það
fyrst eftir að við
hjónin keyptum
þetta hús fyrir fjór-
um árum að ég
fékk fína vinnuað-
stöðu. Listin fór
þó ekki að verða
lifíbrauð mitt fyrr
en eftir að dóttir
okkar, Kristín
Heiða, fæddist
fyrir rúmu ári
og ég fór að
var
vera heima.“
Æja segir að sér finnist það vera
forréttindi að geta einbeitt sér að
listinni og dótturinni samtímis, hvort
tveggja sé henni dýrmætt. „Ég vinn
við myndlistina á daginn þegar hún
sefur og svo á kvöldin. Auk þess
passar Inga systir hennar hana fyrir
mig tvo eftirmiðdaga í viku, þannig
að ég vinn daglega frá 5 og upp í
10 tíma,“ segir hún.
Stór ákvörðun að halda
sýningu
Hún bendir á að það sé stór
ákvörðun að fara í listhús og bjóða
fram vörur sínar til sölu. Kannski
stærri ákvörðun en margir geri sér
grein fyrir, því með því sé verið að
opinbera vinnu sína. Það sama eigi
við um að halda sýningu. „Það kost-
aði mig mikinn sjálfsaga að fara með
verk mín í listhúsin og bíða eftir við-
tökum viðskiptavina, því ég veit að
verkin eru nýstárleg. Ég hef ekki
orðið fyrir vonbrigðum, því að viðtök-
umar hafa verið frábærar. Það gefur
manni byr undir báða vængi.“
Það sem er næst á döfinni hjá
Æju er að undirbúa fyrstu einkasýn-
inguna sem haldin verður í Galleríi
Sævari, hjá Sævari Karli, í maí næst-
komandi. „Hann á virkilega þakkir
skildar fyrir að styðja vel við bakið
á ungum listamönnum," sagði Æja
og bætti við að hann léti salinn end-
urgjaldslaust í té, sem væri ungum
myndlistarmönnum ómetanlegt. „Á
þeirri sýningu verð ég aðallega með
skúlptúra, meðal annars tvo gólf-
skúlptúra og svo grímurnar," sagði
hún.
Skemmtilegasti bekkur-
inn í Olduselsskólanum
^ngIiagama-
P^yndiira hi .i s®íu s
"^ítrjSr
Forsíða Morgunblaðs 10. bekkjar
AKÞ í Ölduselsskóla.
NEMENDUR
Unglingar spreyta sig sem blaðamenn
Nemendur í 10. bekk AKÞ í Ölduselsskóla heimsóttu
Morgunblaðið fyrir skömmu og dvöldust þar hálfan
daginn. Unglingamir kynntust starfsemi Morgunblaðsins
og spreyttu sig á blaðamannastarfínu. Þau skrifuðu frétt-
ir, greinar og viðtöl og síðan var útbúin eftirlíking af
forsíðu Morgunblaðsins, sem þau fengu með sér.
Aðalgrein blaðsins fjallaði um bekkinn sjálfan og
mátti þar meðal annars sjá setningu eins og: „Líkja má
bekknum við stórt safn, þar sem allir skemmtilegustu
krakkar skólans eru samankomnir í eina skólastofu.
Umsjónarkennari bekkjarins heitir Anna Kristín Þórðar-
dóttir og þar kemur skýringin á nafni bekkjarins."
í einni greininni var fjallað um tísku unglinga og
meðal annars taldar upp vinsælustu tískuverslanirnar.
Lýsing unglinganna á tískunni var meðal annars svohljóð-
andi: „Hún er jafn flippuð og blár froskur í striga-
skóm.“ Fleira var að finna í þættinum um tísku, en spurn-
ingin er hins vegar hvemig landsmenn tækju því ef blaða-
menn Morgunblaðsins lýstu tískunni á þennan hátt: „Fyr-
ir suma er lífið tíska og er þá eins gott að vera loðinn
um lófana því að föt á íslandi eru geðveikislega dýr
(flestar verslanir hér á landi leggja allt að 50-200% á
vörurnar). Svo eru aðrir sem læðast niður í kjallara og
næla sér í gömul föt frá mömmu, pabba, afa eða ömmu
og gerast ýktir „speisarar“.“
í einni fréttinni var fjallað um ofbeldi í miðbænum,
önnur sagði frá starfsemi Morgunblaðsins og loks var
viðtal við umsjónarkennara bekkjarins.