Morgunblaðið - 27.10.1993, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. OKTÓBER 1993
Barnadeild vantar
á Borgarspítala
eftir Guðrúnu
Ragnars ogHelgu
Hannesdóttur
Norræn samtök um þarfir
sjúkra barna hafa allt frá stofnun
samtakanna árið 1980 gert það
að baráttumáli sínu að barnadeild
rísi á Borgarspítala. Sé hlutverk
sjúkrahúsa bráðaþjónusta, ber að
hafa að leiðarljósi að þar skuli
vera barna- og unglingadeild.
Þarfir sjúkra barna eru í raun
þær sömu og þarfir heilbrigðra
barna. Sjúk bom þarfnast fyrst
og fremst öryggis og frelsis til
athafna, en auk þess þarfnast þau
mannlegra samskipta og upp-
örvunar. Þessar þarfir geta
gleymst eða fallið í skuggá fyrir
öðrum brýnni þörfum.
Sérstaklega á það sér stað þeg-
ar sjúkdómur eða slys ber að hönd-
um sem vanalega leiða til rót-
tækra breytinga í lífí barns.
Heilbrigðisstéttir víða um heim
eru nú nánast í öllum stórborgum
heims búnar að átta sig á alvar-
leika þessa máls og hve mikilvægt
er að koma til móts við þarfir
veikra barna. Víða erlendis hafa
verið gerðar umfangsmiklar breyt-
ingar á sjúkrahúsum með hliðsjón
af þessu og árangur hefur verið
happadrjúgur. Á þessum sjúkra-
húsum hefur allt umhverfi verið
gert vinsamlegra börnum og
bamadeildir útbúnar leiktækjum
og skreytingum við hæfi barna.
Sérstök leikherbergi hafa verið
„Eðlilegast er, að sú
ákjósanlega aðstaða
sem til er í B-álmu
Borgarspítala verði
framtíðarhúsnæði
Barnadeildarinnar. Þar
er hægt að skapa að-
stæður sem henta vel
fyrir börn/unglinga og
foreldra þeirra án mik-
ils tilkostnaðar.“
útbúin og leikdeildir með miklu
athafnarými þar sem aðstandend-
um er fijálst að koma og fara að
vild og vera eins mikið með böm-
unum og hægt er meðan á sjúkra-
dvöl þeirra stendur. Aðstandendur
eru hvattir til að koma og fara
að vild og aðstaða er til gistingar
fyrir þá og foreldrar sérstaklega
hvattir til að gista með börnum
sínum á sjúkrahúsum. Allskonar
upplýsingabæklingar fyrir for-
eldra og börn liggja frammi víða
erlendis á sjúkradeildum um áhrif
sjúkrahúsdvalar á börn og um hina
ýmsu sjúkdóma sem leiða til inn-
lagnar og um þá meðferð sem
bömum er gefin.
Á sviði Norrænnar samvinnu
hefur verið gert mikið átak undan-
farin ár, sem miðar að því að
bæta kjör veikra og fatlaðra barna
og m.a. hefur læknaráð Norður-
landaráðs það á stefnuskrá sinni
að stuðla að framkvæmd þessara
mála innan allra Norðurlanda.
Reykjavík er sú stórborg
Norðurlanda sem hefur hæst hlut-
fall þeirra barna sem leggjast inn
á fullorðinsdeildir. Árið 1992 voru
innlögð 1.215 börn á hinar ýmsu
deildir á Borgarspítala, á Barna-
deild Hringsins voru innlögð 2.530
börn og á barnadeild Landakots-
spítala 1.513 börn. Auk þess voru
á sama ári yfir 17.000 komur
barna á slysadeild Borgarspítala.
Þessar tölur opinbera þá stað-
reynd að hér á höfuðborgarsvæð-
inu dvelja fleiri börn á fullorðins-
deildum en í nokkurri annarri stór-
borg Norðurlanda.
Árið 1991 var saminn norrænn
staðall um umönnun og hjúkrun
barna á sjúkrahúsum. Vinnan við
þennan staðal varðandi umönnun
barna og unglinga sem dvelja á
sjúkrahúsum byggir á heilbrigðis-
skilgreiningunni eins og hún er
sett fram af Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnuninni WHO, þ.e.a.s. að
heilbrigði sé ástand vellíðunar og
ánægju án sjúkdóma. Alþjóðaheil-
brigðismálastofnunin hefur sett
sér það markmið að hafa fyrir
árið 1991 þróað aðferðir til að
meta bæði heilbrigðisþjónustu sér-
staklega fyrir börn í öllum stór-
borgum heims.
Hin Norrænu samtök um þarfir
sjúkra barna (NORBAB) líta svo
á að notkun staðals sé ein leið til
að hefja þá vinnu sem tryggir
gæði umönnunar sem börnum er
veitt á sjúkrahúsum. Það er bráð-
nauðsynlegt að geta sett fram
Guðrún Ragnars
gæðakröfur í umræðunum um for-
gangsröð úrlausna. Með því að
setja fram staðal sem byggir á
mælanlegum forsendum stöndum
við sterkari í vinnunni til að
tryggja að komið sé til móts við
þarfir veikra barna á sjúkrahús-
um. Þegar við notum skilgreining-
una staðal í sambandi við umönn-
un barna á sjúkrahúsum þýðir það:
Yfirskipað markmið er að barn-
ið/unglingurinn fái bestu mögu-
legu meðferð og hjúkrun á meðan
á veikindum eða fötlun stendur
sem nær til alhliða heilsugæslu
barnsins/unglingsins.
Ef litið er til dagsins í dag og
til þeirrar þjónustu sem veikum
börnum og unglingum er veitt á
höfuðborgarsvæðinu þá kemur í
ljós að miklu er ábótavant í þeim
efnum. Þær deildir sem til staðar
eru, þ.e. Barnaspítali Hringsins
og Barnadeild Landakotsspítala,
eru ekki í byijun sniðnar fyrir
þarfir sjúkra barna, aðstaðan inni
á deildunum er erfið bæði fyrir
börnin, foreldrana og starfsfólkið
og umhverfið er ekki barnavist-
vænt.
Nú stendur til að leggja niður
barnadeild Landakotsspítala og
flytja hana í annað húsnæði.
Helga Hannesdóttir
Eðlilegast er, að sú ákjósanlega
aðstaða sem til er í B-álmu
Borgarspítala verði framtíðarhús-
næði barnadeildarinnar. Þar er
hægt að skapa aðstæður sem
henta vel fyrir börn/unglinga og
foreldra þeirra án mikils tilkostn-
aðar.
Þessi lausn mundi leiðrétta það
misræmi sem ríkir nú á höfuðborg-
arsvæðinu hvað varðar sjúkraþjón-
ustu barna og unglinga. Heilbrigð-
isstéttir í landinu hafa siðferðilega
skyldu til þess að tjá sig útfrá
heildarsýn til samfélagsins.
Forðast skal að tala um barna-
deildarígildi, við eigum að ganga
fram með heilum hug og full-
nægja þörfum barnanna. Hér duga
engin vettlingatök, sameiginlega
getum við barist fyrir því að börn-
um okkar séu skapaðar þær að-
stæður sem þau eiga skilið, því
ef við fullorðna fólkið gerum það
ekki þá gerir það enginn.
Guðrún Ragnars erformaður
Umhyggju félags til stuðnings
sjúkum börnum. Helga
Hannesdóttir er formaður
NOBAB (Nordisk organisation for
syke barns behov).
SPARNAÐUR OG
ÞJÓNUSTA RÍKISINS
eftirSvein G.
Hálfdánarson
Samkvæmt fjárlagafrumvarpi
ársins 1994 stefnir dóms- og kirkju-
málaráðherra að því að spara ríkis-
sjóði 150 milljónir króna með sam-
einingu og fækkun sýslumanns-
embætta úr 27 í 18. Vissulega er
þetta virðingarverð tilraun til
spamaðar. Og ekki mun af veita.
Eg efast hins vegar um að tillögurn-
ar skili því sem að er stefnt.
En skoðum málið nánar. Eins og
kunnugt er var skilið milli umboðs-
valds og dómsvalds þann 1. júlí
1992. Um það leyti gaf dómsmála-
ráðuneytið út kynningarrit um þá
breytingu og þar segir m.a.: „Fram-
vegis er stærsti hluti allrar stjóm-
sýslu ríkisins í héraði í höndum 27
sýslumanna í jafn mörgum stjóm-
sýsluumdæmum."
Fyrir rúmu ári taldi dómsmála-
ráðuneytið að það væri búið að
finna hið rétta skipulag varðandi
þessi mál og hóf uppbyggingu á
aðstöðu fyrir héraðsdómstólana í
landinu og var hvergi til sparað.
Því kom ekki til hugar þá að fækka
um leið sýslumannsembættunum
og nýta aðstöðuna sem sú fækkun
myndi skilja eftir sig. Nei, út í fram-
kvæmdir var farið og kostnaður
vegna þessara 8 héraðsdómstóla er
í dag kominn í tæplega 700 milljón-
ir króna.
Allt í einu nú á haustdögum dett-
ur ráðamönnum dómstóla í landinu
í hug að spara megi 150 milljónir
króna í rekstri sýslumannsembætt-
anna á næsta ári með því að sam-
eina þau og fækka. En jafnframt
að skilja eftir í „eyði“ húsnæði sem
mátt hefði nýta undir starfsemi
dómstólanna. Hefði kannski mátt
spara stóran hluta ofangreinds
kostnaðar með ofurlítilli fyrir-
hyggju?
Vesturland t.d.
Skoðum framgang þessara mála
í einu kjördæmi. Það einfaldar oft
myndina og skýrir. Þá er auðveld-
ast fyrir mig að leita ekki langt
yfír skammt og taka Vesturlands-
kjördæmi til skoðunar.
í júlí 1992 var héraðsdómur
Vesturlands staðsettur í Borgar-
■ " eUfiús-
jnnrcttlfÆ
X
HARÐVfÐARVAL
HARÐVIÐARVAL HF.
KRÓKHÁLSI 4 R. SÍMI 671010
nesi. Hann virðist ekki hafa getað
notast við þá aðstöðu sem til var í
12 ára gömlu sýsluhúsinu. Fjárfest-
ingar fyrir Héraðsdóm Vesturlands
eru þessar: Dómhúsið rúml. 40 millj.
og embættisbústaður verður í ca.
13 millj. með endurbótum.
Samtals gerir þetta tæpl. 54
milljónir króna. Og enn á að fjár-
festa í þessum málaflokki á Vestur-
landi. Nú fyrir ótalda milljónatungi
í tímabærri aðstöðu fyrir sýslumann
á Akranesi. Ég segi tímabærri að-
stöðu en jafnframt spyr ég hvort
ekki sé ástæða til að staldra við
og gera sér grein fyrir því hvernig
heildarmyndin á að lita út áður en
áfram er haldið?
Ég hef hér að framan reynt að
sýna fram á fyrirhyggjuleysið og
flumbruganginn varðandi þessi
mál. Það er eins og vinstri höndin
viti ekki hvað sú hægri er að gerá.
í fyrra 27 sýslumenn, nú skulu 18
duga. Engin aðstaða til fyrir hér-
aðsdómana árið 1991 og 1992 en
á næsta ári á að vera til talsvert
af húsnæði sem hefði getað nýst
undir slíka starfsemi.
Ég hef ekki minnst á óhagræðið
og kostnaðaraukann fyrir þá sem
erindi þurfa að reka við þessi emb-
ætti. Auðvitað veit ég eins og dóms-
málaráðherrann, að það er kominn
sími á Islandi, og það er komið
símafaxtæki, það eru ágætar póst-
samgöngur og vegir hafa stórbatn-
að. En ég veit líka eitt, sem ég er
ekki viss um að dómsmálaráðherr-
ann geri sér grein fyrir, og það er
að sumir verða persónulega að kom-
ast í samband við starfsfólk þessara
embætta og það oftar en margan
grunar. Þar hygg ég að bændur og
aðrir sjálfstæðir atvinnurekendur
Sveinn G. Hálfdánarson
„En ég veit líka eitt,
sem ég er ekki viss um
að dómsmálaráðherr-
ann geri sér grein fyr-
ir, og það er að sumir
verða persónulega að
komast í samband við
starfsfólk þessara emb-
ætta og það oftar en
margan grunar. Þar
hygg ég að bændur og
aðrir sjálfstæðir at-
vinnurekendur séu stór
hópur.“
séu stór hópur.
íbúar Mýra- og Borgarfjarðar-
sýsla sækja þjónustu í Borgarnes.
Þar eru afurðastöðvar landbúnaðar-
ins, þar er heilsugæslan, þar er
þeirra verslunarstaður, þar reka
þeir dvalarheimili aldraðra, þar eru
þeirra lánastofnanir og þar er þeirra
sýsluskrifstofa. Nú ætlar dóms-
málaráðherra að breyta þessu um-
hverfi og krefjast þess að íbúar
þessa héraðs aki allt að 40 km til
viðbótar ef þeir þurfa að hitta sýslu-
mann eða starfsmenn hans. Ekki
ætla ég hér að bera saman þjón-
ustuumfang sýslumannsembætta
og leyfí mér að draga í efa að það
hafi verið gert. Ég óttast að stærð
þéttbýlisstaða verði látin ráða um
of, ef til breytinga kemur. Ég til
leyfa mér að biðja þingmenn Vest-
urlandskjördæmis, að skoða þennan
þátt og beita áhrifum sínum af
sanngirni.
Nýjar hugmyndir
Ég vil að lokum koma á fram-
færi eftirgreindum hugmyndum,
sem ég held að eigi jafnvel að geta
skilað meiri árangri, bæði peninga-
lega og þjónustulega:
1. Að lögreglustjóraembættin í
landinu verði 8 og löggæsluþáttur-
inn færður frá sýslumönnunum til
þessara embætta. Ekki ætti að
þurfa að auka fjárveitingar vegna
þessara breytinga en öll aðstaða,
tækjabúnaður og mannskapur
myndi nýtast langtum betur. Yfir-
stjórn: Lögreglustjóri í hveiju um-
dæmi og varðstjórar á vöktum á
þéttbýlisstöðum.
2. Stjórnsýsla ríkisins í héraði
verði áfram með sama sniði og ver-
ið hefur. Þó verði auðvitað dregið
úr starfseminni sem nemur lög-
gæsluþættinum.
3. Áð reglugerð um íbúðarhús-
næði í eigu ríkisins, 29. desember
1992, verði þegar í stað endurskoð-
uð með það meginmarkmið í huga
að embættisbústaðir verði aflagðir.
Vil ég skora á dómsmálaráðherra
að beita sér fyrir því, að kannað
verði hvort ofangreindar hugmyndir
skili ekki meiri hagræðingu og
sparnaði en fyrirliggjandi hug-
myndir um fækkun embætta.
Höfundur er innhcimtustjóri.