Morgunblaðið - 24.03.1994, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. MARZ 1994
Veldur afnám einokunar fleiri
húsbrunum í höfuðborginni?
eftir Sigmar
Ármannsson
í Morgunblaðinu föstudaginn
18. mars sl. birtist grein eftir Rún-
ar Bjarnason, fyrrverandi slökkvi-
liðsstjóra, undir fyrirsögninni:
„Húsatryggingar Reykjavíkur —
Einokun eða íbúahagsmunir". í
grein sinni lofsyngur Rúnar 40 ára
einokun Reykjavíkurborgar á
brunatryggingum húseigna í höf-
uðborginni. Lætur hann í ljós þá
skoðun, að það sé ekki borgurun-
um í hag að afnema þessa einok-
un, en vátryggingarfélögin hyggist
nýta sér EES-samninginn til að
hnekkja henni. Ekki verður hjá því
komist að drepa á fáein atriði um
málefni þetta vegna þessara skrifa
Rúnars.
EES-samningur og bruna-
tryggingar húseigna
Hér á landi hefur í lögum allt
of lengi verið að finna ýmis óeðli-
leg ákvæði, sem mæltu fyrir um
„Mér er ekki kunnugt
um að einokunarstarf-
semi á borð við Húsa-
tryggingar Reykjavík-
ur eigi að líðast nokk-
urs staðar innan EES.“
einkarétt tiltekinna aðila, til þess
að hafa með höndum vátryggingar
á ákveðnum sviðum. A hinn bóginn
hefur verið litið svo á, að með
samningi um EES mundi einokun-
arstaða af þessu tagi líða undir
lok, og vátryggingarmarkaðurinn
opnaður bæði innlendum og er-
lendum vátryggingarfélögum,
neytendum til hagsbóta. Þannig
ætti t.d. einkaréttur Húsatrygg-
inga Reykjavíkurborgar að falla
niður. í samningnum um EES var
einkaréttur Húsatrygginga
Reykjavíkurborgar með sérstakri
undanþágu látinn líðast enn um
sinn. Hins vegar átti sú undanþága
að falla niður þegar svonefnd 3.
skaðatryggingartilskipun kæmi til
framkvæmda, en efni hennar og
gildistökudagur lá ekki endanlega
fyrir við gerð EES-samningsins
sjálfs. Þriðja skaðatryggingartil-
skipunin var svo samþykkt af hálfu
Evrópusambandsins sumarið 1992,
og á hún að vera komin til fram-
kvæmda 1. júlí 1994. í þessu sam-
bandi er ástæða til að minna á,
að íslensk stjómvöld rökstuddu
undanþáguna fyrir Húsatrygging-
ar Reykjavíkurborgar á sínum tíma
með því, að í einhverjum sam-
bandsríkjum Þýskalands væri að
finna einokunarfélög á sviði bruna-
trygginga húsa, sem starfrækt
væru samkvæmt sérstökum und-
anþágum frá reglum Evrópusam-
bandsins. Þjóðveijar vinna nú að
því að afnema þetta einokunarfyr-
irkomulag í samræmi við þessar
nýju reglur. Afnám einokunar á
vátryggingarsviði innan EES er
auðvitað fyrst og fremst gert með
hagsmuni neytenda í huga. Hér á
Sigmar Ármannsson
landi hefur hins vegar gengið treg-
lega að fá fijálslegri lagaregiur
um brunatryggingar húseigna.
Vekur það óhjákvæmilega spurn-
ingar um heilindi stjórnvalda í
sambandi við gerð EES-samnings-
ins.
Afnám brunatrygg-
ingareinokunar
Vátryggingariðgjöld verður að
ákvarða þannig, að þau standi
undir bótagreiðslum og rekstrar-
kostnaði vátryggjandans. Af þess-
um tveimur meginþáttum vega
bótagreiðslurnar miklu þyngra.
Með öðrum orðum þá er það tjóna-
tíðni og tjónakostnaðurinn sem
fyrst og fremst ræður íjárhæð ið-
gjalds. Rúnar Bjarnason segir ið-
gjöld Húsatrygginga Reykjavíkur-
borgar vera lág. Hafi iðgjöld stofn-
unarinnar verið rétt ákvörðuð, og
á þann veg, að þau standi undir
brunatjónum og umsýslukostnaði,
þá hækka iðgjöldin ekki vegna
þess eins, að einokuninni verði af-
létt, og almenn vátryggingarfélög
hasli sér völl á þessu sviði. Þetta
má þó túlka af skrifum Rúnars.
Enn tekur Rúnar sem dæmi, að í
Ósló séu iðgjöld vegna brunatrygg-
inga húseigna miklu hærri en í
Reykjavíkurborg, en í Ósló séu
brunatryggingar húseigna fijálsar.
Dæmi af þessu tagi eru augljóslega
tekin til þess að slá ryki í augu
almennings, því það er sem áður
segir kostnaðurinn vegna bruna-
tjónanna, sem ræður iðgjaldi í
Osló eins og annars staðar. Rúnar
veit mætavel, að Norðmenn hafa
iðulega nálgast heimsmet í tíðni
húsbruna og íjárhæð tjóna miðað
við fjölda húseigna. Er það að sjálf-
sögðu skýringin á háum iðgjöldum
þar í landi.
Fjölmargt fleira telur Rúnar
Húsatryggingum Reykjavíkur-
borgar til ágætis, þ.á m. eftirfar-
andi skáletruð atriði:
- Húsatryggingar eru reknar
sem borgarstofnun í þágu skatt-
borgaranna. Spyija má, hvort
kostnaði við starfræksluna sé hald-
ið til haga og aðskildum frá öðrum
umsvifum bogarinnar. Sem dæmi
má nefna eru iðgjöldin innheimt
með fasteignagjöldum til borgar-
innar.
- Húsatryggingarnar bæta öll
tjón á fasteignum sem verða við
eldsvoða. Ég segi nú bara nema
hvað!
- Viðskiptavinir fá brunabóta-
mat og endurmat eftir þörfum. Þó
nú væri, en Rúnar gleymir auðvit-
að að geta þess að húseigendur
greiða sjálfir þessi möt, en þau eru
unnin af sérstökum matsmönnum.
- Húsatryggingar greiða fjár-
festingar slökkviliðsins, verulegan
hluta rekstrarkostnaðar slökkviliðs
og eldvarnareftirlits, mönnun
sjúkrabíla og innkaup vatns-
veitunnar á brunahönum. Ég vek
sérstaka athygli á því, að önnur
sveitarfélög í landinu verða að
standa undir kostnaði af þessu
tagi með öðrum lögboðnum tekju-
stofnum sínum, m.ö.o. Reykjavík-
urborg nýtir einokunarstöðu sína
á sviði brunatrygginga til að skatt-
leggja íbúana sérstaklega.
- Húsatryggingar greiða skatt
til Brunamálastofnunar ríkisins.
Hér á Rúnar sjálfsagt við svonefnt
brunavarnagjald, sem vátrygging-
arfélögum er skylt að innheimta
með iðgjöldum sínum. Það þarf
ekki að taka fram, að sá skattur
sem almennu vátryggingarfélögin
greiða með þessum hætti til Bruna-
málastofnunar, er miklu hærri
heldur en hlutdeild Húsatrygginga
Reykjavíkur.
- Almennu vátryggingarfélögin
taka stimpilgjöld af brunatrygg-
ingum vegna innbús. Satt er það
og rétt hjá Rúnari, að vátrygging-
arfélögin verða að innheimta
stimpilgjald af slíkum tryggingum,
þegar þær eru fyrst teknar. Stimp-
ilgjaldið rennur þó ekki til félag-
anna, eins og hann virðist þó gefa
í skyn, heldur er þetta skattur í
ríkissjóð, sem félögin verða að
standa skil á. Bruantryggingar
húseigna eru undanþegnar stimpil-
gjaldi, og yrðu það væntanlega
áfram, þótt almenn félög tækju
að sér brunatryggingar húsa í
borginni.
- Þingmenn og borgarfulltrúar
eiga að standa vörð um starfsemi
Húsatrygginga Reykjavíkur, enda
muni sveitarfélög víða á EES-
svæðinu njóta undanþágu í slíkum
málum. Mér er ekki kunnugt um
að einokunarstarfsemi á borð við
Húsatryggingar Reykjavíkur eigi
að Iíðast nokkurs staðar innan
EES. Væri fróðlegt að fá nánari
upplýsingar um það mál frá Rún-
ari. Það væri í hæsta máta hallær-
islegt, ef islensk stjórnvöld tækju
áskorun Rúnars og stæðu vörð um
löngu úrelt einkaréttarfyrirkomu-
lag varðandi brunatryggingar húsa
í höfuðborginni. Það yrði brot á
alþjóðlegum samningum og rang-
lát takmörkun á frelsi borgaranna
til að velja sér viðsemjendur. Þá
hefði það í för með sér stórfellda
mismunun milli íbúa borgarinnar
annars vegar og annarra lands-
manna hins vegar, því að einokun
borgarinnar næði að sjálfsögðu
ekki yfir borgarmörkin.
Lokaorð
Málsvarar einokunarstöðu í við-
skiptum hafa í áranna rás ætíð
beitt sömu aðferðum til að veija
forréttindin. Lýsir hún sér í órök-
studdum fullyrðingum um að
einokunin sé neytandanum í hag,
bæði hvað varðar verð og gæði, og
í hræðsluáróðri þess efnis, að allt
fari í kalda kol, verði slakað á
klónni og almennum atvinnurekstri
leyft að spreyta sig. Á því herrans
ári 1994 dæmir slíkur málflutning-
ur sig sjálfur.
Höfundur er lögfræðingur og
framkvæmdastjóri Sambands
íslenskra tryggingafélaga.

YKTGOÐVERÐ!
BRYDE VERZLUM
Aladdin barnagallabuxur
kr. 1.790
Bugs Bunny boxer
kr. 350
Leggings og rúllukragapeysa,
sett kr. 1.850
Peysur frá kr. 1.290
DlTSVEMOí
Slæður kr. 790
Slæður kr. 590
Slæður kr. 290
Hjólabuxur kr. 300
Stuttermabolir kr. 300
FJALAKÖTTURIl
Rúllukragabolir kr. 990
Vandaðar peysur kr. 1.800
Leðurjakkar kr. 9.900
Köríúboltaspjöld + bolti
kr. 2.500
NORAMAGAZIN
Stuttermablússur kr. 2.390
Toppar í 5 litum kr. 1.690
Hvítar karlmannaskyrtur
kr. 2.490
Þunnar, classik-ullarpeysur
kr. 3-990
NÝVERZLUN!
VERZLHJVIIV (íRUIVD
Allar vörur
á verðbilinu
kr. 100 - 900
GEKSB1IÐ
Kvenskór stærðir: 35-41
áðurkr. 1.990
nú kr. 990
Sportsokkar, 3 pör í pakka
áður kr. 299
nú kr. 175
GIMLI
Silkináttföt
áður kr. 3.750
nú kr. 2.990
VERZL. GEYSIR
„Flipp“ kertastjakar
til fermingargjafa
Öðruvísi fermingar-
og páskakort
20% afsláttur af
fallegum kristasvörum
THOMSENMAGAZIN
Körfuboltajogginggallar
áður kr. 3.900 nú kr. 2.900
Vandaðar barnaskyrtur
áður kr. 1990 nú kr. 990
Buxur, vesti, skyrta og slaufa
í setti áður kr. 1990 nú kr. 990
Vandaðir barnagallar
áður kr. 2.790 nú kr. 1790
Ungbama Nike íþróttaskór
áður kr. 1990 nú kr. 990
LifáHÖÍ
tÓHÍÍft
föiubcuj 0<j
iMujtob&ý

lk>
ÞORPII)
Borgarkringlunni
Komið til að vera!
L: .
Opið
mánudaga
-föstudaga
kl. 12-18.30,
laugardaga
kl. 10-16.
hjáAIUDRÉSI
Vönduð fermingarföt í úrvali
Jakkaföt, einhneppt og tvíhneppt, vérð f rá kr. 9.900-14.900.
Tilboðsverð
Jakkaföt á kr. 5.500 og 6.900.
Stakirjakkarákr. 3.900.
Andrés, Skólavörðustíg 22A - sími 18250 - póstkröf uþjónusta.