Morgunblaðið - 06.04.1994, Blaðsíða 52

52
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. APRIL 1994
Alfreð J.
biskup -
Fregnin um andlát Alfreðs bisk-
ups Jolsons var áfall fyrir kaþólska
söfnuðinn á íslandi. Þessi atorku-
mikli, gefandi maður er skyndilega
allur og við erum fátækari eftir,
jafnt kaþólskir sem aðrir kristnir
menn, sem tengdust honum.
Ef einhver hefur opnað kaþólsku
kirkjuna á íslandi fyrir lifandi sam-
skiptum við önnur trúfélög, þá var
það Alfreð biskup. Það byggðist
ekki á kurteisisgrundvelli, heldur
fyrst og fremst á viðleitni hans að
eignast vináttu og deila með öðrum
lífi sínu, trúarstyrk og manneskju-
legri hlýju. Hann þurfti engrar
umhugsunar við, þegar Ólafur bisk-
up Skúlason bauð honum að taka
þátt í fundum lútherskra presta í
Bústaðakirkju, sem fram fóru mán-
aðarlega, og þá sótti hann síðan
eins og hver annar bróðir með
bræðrum sínum.
Það eru þó fyrst og fremst safn-
aðarmenn hans, sem hafa notið
nærvistar hans — að ógleymdum
ættingjum hans og messudrengjun-
um, sem fengu að þjóna að altar-
inu, óháð því hverrar trúar þeir
væru.
Messan og altarissakramentið
var þyngdarpunktur lífs hans, jafnt
í boðum hans sem í verki. Þrátt
fyrir stuttan svefntíma var hann
jafnan kominn á fætur kl. 6 að
morgni til að halda messu í kapellu
sinni, jafnvel þegar enginn annar
var viðstaddur. Stórhátíðir með
honum, prestunum, messupiltum og
ijölmennum söfnuði voru sannar-
lega hátíðir og mikið við haft. Þar
var hann, hlýr og gefandi að leið-
beina við undirbúninginn og jafnan
burðarásinn í þjónustunni. En það
var ekki aðeins við hámessuna, sem
við fengum að njóta hans, heldur
gat hann verið við hvaða >nessu sem
var af þeim sex messum á laugar-
Jolson
Minning
dögum og sunnudögum, sem kaþ-
ólskir mega sækja til að uppfylla
messuskyldu sína, og eins á virkum
dögum — hann gekk hikstalaust
og eins og ekkert væri eðlilegra inn
í hlutverk sóknarprests, á virkum
degi sem helgum, í lágmessu fyrir
lítinn hóp útlendinga, þegar illa
viðraði á sunnudagskvöldi, eða við
hátíðleg tækifæri í troðfullri kirkju.
Við eigum oft eftir að minnast
þeirra stunda, þegar við vorum með
honum við messuhald. Kaþólsk
messa er litrík og kemur við skynj-
un okkar, lyktar- og fegurðarskyn
allt eins og vitsmuni. Það snertir
mig í minningunni að hugsa til
margra helgistunda frá þessum
tíma, bæði þar sem ég var venjuleg-
ur þátttakandi og eins messuþjónn,
eftir að biskupinn hafði virkjað okk-
ur Ragnar Brynjólfson sem helgi-
siðameistara í páfamessunni á
Landakotshæð. Þeir dagar, með öllu
sínu umstangi og undirbúningi, og
svo hápunktur hátíðahaldanna á
laugardag í dómkirkju Krists kon-
ungs og í útimessunni daginn eftir,
eiga ríkan sess í minningu okkar
allra. En jafnkær er mér endur-
minningin um hljóðari helgistundir
næstu árin, bæði við altarið og eins
fyrir og eftir hveija messu, þegar
við stóðum uppáklæddir í skrúðhús-
inu frammi fyrir mynd Krists á
krossinum og lutum honum í auð-
mýkt og einfaldíeika.
Biskupinn var einstaklega árang-
ursríkur í að virkja unga pilta sem
messuþjóna. Það er dýrmætt þeim,
sem fá að njóta þess. Þar læra þeir
smám saman, jafnvel á ómeðvitað-
an hátt, lotningu fyrir Guði, aga
og virðingu fyrir verki hans, heil-
agri messu, en jafnframt að finna
gleði í samvinnunni, þar sem allir
eru að gera gagn.
Biskupinn sýndi drengjunum við-
+
Ástkær faðir okkar, tengdafaðir, afi
og langafi,
BJÖRGVIN G. ÞORBJÖRNSSON
fyrrv. aðalbókari,
Sörlaskjóli 3,
lést í Borgarspítalanum á skírdag,
31. mars.
Björn Björgvinsson, Valdís Caltagirone,
Guðbjörg Björgvinsdóttir,
Björgvin Sigurðsson, Heiðdís Einarsdóttir,
Sigríður Maria Sigurðardóttir, Jón Gfsli Guðlaugsson,
Aníta ísey Jónsdóttir.
Ástkær eiginkona mín, móðir og amma,
RAKEL J. SIGURÐARDÓTTIR
ROSENBLAD,
Melabraut 5,
Seltjarnarnesi,
andaðist í Landspítalanum aðfaranótt
4. apríl.
Esbjörn Rosenblad,
Þorgils Baldursson,
barnabörn og systkini.
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
SIGRÍÐUR EINARSDÓTTIR,
Austurvegi 53,
Selfossi,
er lést í Sjúkrahúsi Suðurlands 2. apríl, verður jarðsungin frá
Selfosskirkju föstudaginn 8. apríl kl. 15.00.
Sigurður Ólafsson,
Einar Þorbjörnsson, Sigrún Erlendsdóttir,
Guðmundur Sigurðsson, Bergljót Þorsteinsdóttir,
Ólafur Sigurðsson, Kristfn Björnsdóttir,
Guðrún I. Siguröardóttir, Sigurjón Þórðarson,
barnabörn og barnabarnabörn.
urkenningu og föðurlega hlýju, þar
á meðal syni mínum, Þorláki, sem
tregar hann sem sinn bezta vin.
Alfreð biskup reyndist þeim raun-
sannur vinur með því að opna þeim
hús sitt, bjóða þeim að borða með
sér, rabba við þá um lífið og tilver-
una, fylgjast með námi þeirra, leyfa
þeim að horfa á sjónvarp, hitta
aðra félaga og íbúa í húsinu eða
leika sér í tölvuleikjum. Rausnarleg-
ur var hann við þessa vini sína, en
fyrst og fremst með því að skilja
þeirra eigin þarfir. Hversu margir
krakkar og unglingar skyldu hafa
æft sig í körfubolta, þar sem hann
kom upp aðstöðu til þess við bílskúr
hússins? í öllu þessu sjáum við yfir-
lætislausan kærleik hans. Sumum
ráðsettum kaþólikkum fannst það
kannski á mörkunum að vera „bisk-
upslegt" að leyfa gáskafullum börn-
um og unglingum að deila með
honum heimilinu, en hann vildi vera
öllum sem bróðir eða faðir, ekki
sízt í þessu. Þá koma mér í hug
orð heilagrar bókar um þann, sem
við eigum öll að líkja eftir: Af munni
barna og bijóstmylkinga hefur þú
tilbúið þér lof. Einlæg sorg piltanna
hans og Pílófélaganna, sem ég varð
vitni að kringum andlát hans og
jarðarför, segir mér mest um það,
hvílíkur maður hann hefur verið.
En hyggjum að því, að góðverk
hans eru ekki bara liðin tíð, þau
fylgja okkur og fylgja honum til
Guðs (sbr. Opinb. 14.13).
Þegar ég minnist á góðverk hans
verð ég að skjóta hér að þakklæti
mínu og samstarfsfólks míns fyrir
stuðnings hans við hjálparstofnun-
ina Móður og barn — það gerði
hann bæði rausnarlega úr eigin eig-
in vasa og með meðmælum, sem
höfðu mikið að segja.
Ávallt var hann að hvetja menn
og örva, vildi virkja hæfileika
þeirra, sýnandi öllum viðurkenn-
ingu, opnandi arma sína fyrir nýjum
kirkjugestum og ófeiminn við að
nálgast fólk á persónulegan hátt.
Það eitt, hvernig hann ávarpaði
mann með nafni, birti umhyggju
hans og hlýju. Biskup á að vera
andlegur faðir, og það var hann,
t.d. gagnvart okkar pólsku og suð-
austur-asísku safnaðarmeðlimum. I
fámennari messunum sá maður
ekki sízt gefandi hlýju hans, þar
sem hann gekk brosandi fram milli
kirkjubekkjanna við friðarkveðjuna
til að heilsa hveijum og einum með
handabandi. Hann var meðvitaður
um, að kirkja okkar er samsett úr
ólíkum einingum, hvað snertir upp-
runa, bakgrunn og viðhorf, en allir
áttu að vera eitt og njóta jafnrar
virðingar.
Biskupinn var góður ræðumaður,
skýr og lifandi í framsetningu,
t.a.m. í vel heppnaðri kynningu
hans á kaþólskri kirkju á fundi með
nemendum úr guðfræðideild Há-
skóla íslands. Þar var hann aðdáun-
arverður að fara meðalhófið í fram-
setningu erfiðra hluta og í svörum
við fyrirspurnum. Eftirminnilegasta
predikun hans í mínum huga er frá
því fyrir nokkrum vikum í ensku
messunni á sunnudagskvöldi. Við
vorum þar um fjörutíu manns (því
að messusókn hefur aukizt með tím-
anum). Hann talaði ekki úr predik-
unarstól eins og vanalega, heldur
gekk til móts við okkur fram fyrir
gráturnar og stóð þar milli fremstu
bekkjanna. Hann talaði um synd
Davíðs konungs, fór með söguna
um Uría, sem Davíð lét leiða út í
dauðann til að komast yfir Batsebu
konu hans, og um það hvernig
Natan spámaður var af Guði sendur
til að lægja hrokann í Davíð, svo
að hann beygði sig undir réttlæti
Guðs og gengi vegu hans. Biskup-
inn talaði blaðlaust, en aldrei hefði
ég búizt við að heyra þessa alkunnu
sögu flutta á svo ferskan og sterk-
an hátt, þar sem andstæðurnar
komu svo skýrt fram, milli úthugs-
aðrar sviksemi Davíðs og á hinn
bóginn andlegrar reisnar hans með
því að gera iðrun vegna syndar
sinnar, þótt hann hefði allt vald
yfir lífi spámannsins. Og biskupinn
talaði raunsæjum varnaðarorðum
og vitnaði til frægra ummæla Act-
ons lávarðar: „Allt vald spillir og
algert vald spillir gersamlega,"
bætti svo við, að fáir vissu af því,
hvert framhald orðanna væri, en
það var: „og flestir miklir valda-
menn eru illir menn.“ Með þessu
og snjallri útleggingu þess var hann
að vara við hrokanum, sem ævin-
lega getur fylgt valdinu og stig-
magnast, þar til menn láta tilgang-
inn helga meðalið, jafnvel með drápi
meðbræðra sinna.
Biskupinn okkar var heimsmaður
og sannur menntamaður, eins og
jesúíta er von og vísa. Hann kunni
sig vissulega vel með höfðingjum,
veraldlegum sem andlegum, en ekk-
ert síður með alþýðu manna. Af
öllum er hann syrgður jafnt.
Mér er engin launung á því, að
þrátt fyrir mannkosti sína mætti
biskupinn líka misskilningi og
gagnrýni, þó frá þröngum hópi
manna. T.d. var sagt, að hann sækti
mikið á erlenda grund. En þótt
hann þyrfti að sækja ráðstefnur,
biskupafundi og héldi tengslum við
vini sína í Vesturheimi var það stað-
reynd að hann sinnti söfnuði sínum
fádæma vel með messuhaldi sínu.
Það er auðvelt að einangrast í háu
embætti, en hann var fljótur að
+
Systir mín,
JÓHANNA ÞURÍÐUR JÓNSDÓTTIR,
áður Eskihlíð 14,
Reykjavík,
lést 3. apríl á dvalarheimilinu Heiðarbæ, Kirkjubæjarklaustri.
Fyrir hönd aðstandenda,
Helgi Sigurðsson.
+
Maðurinn minn,
SVEINBJÖRN HJARTARSON,
Hlíðarvegi 6,
Grundarfirði,
lést í Landspítalanum 3. apríl.
Þórdís Þorbjörnsdóttir
og aðstandendur.
+
Móðir okkar, tengdamóðir, amma og langamma,
JÓNFRÍÐUR ÓLAFSDÓTTIR
frá Litlu Hlíð,
Barðaströnd,
er lést á vistheimilinu Seljahlíð þann 28. mars, verður jarðsungin
frá Fossvogskapellu fimmtudaginn 7. apríl kl. 10.30.
Kristrún Jónsdóttir, Ragnar Brynjar Hjelm,
Bína Jónsdóttir,
Guðmundur Þorgn'msson.Þóra V. Vignisdóttir,
Þórður Þorgrímsson.
kynnast fólki við komuna hingað,
ræktaði þau tengsl vel og var sí-
fellt reiðubúinn að taka við hveijum
sem var í viðtal, óháð trúarafstöðu
manna. Sjálfur á ég honum að
þakka ráðgjöf, hvatningu og gest-
risni við ótal tækifæri. Hafi ein-
hveijir ekki orðið varir við hlýju
hans og bróðurlegan kærleika, þá
er það vegna þess eins, að viðkom-
andi hafa ekki haft augun opin til
að sjá eða ekki látið það eftir sér.
Þess vegna var hann líka gagnrýnd-
ur (er ekki vanþekkingin móðir for-
dómanna?), en aldrei nokkurn tím-
ann fann ég biturleika hjá honum
út í þessa gagnrýnendur sína —
aðeins einu sinni undrun og sárs-
auka.
Það er ekki alltaf auðvelt að
greina á milli þess sem biskup ger-
ir og kirkjan sem slík. Ég er ekki
með orðum mínum að gera lítið úr
hlut presta og leikmanna í upp-
byggingu safnaðarstarfsins, í ýms-
um félagsmálum, kirkjusmíð í
Hafnarfirði og stofnun kapellna í
Keflavík og á ísafirði, skólabygg-
ingu í Landakoti og á mörgum öðr-
um sviðum. En sem kaþólskur söfn-
uður, félagslega séð, stöndum við
á vissan hátt eftir sem höfuðlaus
her án biskupsins. Skarð Reýkjavík-
urbiskups verður að vísu fyllt, þeg-
ar tímar kona, en skarð Alfreðs
biskups verður aldrei algerlega fyllt
í huga okkar. Áhrifa hans mun lengi
gæta á mörgum fjölmörgum svið-
um. Ein ástæða þess er sú, að lag
hans á því að stjórna og koma
málum í verk var ekki fyrst og
fremst með valdi, heldur með því
að „delegera" — að virkja sem flesta
til þátttöku og treysta réttum
mönnum fyrir ábyrgð og fram-
kvæmd hlutanna. Hann gat verið
mjög ákveðinn, en með þessu móti
þurfti hann ekki að vera með fing-
urna í öllum verkefnum, þótt hann
fylgdist manna bezt með þeim.
Hvort sem það voru verklegar fram-
kvæmdir, Kaþólska kirkjublaðið,
Akademía biskups eða áhuga-
mannastarf um andleg mál, þá var
Alfreð biskup alltaf fús til að örva
og hvetja okkur til sjálfstæðra
framkvæmda.
Við fráfall hans finnum við til
þess, að við hefðum getað reynzt
honum betri vinir á stundum —
einnig hann hefði mátt þiggja okk-
ar stuðning líka, því að einstöku
sinnum mátti skynja, að honum liði
ekki vel. Látum þetta verða okkur
til áminningar um að sýna ræktar-
semi við þá, sem við enn höfum
meðal okkar, þá sem gefnir eru
okkur til þjónustu til skamms tíma,
með öllum sínum takmörkunum að
sjálfsögðu, en í einlægni og kær-
leika. Hér er ég að hugsa um prest-
ana okkar og reglusystur fyrst og
fremst. Þau hafa eins og biskupinn
helgað líf sitt Kristi og þessari þjóð,
tekið á sig að læra erfitt tungu-
mál, lifa í skírlífi og slíta sig upp
með rótum frá eigin föðurlandi.
Alfreð biskup hefði heldur viljað sjá
meiri ræktarsemi við eftirlifandi
samstarfsmenn hans en að við sæt-
um eftir sýtandi fráfall hans. Verum
þó minnug þess, að við höfum enn
tækifæri til að sýna þakklæti okkar
með því að biðja fyrir honum. Hann
hlýtur að hafa haft sína veikleika
eins og aðrir. Sem kaþólikkar eigum
við að vita, að biskupinn okkar, lif-
andi sem látinn, er í þörf fyrir fyrir-
bænir okkar eins og hver annar
maður. Tökum því undir þessa
bæn: Drottinn, veit honum eilífa
hvíld, og hið eilífa ljós lýsi honum.
Jón Valur Jensson.
Mig langar með fáuin orðum að
kveðja vin minn og sóknarfélaga
sem reyndist mér alltaf svo vel.
Alfreð var biskup kaþólsku kirkj-
unnar í sjö ár, og þjónaði ég honum
sem kórdrengur allan þann tíma.
Hann var ávallt léttur í lund og
álitum við margar góðar og ánægju-
legar stundir saman. Hann bauð
mér stundum heim í mat og þá var
oft glatt á hjalla og mikið hlegið,
og því kveð ég þig Alfred minn
með söknuð og megi Guð og gæfa
fylgja þér.
Hvíl í friði.
Gunnar Lund.