Morgunblaðið - 10.07.1994, Síða 16

Morgunblaðið - 10.07.1994, Síða 16
16 SUNNUDAGUR 10. JÚLÍ 1994 MORGUNBLAÐIÐ i Mei ýmsum láöum má bæta Iflshorfur fálks Þórður Harðarson á lækningastofu ásamt sjúklingi. Kransæðastífla meðal íslendinga 1981-'90 Dánartíðni, nýgengi og heildartíðni. Karlar og konur á aldrinum 25-74 ára (MONICA-rannsókn) Sókn okkar íslendinga til betri heilsu hefur verið stöðug. Við höfum reynt eftir föngum að tileinka okkur nýjungar í heilbrigðismálum og hér hefur á ýmsum sviðum ver- ið unnið öflugt forvarnastarf, kom- ið hefur verið upp aðstöðu til þess að gera flóknar aðgerðir t.d. á hjartasjúklingum og er nú að vænta enn frekari tíðinda á þeim vettvangi. Þórður Harðarson pró- fessor sagði í samtali við blaða- mann að búið væri að auglýsa eft- ir lækni til þess gera nýjar og fjöl- þættari aðgerðir við hjartaþræð- ingu en gert hefur verið hér á landi til þessa og einnig væri verið að vinna að því að skapa aðstöðu til þess að gera hér á landi aðgerðir til að laga ákveðnar gerðir leiðslu- truflana í hjarta.„Hjartaaðgerðum hefur fjölgað mjög mikið á síðustu árum á íslandi og það gildir bæði um opnar hjartaaðgerðir og út- víkkanir á kransæðum, samanlagt eru gerðar flestar slíkar aðgerðir hér á landi í Evrópu,“ sagði Þórður ennfremur. „Þetta þýðir ekki að hjartasjúk- dómar séu fleiri hér á landi en annars staðar en eigi að síður ger- um við fleiri aðgerðir en aðrar þjóð- ir í Evrópu. Ef við tökum sem dæmi hjartaþræðingar þá gerum við u.þ.b. 2.800 slíkar aðgerðir á hverja milljón íbúa en Danir gera t.d. fjórfalt færri þræðingar. Við teljum að skýringin á þessu sé sú að íslenskir sjúklingar eigi miklu greiðari aðgang að sérhæfðri þjón- ustu en gengur og gerist í ná- grannalöndunum. Þetta byggist ekki síst á því að við höfum góð lög í landinu sem segja að ef sjúkl- ingur þurfi á tiltekinni rannsókn eða læknismeðferð að halda eigi hann að fá hana og ef ekki sé hægt að veita hana í landinu eigi hann rétt á því að njóta þessarar meðferðar erlendis og tryggingar greiði fyrir bæði ferðir og læknis- hjálp. Þegar einhverjar slíkar að- gerðir fara að verða algengar fara menn að reyna að flytja þekkingu og aðstöðu til að gera þær inn í landið. Þetta hefur einmitt verið að gerast í hjartaaðgerðunum. Afleiðingin af þessu er t.d. sú að dauðsföllum af völdum hjartasjúk- dóma hefur farið hratt fækkandi á undanförnum og sú lækkun er meiri hjá okkur en víðast hvar annars staðar. Minnst fækkun kransæða- sjúkdóma hjá ungum konum Nýjum tilfellum kransæðasjúk- dóma hefur líka fækkað með hverju ári sem líður og dauðsföllum af völdum kransæðastíflu fækkar jafnvel enn meira. Minnst fækkun er þó hjá ungum konum, það hefur gengið verst að koma ungum kon- um í skilning um að þær eigi ekki að reykja. Getnaðarvamarpillan er áhættuþáttu, einkum ef reykt er jafnhliða töku þeirra, þá er hætta á ferðum. Aðrir áhættuþættir geta verið mikilsverðir, svo sem hátt kólesterol í blóði, sykursýki og hár blóðþrýstingur en hjá unga fólkinu eru reykingar samt yfirgnæfandi áhættuþáttur. Utvíkkun á kransæðum hefur í vaxandi mæli verið beitt gegn kransæðaþrengslum. Þetta er ákaflega góð og þægileg lausn þegar vel gengur. I um það bil 20 Þórður Harðarson prófessor segir frá nýjungum í meðferð hjartasjúkdóma og ræðir í viðtali við Guð- rúnu Guðlaugsdótt- ur um fyrirbyggjandi aðferðir sem miða að bættri heilsu prósent tilvika takast slíkar að- gerðir hins vegar ekki og jafnvel þegar það tekst er dálítil hætta á að æðin þrengist á nýjan Ieik. Oft er reynt að víkka í annað og jafn- vel þriðja skipti og stundum tekst það þá þótt ekki hafí gengið vel áður. Farið er með plastlegg upp í kransæðina, á endanum á leggn- um er blaðra sem er blásin upp og þenur æðina út. Ef kominn er fítuhnúður í æðina er hann sprengdur. Innihald hans, sem oft er að verulegu leyti fita, þrýstist þá út í æðavegginn og hreinsast þaðan að einhveiju leyti fyrir áhrif blóðstraumsins. Með þessu fæst stundarávinningur en þetta er ekki endanleg lækning á kransæðasjúk- dómi, sem eins og æðakölkun leggst á allt æðakerfíð þannig að sjúklingur þarf að taka á öðrum áhættuþáttum, hætta að reykja, lækka blóðfítu eftir þörfum og láta meðhöndla hækkaðan blóðþrýst- ing. Lyfjameðferð er að sjálfsögðu einnig mikilvæg. Til þess að hreinsa kransæðarn- ar er einnig beitt öðrum aðferðum, svo sem að fara með bor inn í þær og spæna upp þrengslin, þá er hægt að fara með einskonar klípi- töng inn í æðina og hefla af fítu- hnúðana með beittum hníf og það er hægt að nota leysigeisla og loks setja vírnet inn í kransæðar til þess að halda í skefjum flipa sem annars gæti lagst fyrir æðina og lokað henni. Loks er hægt að fara með plastlegg inn í kransæðar, á enda leggsins er einskonar tölvu- sjá, þannig er hægt að sjá æða- þrengslin og jafnvel meta innihald þeirra og haga aðgerðum í sam- ræmi við það. Við erum að gera okkur vonir um að fá hingað hjart- asérfræðing sem er sérhæfður í aðgerðum af þessu tagi og höfum raunar auglýst eftir slíkum manni. Við höfum fram að þessu einskorð- að okkur við fyrrgreindar blöðruút- víkkanir á kransæðum en vonum að geta tekið upp enn fleiri nýjung- ar ef við fáum til þess sérhæfðan lækni. Erlendis starfa íslenskir læknar sem hafa yfir að ráða þekk- ingu og fæmi í þessum efnum. Á þessum sviðum eru mjög hraðar framfarir og þetta er um það bil að verða sérgrein. Til þess að fylgjast með nýjung- um á sviðum sem þessum dugir hvergi nærri að lesa læknatímarit, við þurfum að senda lækna á ráð- stefnur til þess fylgjast með nýj- ungum í greininni. Sumir hafa litið á ferðir lækna á ráðstefnur sem einskonar skemmtiferðir en sann- leikurinn er sá að það er enginn leið að fylgjast með sérhæfðri þjón- ustu og taka upp nýjungar nema að við séum í sambandi við félaga ) okkar í útlöndum. Annar ávinning- ur af svona samstarfi er að við flytjum oft inn fjölmennar ráð- stefnur þar sem fleiri hundruð samstarfsmenn okkar hafa tekið þátt, af því verður oft mikil fjár- hagslegur ávinningur fyrir landið. Ferðir á ráðstefnur nauðsynlegar Enn eru ýmsar aðgerðir sem ^ ekki er hægt að gera hér á landi. I Aðallega eru það tvenns konar aðgerðir sem sjúklingar héðan eru sendir út í. Það eru annars vegar hjartaflutningar, það hefur verið flutt hjarta í fímm íslendinga og eru fjórir þeirra á lífí við allgóða heilsu. Hin tegundin er svo aðgerð- ir vegna hjartsláttartruflana. Við erum hins vegar að undirbúa að I flytja þær aðgerðir inn í landið. ) Gizur Gottskálksson læknir á Borgarspítala hefur verið frum- ' kvöðull í því máli. Þarna er um að ræða sjúklinga sem fá svokall- aðan hraðatakt, venjulega er or- sökin sú að leiðslukerfið í hjartanu er afbrigðilegt. í hjartanu er mjög flókið og fullkomið leiðslukerfi, rafboð sem fara um sérhæfða vöðvafasa í hjartanu, en þessi raf- boð geta tekið upp á því að fara stöðugt í hring í stað þess að ber- I ast frá gáttunum niður í sleglana ) með reglubundnum hætti þetta 60 til 100 sinnum á mínútu í hvíld. Þessi hringrás getur t.d. verið í sífellu á milli gáttanna og slegl- anna og hjartslátturinn getur orðið mjög hraður við þessar kringum- stæður. Slíkir sjúklingar þurfa á ýmsum rannsóknum að halda. í fyrsta lagi þarf að staðfesta ) sjúkdómsgreininguna, það getur i oft verið erfitt því að slíkar hjart- sláttartruflanir koma stundum á I þeim tímum þegar ekki er hægt að taka hjartalínurit og kastið því afstaðið þegar sjúklingurinn kemst undir læknishendur. Það var tals- verð framför þegar svokölluð Holtertækni kom til sögunnar, sjúklingar eru þá látnir ganga með segulbandstæki í 24 tíma sem skráir hjartsláttinn. Síðan er hægt I með tölvuúrvinnslu að skoða hvert ) einasta hjartaslag og ganga úr i skugga um hvort það sé eðlilegt " eða afbrigðilegt. Þriðji möguleik- inn er sá að framkalla beinlínis takttruflanirnar og það er ekki gert nema í sérhæfðum rannsókn- arstofum. Þegar greiningin hefur verið staðfest er venjulega reynd lyfja- meðferð fyrst. Oft tekst hún með . ágætum en ef að illa gengur eða aukaverkanir koma fram vegna I lyfjanotkunarinnar þá þurfa þessir ) sjúklingar oft að fara til sérhæfð- ari rannsóknar. Hún getur verið nokkuð löng og þungbær fyrir sjúklinginn sem þarf oft að liggja nokkuð lengi á borði meðan farið er með plastleggi um hjartað og rafboð skráð. Með slíkri rannsókn er sýnt fram á að aukaleiðsluband sé fyrir hendi og hvar það sé stað- ) sett. Síðan er næsta skref að i ákveða hvort ijúfa skuli þetta : band. Það er hægt að gera með I skurðaðgerð en nýrri aðferð er að brenna þetta band í sundur með útvarpsbylgjum. Það er aðferð sem hefur gefist ákaflega vel, þetta tekst í langflestum tilvikum og sjúklingurinn er þar með Iaus við hjartsláttarköstin. Það hafa milli tíu og tuttugu íslenskir sjúklingar farið í slíkar aðgerðir núna. Nú er eins og fyrr sagði fyrirhugað I að færa þessar aðgerðir hingað til ) lands. Árangursrík lyfjameðferð Á sviði lyfjameðferðar má t.d. nefna að lyf við háþrýstingi verða sífellt fullkomnari og hafa í för með sér færri hjáverkanir en áður. Það er mörgum sjúklingum á móti skapi að taka lyf ævilangt eins og oft I gerist með háþrýstingssjúklinga. En ) á þessu sviði hefur árangurinn orðið i mjög sláandi því tíðni heilablóðfalla hefur farið mjög lækkandi á ísland

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.