Morgunblaðið - 22.09.1994, Blaðsíða 6

6 FIMMTUDAGUR 22. SEPTEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Hugmyndir stjórnvalda um 6-7 milljarða króna átak í vegagerð
Framkvæmdir fjármagnað-
ar með hluta bensíngjalds
SAMKVÆMT hugmyndum Davíðs
Oddssonar forsætisráðherra og
Halldórs Blöndals samgönguráð-
herra verður 6-7 milljörðum króna
varið á þriggja ára tímabili til vega-
framkvæmda á höfuðborgarsvæð-
inu og einstökum stöðum á lands-
byggðinni, en um er að ræða út-
færslu á þeim yfirlýsingum sem
ríkisstjórnin gaf út 19. maí sl. varð-
andi átak í atvinnumálum. Ákveð-
inn hluti bensíngjalds verður eyma-
markaður til þessara verkefna og
myndu greiðslur hefjast eftir 2-3
ár og standa í tíu ár. Forsætisráð-
herra hefur gert aðilum vinnu-
markaðarins grein fyrir hugmynd-
unum og vonast hann til að niður-
staða fáist innan skamms.
Davíð Oddsson sagði að hugsun-
in hefði verið sú að framkvæmdin
héfði fastan tekjustofn sem myndi
skiptast öðruvísi en hin almenna
vegaáætlun. Þannig myndi féð
skiptast eftir höfðatölu en ekki
hefðbundinni skiptingarreglu, en
höfuðborgarsvæðið hefði farið
mjög illa út úr henni. Þetta myndi
jafnframt þýða að á einstökum
stöðum vítt um landið gæti orðið
heilmikið átak í vegagerð á sama
tíma.
Sérfræðingar fara yfir málið
„Málið snýst um að á þremur
árum yrði framkvæmt fyrir 6-7
milljarða, og af því kæmu um 60%
í hlut höfuðborgarsvæðisins. Þegar
til greiðslunnar kemur verður
ákveðinn hluti bensíngjalds eyrna-
markaður og þær greiðslur myndu
þá kannski hefjast eftir 2-3 ár og
standa í tíu ár. Nú munu sérfræð-
ingar kanna með hvaða hætti er
hægt að stilla þessu upp og síðan
verður þetta rætt við forystumenn
í þinginu og áfram við aðila vinnu-
markaðarins. Ég vona að niður-
staða fáist á skömmum tíma,“
sagði Davíð.
Ártúnsbrekka og
Reykjanesbraut
Halldór Blöndal, samgönguráð-
herra, sagði að ekki lægi fyrir
hvaða framkvæmdir yrðu fyrir val-
inu ef þessum hugmyndum yrði
hrint í framkvæmd. Hins vegar
væri ljóst að gera yrði átak á höfuð-
borgarsvæðinu. Þar biðu nokkrar
BENEDIKT Davíðsson, forseti
ASÍ, segir að sambandið sé mjög
jákvætt fyrir hugmyndum forsætis-
ráðherra um framkvæmdir í vega-
málum, en ekki sé hægt að sam-
þykkja að fjármögnum fram-
kvæmdanna leiði af sér kjaraskerð-
ingu. Því þurfi að athuga leiðir til
fjármögnunar betur. Brýnt sé að
ákvörðun sé tekin hið fyrsta svo
framkvæmdir geti hafist.
Benedikt sagði að sambandið
hefði fundað með forsætisráðherra
á mánudag til þess að fara yfir
efndir vegna síðustu kjarasamn-
inga, en þeir teldu að nokkuð skorti
mjög stórar framkvæmdir sem ekki
væri hægt að draga öllu lengur.
Halldór sagði að það væri mat sér-
fræðinga að leggja þyrfti árlega
500-700 milljónir í vegafram-
kvæmdir á höfuðborgarsvæðinu
næstu 20 árin.
Meðal brýnna framkvæmda sem
Halldór nefndi var fjölgun akreina
í Ártúnsbrekku og mislæg gatna-
mót á mótum Höfðabakka og
Vesturlandsvegar, en talið er að
sú framkvæmd kosti um 1,2 millj-
arða. Þá lægi einnig fyrir að tvö-
upp á fyrirheit í atvinnumálum.
Forsætisráðherra hefði í vor gefið
yfirlýsingu um að hann vildi kanna
möguleika á að flýta framkvæmd-
um í samgöngumálum á höfuð-
borgarsvæðinu og hefði á fundinum
kynnt hugmyndir um að afla veru-
legs lánsfjár til að hrinda því í fram-
kvæmd. Endurgreiðsla lánsins hæf-
ist eftir 2-3 ár og það yrði greitt
upp á nokkrum árum þar á eftir
með innheimtu sérstáks skatts, til
dæmis með nýju bensíngjaldi upp
á 3-4 krónur á lítra. Með því móti
ætti að vera hægt að taka lán upp
7-8 milljarða og endurgreiða það
á 8-10 árum.
falda Reykjanesbraut. Af fram-
kvæmdum á landsbyggðinni nefndi
Halldór vegaframkvæmdir á norð-
austurlandi. Hann sagði að eftir
að Skipaútgerð ríkisins hefði verið
lögð niður væri mjög brýnt að
bæta samgöngur milli Norðurlands
og Austurlands. Sömuleiðis væri
mikilvægt í kjölfarið á opnun Vest-
fjarðaganga að tengja þéttbýlis-
staðina við ísafjarðardjúp með betri
vegnm. Halldór nefndi einnig þörf
á betri vegum milli fjölfarinna
ferðamannastaða.
Arðsamar
framkvæmdir
Benedikt sagði að út af fyrir sig
væri ekkert nema gott um það að
segja ef hægt væri að auka fram-
kvæmdir í vegamálum. Þetta væru
arðsamar framkvæmdir, sem mink-
uðu slysahættu, og sköpuðu at-
vinnu. ASÍ-menn hefðu hins vegar
ýmsa fyrirvara um það hvernig
slíkar framkvæmdir yrðu íjár-
magnaðar. Ef það yrði gert með
bensíngjaldi væri augljóst að það
myndi hafa áhrif á framfærsluvísi-
tölu og hækka hana um á bilinu
0,2-0,4%. „Við myndum ekki sætta
okkur við það án bóta,“ sagði Bene-
dikt.
Hann sagðist eiga von á að líf-
eyrissjóðir yrðu tilbúnir til þess að
lána til framkvæmdanna svo frain-
arlega sem ávöxtunin yrði sam-
bærileg við önnur skuldabréf ríkis-
ins. Aðspurður hvort þeir sæju aðr-
ar leiðir til að fjármagna fram-
kvæmdir en með skattfé sagði hann
að auðvitað yrði að taka fjármagn-
ið með einhverjum hætti með skött-
um eða tekjum af umferðinni. Þeir
teldu hins vegar ekki að slík skatt-
lagning þyrfti að leiða til kjara-
skerðingar um lengri tíma.
Forseti Alþýðusambands íslands um aukið fé til vegaframkvæmda
Fjármögnunin má ekki leiða
af sér kjaraskerðingn
Stuðningur við umsókn um aðild að Evrópusambandinu minnkar og óákveðnum fjölgar

\
i
i
i
I
Munur á afstöðu
flokka og fylgis-
manna þeirra
Fleiri eru óákveðnir um það hvort æskilegt sé að
sækja um aðild að Evrópusambandinu og stuðn-
ingur við umsókn hefur minnkað. Mikill munur
er hins vegar á afstöðu fylgismanna sumra flokk-
anna og afstöðu flokkanna sjálfra til málsins.
Ólafur Þ. Stephensen skrifar um niðurstöður
könnunar á fylgi við umsókn um ESB-aðild.
FYLGISMENN þess að ísland sæki
um aðild að Evrópusambandinu eru
nú jafnmargir og andstæðingarnir,
samkvæmt niðurstöðum skoðana-
könnunar Félagsvísindastofnunar,
sem birtar voru í Morgunblaðinu síð-
astliðinn föstudag.
Þetta er minni stuðningur við
aðildarumsókn en í síðustu könnun,
sem Félagsvísindastofnun gerði um
þetta efni í júní. Þá sögðust 59,4%
af þeim, sem afstöðu tóku, hlynntir
því að sótt yrði um aðild að ESB.
Það vekur hins vegar athygli að
óákveðnir eru miklu fleiri nú en í
júní. Þeir, sem þá sögðust óvissir
um það hvort aðildarumsókn væri
æskileg eða óæskileg, voru 26,6%,
en nú eru þeir nærri 38%.
ESB-umræða hefur dalað
Það er alltaf erfitt að spá í það
hvað veldur sveiflum í almennings-
áliti. Sumar skýringar eru hins veg-
ar líklegri en aðrar. Það hefur til
að mynda yfirleitt áhrif á niðurstöðu
kannana hversu mikið málið, sem
spurt er um, er í fréttum og umræð-
um manna á meðal. í júní síðastliðn-
um voru aðildarsamningar Norð-
manna við Evrópusambandið mörg-
um sennilega ofarlega í huga og
umræður um aðildarumsókn höfðu
tekið kipp hér á iandi af þeim sök-
um. Síðan hefur umræðan dalað.
Líklegt er að samþykki Norðmenn
aðildarsamninginn í þjóðaratkvæða-
greiðslunni í nóvemberlok, taki
stuðningur við aðildarumsókn kipp
Tplurðu æckilpat Þeir sem búa ... á ... á /
leiurou æbKiiegx iReykjavik Reykjanesi landsbyggðinni — —
eða óæskilegt að íslendingar sæki um aðild að Evrópu- 56,7%\ 58,9%\ - Æskilegt 38,3%\ Jjá m
sambandinu? Þeir sem taka afstöðu 43,3 %/ 41,1%/ 61,7«J ^ Óæskilegt ** Þeir I
Þeir sem styðja Sjálf- Jóhönnu Fram- Alþýðu- sem nefna
Alþýðuflokk 92,8%jg á-^7.i% stæðisflokk 61,3% \ Sigurðardóttur 50,0% \ Kvennalista 51,4% \-^ sóknarflokk 27)7%\ // 1 i bandalag 2Í>X A; ekki flokk 54,3% \
38,6yfT 50,0%/ 48,6%/ " 72,2 J 78,8% J 45,6%J \ 1
I
hér á landi og óákveðnum fækki.
Þegar litið er á stuðning eða and-
stöðu við að sótt verði um aðild að
ESB eftir því hvaða flokk menn
sögðust styðja í könnuninni, vekur
athygli að meirihluti stuðnings-
manna Alþýðuflokksins, eða 51,7%
segjast óákveðnir. Þetta er hærra
hlutfall en menn hefðu e.t.v. búizt
við hjá stuðningsmönnum þess
flokks, sem hlynntastur er því að
sótt verði um aðild að Evrópusam-
bandinu. Lægsta hlutfall óákveðinna
er hins vegar hjá neikvæðustu flokk-
unum, Framsóknarflokki og Alþýðu-
bandalagi, eða rúm 26% í báðum
tilfellum.
Ekki hreinræktað
flokkspólitískt mál
Greinilegt er af niðurstöðunum
að aðildarumsókn er ekki hreinrækt-
að flokkspólitískt mál og í öllum
flokkum eru skiptar skoðanir.
Reyndar telja 92,8% þeirra Alþýðu-
flokksmanna, sem afstöðu taka, að
umsókn sé æskileg, en minna má á
hversu margir stuðningsmenn krata
eru óákveðnir. Meirihluti sjálfstæðis-
manna er líka hlynntur umsókn, en
ekki mjög stór meirihluti, þ.e. 61,1%.
Hins vegar endurspeglast þessi af-
staða stuðningsmanna flokksins
ekki í þingliðinu, þar sem aðeins
einn þingmaður Sjálfstæðisflokksins
hefur lýst stuðningi við aðildarum-
sókn.
Athygli vekur að meðal stuðnings-
manna Kvennalista eru stuðnings-
menn og andstæðingar nákvæmlega
jafnstórir hópar. Kveunalistinn hefur
hins vegar lagzt stíft gegn ESB-
aðild og enginn þingkvenna flokks-
ins léð máls á að kanna möguleik-
ann. Einnig er jafnvægi milli and-
stæðinga og stuðningsmanna um-
sóknar í hópi fylgjenda Jóhönnu Sig-
urðardóttur, en Jóhanna hefur lýst
sig andvíga því að sótt verði um
aðild.
Andstaða á landsbyggðinni
Augljós munur er á afstöðu lands-
byggðarmanna og þeirra, sem búa
í þéttbýlinu á suðvesturhorninu.
Stuðningur við umsókn í Reykjavík
og á Reykjanesi er 56,7% og 58,9%
þegar aðeins er tekið tillit til þeirra,
sem afstöðu tóku. Á landsbyggðinni i
eru hins vegar 61,7% andvígir um-
sókn.
Athygli vekur hversu mikill mun- I
ur er á skoðunum stuðningsmanna
flokkanna og á þeirri stefnu, sem
flokkarnir hafa sjáifir í Evrópumál-
unum, að Alþýðuflokknum undan-
skildum. Hluti af skýringunni — alls
ekki fullnægjandi skýring — kann
að vera sá að stuðningur við umsókn
um aðild að ESB fer fremur eftir
landshlutum en flokkum, og á Al- |
þingi hallar verulega á þá lands- ^
hluta, sem eru jákvæðari gagnvart .
aðild að Evrópusambandinu, þ.e. p
þéttbýlissvæðin á suðvesturhorninu.