Morgunblaðið - 14.05.1995, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 14. MAÍ 1995 B 9
„Upp þetta dimma sund“
RUNÓLFUR Pétursson formaður Iðju (með hatt) hvarf úr liðí
samfylkingar síðar. Hann var nafnkunnur maður: „Sápuruni“,
hafði söluturn á Hlemmtorgi.
Hér heldur Pétur Pét-
ursson áfram upprifj-
un sinni á sögu Þórðar
halta o g samfylkingar-
manna hans.
VIÐ skildum þar við Þórð
gamla halta og „samfylk-
ingarlið" hans frá 9. nóv-
ember 1932, að leið okkar, sem
geymum minningar frá þessum
degi lá upp þröngan göngustíg,
sem liggur úr Mjóstræti að Unu-
húsi. Steinunn Árnadóttir, sem
var tíður gestur í þessu fræga
húsi og eiginkona náins sam-
starfsmanns Erlends Guðmunds-
sonar, hafði yfir nokkur stef úr
ljóði Halldórs Laxness um Erlend.
I ljóði Halldórs glóir á margan
gimstein, en allmargir hnökrar
eru þar einnig og sumt minnir
raunar á ljóð Tómasar Guðmunds-
sonar er hann leitar rímorðs við
Stalin: „Rímsins vegna í peysu frá
Prjónastofunni Malín.“
Ljóð Halldórs birtist í tímariti
Máls og menningar rúmum ára-
tug eftir dauða Erlends:
Upp þetta dimma sund þar lá mín leið
mart liðið kvöld:
og sæi eg ljós, þá var sem vanda og neyð
væri nú lyft af heilli öld.
Það sem helst vekur athygli í
þessu ljóði Halldórs, auk hollustu
höfundar við Erlend, er sú stað-
reynd að Halldór nefnir þar aðeins
eina persónu einmitt þann sem
yfirgaf „samfylkingarhópinn"
með köldum kveðjum. Það er
Steinn Steinarr
Og Steinarr Steinn sem ljóðin las mér fyr
án lífsfögnuðs
kom handkaldur upp sundið, drap á dyr
og drakk úr kaffibolla guðs.
Áður en haldið er áfram um-
ræðu um 9. nóvember kemur í
hugann sú spurning hversvegna
Sjónvarpið hefir sniðgengið Unu-
hús. Síðan það tók til starfa hafa
fallið frá gestir, sem þar komu
nær daglega.
Margrét og Þórbergur, Fríða
Knudsen og Þorvaldur Þórarins-
son, Bergur Pálsson, Ólafur Jó-
hann Sigurðsson, Kristinn Andr-
ésson, Þóra Vigfúsdóttir. Enn lifa
Björg Ellingsen, systurnar frá
Höfðahólum, Valgerður Briem og
fleiri sem muna þetta þjóðfræga
hús. Systkinin í Hildibrandshúsi,
nágrannar Unu, kunnu frá mörgu
að segja. Ég á í fórum mínum
frásögn Maríu Guðjónsdóttur,
sem var ötul stúlka og áræðin.
Hún hljóp mörg sporin fyrir Unu,
að sækja matvörur handa fjölda
kostgangara í Unuhúsi og safnaði
kolamolum til kyndingar, að hlýja
Jóni Sinnep, sem svaf í kompu
undir stiga og fleiri Guðsvoluðum,
sem áttu sér skjól og athvarf.
En víkjum nú að spurningunni
um Þórð gamla halta. Hver var
hann? Ég hef spurt marga. Eirík-
ur Jónsson, sem margt hefir kann-
að í ritum Halldórs, kveðst hafa
heyrt getið verkamanns á Rauðar-
árstíg. Man ekki heiti hans. Er-
lendur Vilhjálmsson, gamall og
góður félagi minn úr FUJ, bróðir
afreksmannsins VSV, kveðst hafa
heyrt Þórðar getið. Man ekki
nafnið. Skúli Norðdahl arkitekt
telur sig hafa heyrt Þórðar getið.
Man ekki, en vísar á Hannes Kr.
Davíðsson arkitekt, sem kynni að
hafa vísdóm frá Guðjóni Bene-
diktssyni. (Hannes er nú látinn.)
Sjálfur hefí ég smíðað kenningu.
Ólafur Þorsteinsson læknir sem
skráði alla sem til hans leituðu
meðan á bardaganum stóð nefnir
aðeins einn mann, seni til hans
kemur tvívegis og fær gert að
sárum og bundið um höfuð. Það
er Hendrik J. Ottósson, seinna
fréttamaður Ríkisútvarpsins.
Hendrik var bæklaður á báðum
fótum og haltraði. Tilgáta mín er
sú að Halldór hafi svo sem hans
var vandi í öðrum tilvikum, skap-
að sögupersónu með þvi að hag-
nýta sér ýmislegt úr fari einnar
fyrirmyndar og tengja einkennum
eða skapgerð annarrar: Þekkt eru
dæmin um Kristófer Torfdal, þar
sem Halldór býr til sögupersónu
úr Ólafi Friðrikssyni og Jónasi frá
Hriflu. Þar er Jónas í nærmynd,
klæddur köflóttum erlendum föt-
um og leiðir Jóhann Bogesen og
hvíslar í eyra gamansögum. Æst-
asti bolsévíki Islands með fugla í
búri er Ólafur Friðriksson. Erling-
ur Klemensson, sem enn er á lífi,
háaldraður, var í hópi róttækra
verkamanna, sem vörðu rétt fé-
laga sinna með hvað vöskustum
hætti. Hann kveðst ekki muna
eftir neinum úr flokki bardaga-
manna, sem lýsing Þórðar gæti
átt við. Er nokkur í hópi lesenda
Morgunblaðsins, sem getur veitt
aðstoð við öflun upplýsinga?
Hendrik var góður félagi og fórn-
fús, ákafur og einlægur.
Margt er enn óskráð um þessa
daga. E.t.v. gefst tækifæri til
þess síðar. Mér kemur þó í hug
að Hendrik J.S. Ottósson naut
þeirrar náðar, að hafa kvatt þenn-
an heim áður en til opinberra vin-
slita kom milli Sovétríkjanna og
ísraels. Sú þróun hefði valdið hon-
um sársauka og sett hann í vanda.
En það er önnur saga.
Pétur Pétursson þulur.
BARNASTÍGUR
Nýkomnar fallegar og
vandaðar sumarvörur frá:
IKKS
compagnie'
Fallegir sumarkjólar
frá GINA DIWAN
BARNASTÍGUR
Skólavörðustíg 8, sími 552 1461
26 fm. heilsárs sumarhús til sölu.
Svefnloft 23 fm. 2ja metra lofthæð upp í
mæni. Venjulegur hússtigi upp.
Upplýsingar í síma 566 6950.
Fylgstu með í
Kaupmannahöfn
Morgunblabib
fæst á Kastrupflugvelli
og Rábhústorginu
-kjarni málsins!
Þok
Viðhald & nýbyggingar
Láttu okkur gera þér
tilboð og við komum
þér þægilega á óvart.
K.K. Blikk hf - Auðbrekku 23 - S:554-5575
Ingólfur Jónsson - Húsasmíðameistari
Sími: 567-0643 - Bílasími: 985-21909
( P
—llVB J
NAR WAAGE
OVERSLUN
ur-þýsk g
frá
'*r &_______________
Litur: Hvítt. Stæröir: 36-41
Litir: Hvítt og drappaö. St.: 36-41
Ath: Loftbólstraöur sóli
Litir: Hvitt og beige. St.: 36-41
Ath: Loftbólstraður sóli
JAtfi. margar tegundir
afgóðum sumarsfóm.
Póstsendum samdœgurs • 5% staðgreiðsluafsláttur
STEINAR WAAGE STEINAR WAAGE ^
------------- / ----7-------- /
SKOVERSLUN ^ SKOVERSLUN
^KRINGLAN 8-12 SÍMI 689212 #EGILSGÖTU 3 SÍMI 18519 <P
NÁM í DANMÖRKU
Hjá Horsens Polytechnic bjóðum við upp á
ýmsar tegundir af tæknimenntun.
Meðal annars:
— tækniteiknun
— landmælingatækpi
— véltækni
— útflutningstækni
— byggingariðnfræði — byggingar- og framkvæmdalínu.
— byggingafræði með fjórum brautum:
enskri, þýskri, bygginga- og framkvæmdalínu.
Komið og fáið nánari upplýsingar:
Kynningarfundur í Reykjavík, 30. maí kl. 19.30
á Hótel Sögu.
Allir velkomnir.
Á fundinum munu kennararnir Peder Larsen og Eli Ellendersen
segja frá náminu. Jafnframt verða til staðar íslenskir
byggingafræðingar menntaðir í Horsens.
Þeir sem hafa áhuga geta haft samband við Peder Larsen
og Eli Ellendersen með því að hringja í Hótel Sögu frá
27. maí til 1. júní, eða leggja inn skilaboð.
Horsens Polytechnic
Slotsgade 11, DK-8700 Horsens, Danmörk.
Sími 00 45 75625088, fax. 00 45 75620143.
v r\ \/ p d c i 11 , ^
Leðurskór á lágmarksverði
Stæröir: 22-34.
Litir: Hvítt/bleikt og hvítt/blátt
Stæröir: 22-34. Litir: Hvitt/fjólublátt/
svart og hvítt/blátt/svart
Póstsendum samdœgurs • 5% staðgreiðsluafsláttur
STEINAR WAAGE
SKÓVERSLUN ^
KRINGLAN 8-12 SÍMI 689212 ^
Toppskórinn
JLvEITUSUNDI SÍMI: 21212
VIÐ INGÓLFSIORG
STEINAR WAAGE
SKÓVERSLUN >
EGILSGÖTU 3 SÍMI 18519 <P