Morgunblaðið - 14.05.1995, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 14. MAÍ 1995 B 11
MANNLÍFSSTRAUMAR
VERALDARVAFSTUR/£r tiljaróskjálftanœmtfólkf
Aukin jarðskjálftavirkni
ÞEIR SEM hafa áhuga á náttúru-
fyrirbærum eins og jarðskjálftum,
hafa án efa tekið eftir því að frétt-
ir af þeim fara sívaxandi frá allri
heimsbyggðinni. Og það er ekki
aðeins tíðni þeirra sem hefur aukist
heldur einnig stærðin.
eftir Einar
Þorstein
AÞESSU er vafalaust fleiri en
ein skýring. Þeir sem með
öllum ráðum vilja halda í „óbreytt
ástand“ telja eina skýringuna vera
tilkomu meiri fjölda og nákvæmari
mælitækja smám
saman. Nokkuð er
til í því, en spyija
má á móti, hvers
vegna er þörf á
meiri fjölda jarð-
skjálftamæla,
nema ef vera
skyldi vegna þess,
að þeir eru æ fleiri
og stærri og því meiri ástæða en
ella til að fylgjast með þeim?
Á árunum 1963 til 1993 hefur
fjöldi jarðskjálfta um allan heim
aukist úr 4.000 árlega í 20 þúsund
árlega og aukningin er jöfn og þétt.
í seinni tíma er gerð jarðskjálfta
einnig að breytast frá því að vera
„hliðarhreyfing" í það að vera
hreyfing upp og niður.
Þannig kom það mjög á óvart
þegar stóri jarðskjálftinn lagði mið-
borgina í Kobe í Japan í rúst. Japan-
ir hafa manna mest þróað jarð-
skjálftavarnir þar á meðal í bygg-
ingu mannvirkja. Þannig voru
mannvirki í Kobe hönnuð fyrir hiið-
arskjálfta en ekki lóðréttan skjálfta
og því fór sem fór.
Þó að sumir vilji halda því fram
að jarðskjálftar hafi nær tífaldast
á síðust 30 árum, telja aðrir töl-
fræðina hér ekki áreiðanlega. Onn-
ur aðferð er að lesa sér til um blaða-
frásagnir um jarðskjálfta og með
þeirri aðferð má ætla að 60% aukn-
ing hafi orðið á þeim síðustu tíu
árin. Og þá eru þeir smáu örugg-
lega ekki taldir með, enda ekkert
fréttaefni.
Nú hefur komið fram sú skýring
að sólblettir og sólarvindar leiðist
hönd í hönd með jarðskjálftavirkni.
Sólarblettir ná hámarki á um 11
JARÐSKJALFTAR A JÖRÐINNI 1963-93
!:
22000.0
20000.0
18000.0
|l 6000.0
114000.0
|l 2000.0
|10000.0
8000.0
6000.0
4000.0
2000.0
0.0
ára fresti en sólarvindar, þ.e. geisl-
unin frá sólinni sem skellur á hjúp
jarðarinnar, eru að nokkru leyti
háðir þeim. Komið hefur í ljós 92%
samsvörun milli breytilegrar af-
stöðu fimm ytri plánetanna til sólar
og sólarbletta. Þannig getur fýlgst
að mikil samþjöppun (í beinum lín-
um) ytri plánetanna, sem stendur
stutt við, en þar á eftir koma mikl-
ir sólarvindar og í kjölfar þeirra
margir jarðskjálftar.
Það virðist hafa mest áhrif þegar
saman fer lágmarkstíðni sólbletta'
en hámark sólarvinda. Þá eru mestu
líkindin á jarðskjálftum. A.m.k.
tvær skýringar eru til á þessu sam-
hengi: Ónnur segir að tenging sólar-
vinda við segulsvið jarðarinnar,
geti komið af stað hreyfingum í
fljótandi ástandi innri efna hnattar-
ins, sem síðan leiði þá hreyfíngu
út til yfírborðsins. - En hin segir
að breyting á loftþrýstingi vegna
áhrifa frá sólarvindum hafi áhrif á
plötusamskeyti jarðflekanna, sem
séu við það að hreyfast hvort eð
er af öðrum orsökum. - Ef til vill
er hvorutveggja ekki fjarri lagi.
Að auki við fjölda mælitækja til
vísindalegar skýringa og til for-
sagna um líkindi á jarðskjálftum,
eru þó nokkrir aðilar viða um heim,
sem virðast vera þeim gáfum gædd-
ir að geta skynjað jarðskjálfta fyrir-
fram. Það er einnig kunnugt, að
dýr geta fundið á sér yfirvofandi
skjálfta á sínu landsvæði og er
hegðan þeirra oft notuð til að vara
við slíkum hamförum. Fólkið, sem
hér er gert að umtalsefni, getur
hins vegar fundið á sér jarðskjálfta
af stærri gerðinni hvar sem er á
hnettinum.
Það segir sig sjálft að með auk-
inni tíðni jarðskjálfta hefur borið
meira á þessu fólki á seinni árum.
í Bandaríkjunum er Gordon-Micha-
el Scallion hvað þekktastur. Hann
segir fyrir um jarðskjálfta um allan
heim með nákvæmni vel yfir 80%.
Forsagnir hans falla nokkuð vel
saman við kenninguna um sólar-
vindana sem áhrifavald jarðskjálfta.
NBC-sjónvarpið fjallaði um hann í
tveim þáttum (Ancient Prophecies
I & II).
Þar sem sólarblettum fer nú
fækkandi en styrkur sólarvinda
eykst má búast við enn meiri aukn-
ingu í nokkur ár uns áhrifin gætu
farið að minnka á ný. Talað er um
að við séum að ná hápunkti í um
350 ára ferli um þessar mundir
hvað snertir samspil sólarbletta og
sólarvinda.
Mundi það skaða nokkurn mann
að taka þessi mál með í reikninginn
þegar von er á þeim stóra hér á
sunnanverðu landinu?
STEINAR WAAGE
r SKÓVERSLUN N
GÚMMÍ-
SKÓR
Litur: Sucirtw
Stærðir: 24—46
Verðfrá 995,-
5% staðgreiðsluafsláttur
Póstsendum samdægurs
STEINAR WAAGE
SKÓVERSLUN
V
Dornus Medica, Egilsgötu 3, sími 18519
Kringlunni, Kringlunni 8-12, sími 689212
Toppskórinn, Veltusundi, sími 21212

- innflutningur
Nýir bílar
Pickup
Grand Cherokee
Flestar
USA-tegundir
bíla
Nýi Blazerinn
Mini van Ýmsar tegundir Suzuki-jeppar
EV BÍLAUMBOÐ
Egill Vilhjálmsson hf.Smiðjuvegi 4 - Kópavogi - simi 55-77-200.
tækniskóli U íslands
Háskóli - framhaldsskóli
Höfðabakka 9-112 Reykjavík - sími 91 -874933
netfang : http: taekn.is/
Tækniskóli íslands er skóli á háskólastigi sem hefur frá upphaf-
boðið upp á fjölbreytt nám, lagað að þörfum íslensks atvinnulífs.
Námsaðstaða nemenda er góð og tækja- og tölvukostur er í
sífelldri endurnýjun.
Allt nám í Tækniskóla íslands er lánshæft hjá LÍN.
Innritun nýnema
Móttaka umsókna um skólavist fyrir skólaárið 1995-96
er hafín.
Aætlað er að taka inn nemendur í eftirfarandi nám:
Námsbrautir með umsóknarfresti til 31. maí nk.:
F rumgreinadeild:
Fjögurra anna nám til raungreinadeildarprófs, sem veitir réttindi
til náms á háskólastigi. Teknir eru inn umsækjendur sem
a) hafa lokið iðnnámi eða hliðstæðu bóklegu og verklegu námi
b) hafa tveggja ára starfsreynslu, eru 20 ára eða eldri og hafa lokið
að jafnaði 20 einingum á framhaldsskólastigi með áherslu á fslensku,
dönsku, ensku og stærðfræði.
Námsbrautir til iðnfræðiprófs:
I Véladeild, Rafmagnsdeild (veikstraums og sterkstraums)
og Byggingardeild.
Inntökuskilyrði er iðnnám.
Námið tekur 3 annir.
Námsbrautir til tæknifræðiprófs, B.S.-gráðu.
Inntökuskilyrði er raungreinadeildarpróf eða stúdentspróf
af eðlisfræði- eða tæknibraut.
Stúdentar af öðrum brautum eiga kost á að bæta við sig í
raungreinum í Frumgreinadeild skólans.
Lágmarkskröfur um verklega kunnáttu eru tveggja ára
viðurkennd starfsreynsla á viðeigandi sviði, en umsækjendur,
sem lokið hafa iðnnámi, ganga fyrir öðrum umsækjendum.
Auk þeirra sem uppfylla inntökuskilyrði hér að
framan getur Véladeild tekið inn nokkra stúdenta
af eðlisfræðibraut án verkkunnáttu að því tilskildu að
þeir fari í skipulagðt eins árs starfsnám áður en nám
er hafiðáöðru ári.
Byggingadeild: 7 annir til B.S.-prófs í byggingatæknifræði.
1 boði eru fjögur sérsvið: Húsbyggingasvið, mannvirkjasvið,
lagnasvið og umhverfissvið.
Rafmagnsdeild: 2 annir til að ljúka 1. árs prófi. Nemendur
ljúka náminu í dönskum tæjrniskólum.
Rekstrardeild: 7 anna nám í iðnaðartæknifræði til B.S.-prófs.
Véladeild: Tveir möguleikar eru í boði.
2 annir til að ljúka fyrsta ári í véltæknifræði og námi síðan
lokið í dönskum tækniskólum
eða
7 annir til að ljúka B.S.-prófi í vél- og orkutæknifræði sem
er ný námsbraut við Tækniskólann.
Nám í rekstrarfræðum (námið hefst um áramót)
Iðnrekstrarfræði: Námið tekur 4 annir. Inntökuskilyrði eru
stúdentspróf og tveggja ára starfsreynsla. Innan iðnrekstrar-
fræðinnar eru í boði þrjú sérsvið: Framleiðslusvið, markaðssvið
og útvegssvið.
Útflutningsmarkaðsfræði til B.S.-prófs. Námið tekur 3
annir og inntökuskilyrði eru: Próf í iðnrekstrarfræði, rekstrar-
fræði eða sambærilegu.
Vegna mikillar aðsóknar er umsækjendum ráðlagt að sækja
um fyrir 31. maí til að komast hjá að lenda á biðlista.
Með umsóknarfresti til 10. júní.
Nám í Heilbrigðisdeiid:
Inntökuskilyrði er stúdentspróf.
Námsbraut í meinatækni; 7 annir til B.S.-prófs
Námsbraut í röntgentækni; 7 annir til B.S.-prófs.
Umsóknareyðublöð fást á skrifstofu skólans (untsækjendur, sem
búsettir eru utan höfuðborgarsvæðisins geta fengið þau send í pósti).
Kynningarfulltrúi skólans og deildarstjórar einstakra deilda veita
nánari upplýsingar í sírna 91-874933. Athugið að símanúmer
skólans verður 577-1400 eftir 3. júní.
Skrifstofa skólans er opin alla virka daga kl. 8:30 - 16:00.
Ollum umsóknum, sem póstlagðar eru fyrir lok
umsóknarfrests, verður svarað ekki seinna en 16. júní.
Rektor.