Morgunblaðið - 28.05.1995, Qupperneq 15

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 28. MAÍ1995 B 15
kannski of nærtækt og of venju-
legt efni fyrir okkur til þess að við
tökum það upp. En a.m.k. var ég
með það á hreinu að þama væri
eitthvað sem ég gæti þróað. Það
kannski leiddi allt að því að ég
færi að vinna með þetta út frá því
sem ég hafði verið að gera áður.
Þetta gerist þannig að maður
er með hraunstein og logsuðu-
tæki. Logsuðan er sambland af
gasi og súrefni og loginn er u.þ.b.
2.200 gráðu heitur. Bræðslumark
hrauns er 1.200-1.400 gráður
þannig að það fer að bráðna eftir
aðeins 15-20 sekúndur og verður
þá rauðglóandi. Ég fór svo að taka
eftir því að það lak úr steininum
og það sem lak var mjög athyglis-
vert. Hraunið storknar svo fljótt
að það myndast alls kyns fínir
taumar og þræðir. Þetta fyrirbæri
er kallað nomahár í jarðfræðinni.
Ég fór að hengja steinana upp og
láta þá leka niður. Þá tók ég eftir
því sem lá á gólfinu. Það var svona
eins og litlar fígúrur út um allt og
þegar ég fór að teikna þetta upp
þá komu í ljós álfar. Fólk er að
tala um að álfar búi í steinum.
Þess vegna finnst mér eins og ég
hafí galdrað þá fram. Það var mjög
gaman að uppgötva það.
Það eina sem ég stjórna í ferlinu
er hversu mikinn blossa ég hef,
hversu mikinn hita og hversu hratt
ég vil bræða þetta. Ef ég hef gífur-
lega mikinn blossa bráðnar hraun-
ið mjög hratt og þá er það meira
aflið og tilviljunin sem stjómar því
hvað kemur. Hins vegar ræð ég
miklu meira við þetta þegar ég hef
lítinn blossa. Ég vil ekki stjóma
þessu of mikið. Það er fullkomin
samvinna tilviljunarinnar og mín
sem stjómar verkinu."
Óendanlegur brunnur
/ hvaða formi hafa sýningar þínar
verið?
„Fyrst var ég mikið með útisýn-
ingar. Til dæmis í lystigarði í Sví-
þjóð þar sem ég kynnti þetta sem
loftsteina. Þetta var svo framandi
á þessum stað að fólk var farið
að bijóta úr þessu minningarbrot
til þess að taka með sér heim. Svo
var ég með sýningar sem ég vann
beint út frá stöðum eins og til
dæmis á Búðum á Snæfellsnesi.
Þá blandaði ég þessu saman við
það sem ég fann í fjörunni eins
og rekavið og netakúlur. Síðan fór
ég að hafa sýningar inni. í Kringl-
unni var ég með pláss fyrir utan
efnalaug og þar tróð ég þessu inn
í gamlar þvottavélatromlur. Svona
eins og til þess að tengja saman
tvær andstæður. í Slunkaríki á
ísafírði setti ég halogenljós inn í
stóran stein sem ég var búinn að
bræða. Úr honum komu litlar fíg-
úrur sem ég límdi á veggina og
ljósið úr steininum varpaði skamm-
degisbirtu á endavegginn.
í Póllandi tengdi ég hraunið við
efni sem ég fann í umhverfínu eins
og múrsteina og jám. Þar tók ég
einnig þátt í sýningu sem var þann-
ig að í miðju galleríinu hékk einn
stór steinn og stór ísblokk undir.
Síðan var myrkur í salnum og ég
kem inn, kveiki á logsuðutælq'un-
um og bræði hraunið ofan í ísinn.
Þá myndaðist mikil gufa og hljóð
og hluti af bræðslunni greiptist inn
í ísinn. Þegar ég var búinn að vera
þama í um það bil hálftíma voru
ljósin kveikt. Svo smám saman
bráðnaði ísinn og dreifði hraun-
flögunum um allt galleríið. Þama
er ég að vinna með ís og eld sem
er svona klisjan um ísland. Þetta
eru tvö element sem em samt sem
áður mjög ríkjandi á íslandi og það
er athyglisvert að sjá þessar and-
stæður takast á.
í desember ’93 var ég svo með
sýningu í Listasafni ASI sem gaf
tóninn að því sem koma skal. Upp-
haflega ætlaði ég að sýna á Orku-
stofnun. Mig langaði til þess að
tvinna saman listir og vísindi því
að þar era allir þessir jarðfræðing-
ar og vlsindamenn að vinna með
hraun út frá allt öðram forsendum
en ég. Þannig að það hefði verið
gaman að setja upp þama sýningu
fyrir þessa jarðfræðinga. En þegar
til kom var orkumálastjórinn á
' p~- - ..
!■ J;. t v
ÞETTA verk nefnist „Fijóvg-
un“ og er frá sýningu í Lista-
safni ASÍ í desember ’93.
NÆRMYND af svörtum gler-
ungi sem sýnir vel ummynd-
unina. Sjá má hvernig helm-
ingur steinsins hefur sigið
niður og á milli helminganna
liggja þræðir.
móti þessu einhverra hluta vegna.
Þannig að ég hafði samband við
þá í ASÍ og salurinn var laus í
desember. Og ég ákvað að sýna
þar.
Fyrstu verkin mín vora náttúr-
lega voðalega tilraunakennd en
smám saman fer ég að ráða meira
við þetta og byija að beygja efnið
undir mig. Og eftir því sem ég
vinn meira með þetta þeim mun
fleiri möguleika fínn ég. Verk sem
ég vann í París nú í vor vora t.d.
meira tengd daglegum hlutum,
glerílátum, birtu og litum. Þetta
er mér óendanlegur brannur eins
og er. Þar til hann tæmist.“
Sæki í kraftinn
Hvað er það við hraunið sem
heillar þig?
„Fyrst og fremst er þetta efni
sem kemur úr iðrum jaðrar og það
sem heillar mig er þessi hráleiki
og kraftur sem býr í því. Þetta er
efni sem hefur farið í gegnum
umbreytingar allt frá því að vera
fljótandi í iðram jarðar og síðan
brýtur það sér leið upp
á yfirborðið og storkn-
ar. Og þegar ég tek við
því er ég í raun og veru
að vekja upp eldgosið.
Umbreyta því aftur en
á minn hátt. Og um leið
sæki ég í kraftinn frá
því. Og ég er náttúrlega
að vinna með eld til að
vekja þaðupp. Enda get
ég aldrei unnið lengi í einu, það
er svo mikill kraftur S þessu. Það
er þessi framkraftur sem er svo
ríkjandi hér á íslandi.
í vor byijaði ég að vinna með
hraun utan íslands. Ég fór til
Massif Central-héraðsins í Frakk-
landi en þar era nokkur eldfjöll sem
era ekki svo gömul. Þar náði ég
mér í efni og byijaði að bræða.
Og það gekk mjög vel þannig að
það er ekkert því til fyrirstöðu að
fara að bræða þar eins og hér.
Síðan er náttúrlega draumurinn í
framtíðinni að fara á ýmsa staði á
jörðinni, allar þessar eldfjallaeyjur
eins og Sikiley, Japan, Hawaii
o.s.frv. og vinna á staðnum. Og
þá að blanda saman menningu
þess svæðis og þessari aðferð sem
ég nota. Með hraunbrennsluna sem
útgangspunkt en taka inn í mis-
munandi menningaráhrif. Það er
svona langtíma draumur.
Skortir hreinskilni
Eðlilega hef ég áhuga á að
treysta tengsl mín við Frakkland
og oft og tíðum fínnst mér of
þröngt um mig á íslandi. Ég hlýt
að spyija mig að því hvaða mögu-
leika ég 'hafí til þess að þróast í
landi sem hefur svo lítið samfélag.
í öllu þessu persónulega návígi
við menn og málefni skortir alla
fjarlægð til að sjá hlutina í réttu
samhengi. Þannig að það er eðli-
legt að maður leiti út á við af og
til. Einnig fínnst mér skorta mikið
á að myndlistarmenn hér í Reykja-
vík tali út um hlutina af hrein-
skilni og oft er eins og menn vilji
breiða yfír þá með sérstökum tví-
skinnungshætti. Opinská umræða
þekkist varla og ef svo er finnst
hún í líki persónulegra hártogana.
Listamenn forðast eins og heitan
eldinn að styggja sína eigin hags-
muni. Þeir era hræddir við að missa
þau ítök sem þeir hafa og gera
því allt til að halda þeim. Þetta
stafar m.a. af þrengslum og tak-
mörkuðum möguleikum sem lista-
lífið býður upp á. Sem dæmi má
nefna að það vantar alveg um-
ræðuvettvang fyrir myndlist. Það
er ekki til neitt tímarit eða neinn
ákveðinn staður í öðram fjölmiðl-
um eins og útvarpi og sjónvarpi
þar sem menn geta skipst á skoð-
unum. Ef þessi umræðuvettvangur
væri til myndi það skapa aðhald
fyrir listamennina og vera jafn-
framt hvatning fyrir þá til að
standa sig. Fólk væri þá síður að
pukra eitt í sínu horni heldur kæmi
fram og stæði fyrir máli sínu. í
mörgum löndum Evrópu er mjög
góð og fagleg umræða sem er
upplýsandi og útskýrir vel strauma
og stefnur fyrir almenningi og það
er mjög gott að geta leitað í svona
upplýsingabanka, sem slík umræða
skapar.
Annars er svolítið erfitt að sjá
fyrir þróunina í þessu starfí mínu.
Þetta er bara spuming um að vinna
og vinna og þá kemur eitthvað út
úr því. Ég er náttúrlega með fullt
af hugmyndum sem ég þarf að
vinna úr og enn aðrar sem era á
leiðinni. Ég var t.d. búinn að leita
lengi að efni sem hraunið festist
við og um daginn uppgötvaði ég
að hraunið greipir sig inn í gifs
ef ég læt það leka á það. Þá skap-
ast efnasamband í gifsinu sem
myndar loft og blæs hraunið upp.
Þetta verður svolítið furðulegt og
er þunnt eins og eggjaskum."
Hann réttir mér gifsplötu þessu
til staðfestingar. Hraunið myndar
nokkurs konar svartar og glans-
andi loftbólur á hvítu gifsinu. Hann
hefur lög að mæla um sérkennileik
verksins. Ef ég hefði ekki vitað
hvað þetta var, hefði ég aldrei
getið mér til um að um hraun
væri að ræða. Nú er viðtalinu að
ljúka og ég er orðin-
öllu fróðari um ótelj-
andi möguleika hraun-
molanna sem við eig-
um svo óendanlega
mikið af á íslandi.
Árið 1993 hlaut
Halldór myndlistar-
verðlaun Pennans fyrir
sína sérstæðu listsköp-
un. Ekki er ákveðið
hvenær næsta sýning á verkum
hans verður haldin en hinsvegar
er full ástæða til þess að hvetja
landsmenn til þess að fara þegar
þar að kemur og sjá hraunið, sem
við höfum fyrir augunum dags
daglega í náttúranni, orðið að
óvenjulegum listaverkum.
Höfundur er sjálfstætt sturfandi
blaðamaður og hefur unnið að
dagskrárgerð fyrír útvarp.
Þetta er bara
spurnlng um að
vinna og vinna
og þá kemur
eitthvað út
úr því
m M MYRIAM BAT-YOSEF
Að virkja innsæi með teiknun.
Fjögurra daga námskeið á Snæfeilsnesi.
Ferðaþjónusta bænda, sími 562-3640/42/43.
PARISAR!
Fylgist með blaðaukanum
Brúðhjón - í blíðu og stríðu
sem fylgir Morgunblaðinu
í dag.
Með því að fylla út seðil sem
birtist í blaðaukanum og
senda til Morgunblaðsins
eiga brúðhjón sem staðfest
hafa giftingardaginn á þessu
ári möguleika á að hreppa
vikuferð til Parisar á vegum
Heimsferða þar sem þau
geta átt rómantískar stundir
og notið lífsins.

- kjarni málsins!
Rauði kross Islands heldur námskeið til
undirbúnings fyrir
HJÁLPARSTÖRF
ERLENDIS
í Munaðamesi 24.-29. september 1995.
Þátttökuskilyrði eru:
- 25 ára lágmarksaldur
- góð tungumálakunnátta, a.m.k. enska
- góð starfsmenntun
(ýmis störf koma til greina)
- góð almenn þekking og reynsla
Skortur er á heilsugæsluhjúkrunarfræðingum,
viðskiptafræðingum og fólki með góða frönsku-,
spænsku- og portúgölskukunnáttu.
Námskeiðið fer fram á ensku og verða leiðbeinendur m.a.
frá Alþjóða Rauða krossinum í Genf.
Fjöldi þátttakenda er áætlaður um 20 og er þátttökugjald
kr. 15.000 (innifalið er fæði, gisting, kennslugögn og ferðir
Rvík - Munaðarnes - Rvík).
Umsóknareyðublöð fást á skrifstofu RKÍ, Rauðarárstíg 18,
Reykjavík.
Umsóknum ber að skila á skrifstofu RKÍ fyrir 10. júní nk.
Þar veitir Sigríður Guðmundsdóttir nánari upplýsingar.
Rauði kross íslands
Rauðarárstíg 18,105 Reykjavík, sími 562-6722.