Morgunblaðið - 20.06.1995, Blaðsíða 16

16 C ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚNÍ1995
MORGUNBLAÐIÐ
SÓLHEIMAR í Grímsnesi
eru einn sérstæðasti
byggðakjami landsins, en
þar er nú risið þorp með
mjög sjálfstæðu yfirbragði. Þorpið
stendur í kvos í góðu skjóli fyrir aust-
an- og norðanátt. Þar er því mjög
gróðursælt og mikill tijágróður gefur
staðnum aðlaðandi yfirbragð. Húsin
eru látlaus og falla vel að landslaginu
líkast því, sem þeim hafi verið komið
fyrir inni í stórum garði.
Sólheimar eiga sér mikla sögu á
þessari öld. Hinn 5. júní 1930 settist
Sesselja H. Sigmundsdóttir að á jörð-
inni Hverakot í Grímsneshreppi og
stofnaði þar bamaheimilið Sólheima
fyrir veik og vanrækt böm. Einnig
var gert ráð fyrir, að þroskaheft fólk
gæti fengið þar umönnun. Með
breyttum þjóðfélagsháttum breyttist
starfsemin og því hafa flestir heimil-
ismenn þar verið þroskaheft fólk.
Árið 1992 var vistheimilið fyrir
þroskahefta lagt niður, en fatlaðir
íbúar staðarins tóku upp fasta búsetu
í Sólheimum.
Mikil uppbygging
Á undanförnum árum hefur upp-
bygging staðarins verið hröð. Byggt
hefur verið nýtt húsnæði fyrir alla
fatlaða og búa þeir flestir í íbúðum.
Jafnframt hefur verið sett á fót þjón-
ustumiðstöð, er annast þjónustu við
fatlaða íbúa staðarins. I skipulagi
fyrir Sólheima er gert ráð fyrir, að
fjöldi fatlaðra þar sé um 40 manns.
Starfsfólk er líka fleira en var og
fólki með fasta búsetu í Sólheimum
hefur því fjölgað vemlega á síðari
ámm svo og atvinnufyrirtækjum, þar
sem fatlaðir og ófatlaðir starfa saman
hlið við hlið. I Sólheimum búa nú 85
manns. Þar eru 33 heimili, íbúðarhús
em 14, þar af 7 fjölbýlishús með 26
íbúðum og 7 einbýlishús. Ennfremur
em í þorpinu 7 byggingar, sem flokk-
ast undir þjónustuhúsnæði auk
íþróttahúss og sundlaugar.
íbúðarhúsin, sem byggð hafa verið
á undanfömum ámm, era öll timb-
urhús klædd bámjárni að utan. í
þeim em ýmist rúml. 50 ferm. ein-
staklingsíbúðir eða 200 ferm. sam-
býli. íbúðimar em hefðbundnar og í
þeim búa fatlaðir, sem geta búið ein-
ir. Sambýlin era sérhönnuð með þarf-
ir fatlaðra fyrir augum og í hveiju
þeirra búa 4-5 fatlaðir, en auk þess
er Jbar lítil íbúð fyrir starfsmann.
Ibúðarhúsin voru hönnuð hjá arki-
tektastofunni Arkitektar sf. í Reykja-
vík og smíðuð af S. G. Einingahúsum
á Selfossi og Trésmiðjunni Borg í
Grímsnesi. Þau em því íslenzk smíði.
Sama sama máli gegnir um innrétt-
ingar. Þessi hús em í líflegum litum,
ýmist græn, gul og rauð en þökin á
mörgum þeirra í rauðbláum lit, sem
gefur þeim sérstætt yfirbragð.
Húsin em byggð með félagslegum
lánum frá Húsnæðisstofnun ríkisins,
en eigandi þeirra er Styrktarsjóður
Sólheima, sem leigir íbúunum hús-
næðið. Flest íbúðarhúsin bera nöfn
úr ritverkum Halldórs Laxness eins
og Steinahlíð, Brautarholt, Sumar-
hús, Undirhlíð og Brekkukot.
Þjónustumiðstöð fatlaðra hefur
umsjón með daglegri umönnun ein-
staklinga, sem vegna fötlunar sinnar
geta ekki áxlað að fullu þá ábyrgð
að búa og starfa einir. Starfsemi
þjónustumiðstöðvarinnar er þríþætt
og nær til búsetu, atvinnustarfsemi
og frístundastarfs fatlaðra.
Á Sólheimum fer fram fjölþætt
atvinnustarfsemi, þar sem fatlaðir
og ófatlaðir starfa hlið við hlið. Þar
em vefstofa, kertagerð, listasmiðja,
garðyrkjustöðin Sunna, skógræktar-
stöðin Ölur, trésmíðaverkstæðið Óla-
smiðja og verzlunin Vala. Þá er á
staðnum leikskóli, sundlaug, íþrótta-
hús og bankaafgreiðsla. Hinn 5. júlí
verður tekin í notkun ný vinnustaða-
bygging á Sólheimum, sem verðu 480
ferm. að stærð. Ber hún heitið Óla-
smiðja til heiðurs Óla M. ísakssyni,
sem var mikill velunnari Sólheima.
Næsta vinnustaðabygging, sem
reist verður á Sólheimum, er Ingu-
stofa, sem einnig ber nafn mikils
velunnara heimilisins, en það er Inga
B. Jóhannsdóttir. Þar verður m. a.
Iistasmiðja og vefstofa.
Nýtt skipulag
Nú er verið að Ijúka við nýtt deili-
skipulag fyrir Sólheima og em höf-
undar þess þau Ögmundur Skarphéð-
insson arkitekt og Ragnhildur Skarp-
héðinsdóttir landslagsarkitekt.
Skipulagið byggist á fjóram kjömum,
þjónustukjama fyrir verzlun og at-
fyrir staðinn.
HORFT yfir Sólheima. Þorpið stendur í kvos í góðu skjóli fyrir austan- og norðanátt. Þar er því nyög
gróðursælt og mikill tijágróður gefur staðnum aðlaðandi yfirbragð. Húsin eru látlaus og falla vel að
landslaginu.
vinnustarfsemi, stjórnunarkjama,
heilsuheimiliskjama og íbúðakjama.
— Yfirskriftin að þessu nýja deili-
skipulagi er grænt þorp með lífrænni
ræktun og með umhverfismál í for-
gangssæti, sagði Pétur Sveinbjarn-
arsson, stjórnarformaður Sólheima, í
viðtali við Morgunblaðið. — Gert er
ráð fyrir óbreyttum fjölda fatlaðra
með búsetu á staðnum eða um 40
einstaklingum. íbúar með fasta bú-
setu verða sennilega 140-160 alls,
en auk þess er áformað að koma þar
upp heilsuhæli fyrir 40-50 manns,
sem munu dveljast þar tímabundið.
Gert er ráð fyrir, að um 80 manns
hafi atvinnu sína á staðnum og kom-
ið verði þar á fót mörgum en smáum
atvinnufyrirtækjum, þannig að fjár-
hagsleg áhætta verði sem minnst.
Nýtt íbúðarsvæði verður skipulagt
fyrir ofan núverandi byggð, og þar
verða raðhús og einbýlishús fyrir
fólk, sem starfar á Sólheimum eða
utan staðarins. Fyrstu lóðunum verð-
ur úthlutað eftir eitt eða tvö ár.
Nú er hafinn undirbúningur að
stofnun og rekstri heilsuheimilis, sem
mun taka til starfa eftir 4-5 ár. —
Markmiðið er í samræmi við upphaf-
legt hlutverk Sólheima, en ætlunin
er er að veita fólki á öllum aldri að-
stöðu til hvíldar og endurhæfingar
um lengri eða skemmri tíma, segir
Pétur. — Sérstaða heilsuheimilisins
felst í því, að gestir búa á heimilum
en ekki í einu húsi eða “stofnun“,
þar sem öll starfsemi er undir einu
þaki.
í matseld verður lögð áherzla á
fjölbreyttar lífrænt ræktaðar afurðir,
sem hefur í för með sér aukin verk-
efni fyrir garðyrkjustöðina. Með
rekstri heilsuheimilis gefst .ennfrem-
Morgunblaðið/Þorkell
TEIKNING af fyrirhuguðu deiliskipulagi Sólheima. Húsið í ijóðrinu fyrir miðri mynd er Sólheimahúsið, sem stofnandinn, Sesselja H.
Sigmundsdóttir, lét reisa 1930. Aðeins ofar til vinstri er ylræktarstöðin. Til hægri við Sólheimahúsið er hvítur hringlaga reitur, en þar
er áformað að reisa heilsuheimilið. Á svæðinu ofarlega til hægri á myndinni er áformað að reisa ný íbúðarhús, sem verða væntanlega
7-10. Eins og sjá má, mun tijágróður nánast umlykja byggðina.
Sólheimar eiga að
verða grænt þorp
med lífrænni ræktun
Gert er ráð fyrir mik-
illi uppbyggingu í Sól-
heimum á næstu
Magnús Sigurðsson
sögu staðarins og
ræðir framtíðarupp-
byggingu hans í við-
tali við Pétur Svein-
bjamarson, stjómar-
formann Sólheima og
Ragnhildi Skarphéð-
insdóttur, landslags-
arkitekt, sem vinnur
að nýju deiliskipulagi
ámm. Hér rekur