Morgunblaðið - 28.06.1995, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 28. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Svartsýni í viðskiptadeilu
Bandaríkjanna og Japans
Reuter
Reichstag sveipað
umbúðum Christos
Mikið ber á milli og refsitollar vofa
yfir opni Japanar ekki markaði
Portland, Genf. Reuter.
SAMNINGAMENN Japana og
Bandarflcjamanna héldu áfram
samningaviðræðum í gær, en líkur
á að þeim myndi auðnast að afstýra
bandarískum refsitollum á japanska
bíla virtust ekki miklar. Bill Clinton
Bandaríkjaforseti varði í gær þá
ákvörðun sína að halda fast í kröf-
una um að Japanar opnuðu mark-
aði sína og sagði að hér væri um
að ræða „skynsamlega alþjóðlega
efnahagsstefnu“, en ekki „nýja tíma
vemdarhyggju".
Mickey Cantor, fulltrúi Banda-
ríkjastjómar í viðskiptamálum, og
Ryutaro Hashimoto, iðnaðar- og
alþjóðaviðskiptaráðherra Japans,
ræddust við í nokkrar klukkustund-
ir í gær eftir að hafa fundað fram
á morgun í fyrri nótt. Haft var
eftir bandarískum samningamanni
að enn bæri mikið á milli og það
yrði erfítt að brúa bilið áður en
gripið yrði til refsitollanna.
Hljóðið var ekki betra í Japönum.
„Ég hef ekki verið bjartsýnn frá
upphafi," sagði Hashimoto við
blaðamenn fyrir fundinn í gær.
Refsitollamir verða lagðir á jap-
anskar glæsibifreiðar og hyggjast
Bandaríkjamenn grípa til þeirra á
miðnætti í kvöld að staðartíma í
Washington. Hins vegar er ekki
búist við að forsetinn bíði svo lengi
með að tilkynna hvort viðræðumar
hafí mnnið út í sandinn eða sam-
komulag náðst. Tilkynnt hefur ver-
ið að hann muni flytja sjónvarps-
ávarp í kvöld.
Skoðanakannanir sýna afstaða
Clinton gagnvart Japönum nýtur
víðtæks stuðnings í Bandaríkjun-
um. Viðskiptahalli Bandaríkja-
manna gagnvart Japönum er 66
milljarðar Bandaríkjadollara. Gagn-
rýnendur saka Clinton, sem býður
sig á næsta ári fram til endurkjörs,
láti stjómast af pólitískum, en ekki
efnahagslegum hagsmunum í þessu
máli.
BÚLGARSKl listamaðurinn,
Christo, og eiginkona hans,
Jeanne-Claude, luku á sunnudag
við að sveipa Reichstag, þinghúsið
í Berlin, inn í silfurlitt efni. Þá
voru pallar, sem notaðir voru til
að ljúka verkinu, fjarlægðir frá
húsinu og almenningi gafst kostur
á að virða það fyrir sér í nær-
mynd. A ýmsu hefur gengið frá
því að Christo hófst handa 17.
júní sl., hvassviðri kom um tima í
veg fyrir að menn gætu haldið
áfram, auk þess sem reynt var að
kveikja í efninu. Tafðist verkið
um þrjá daga af þessum sökum.
Um 100.000 manns fylgdust
með á sunnudag er verkinu lauk
og gengu um 150 opinberir starfs-
menn um með pjötlur úr efninu i
Metrakerf-
ið 200 ára
FET, þumlungur, fjórðungur,
tunna, þjóðir heims hafa notað ótelj-
andi viðmiðanir til að mæla lengd,
þyngd og rúmmál. Til voru 40 mis-
munandi skilgreiningar á feti í
Frakklandi einu og byltingarmenn-
imir frá 1789 vildu ráða bót á þess-
ari ringulreið. Þeir lögfestu metr-
ann fyrir réttum tveim öldum, árið
1795.
Reiknuð var út vegalengdin frá
norðurskautinu að miðbaug og einn
milljónasti af henni var kallaður
metri, segir í frásögn Intemational
Herald Tribune. Steypt var stöng
úr platínu, málmi sem hiti og kuldi
hafa sáralítil áhrif á, og hún höfð
nákvæmlega einn metri. Síðar kom
reyndar í ljós að stöngin, fyrirmynd
málbanda um heim allan, var 0,2
millimetrum of stutt en það breytir
engu um notagildið.
Bretar höfnuðu
Bretum var boðið að taka þátt í
samstarfí um að koma á metra-
kerfi en þeir höfnuðu því og halda
enn fast við fet og þumlunga, slíkt
hið sama gera Bandaríkjamenn.
Metrakerfið vinnur þó stöðugt á um
allan heim enda helstu kostirnir,
einfaldleiki og rökvísi, ótvíræðir.
Franskur almenningur hataði
metrakerfíð og ekki var reynt að
koma því á með valdi á byltingarár-
unum þótt bent væri á að nýja
mælieiningin væri í anda jafnréttis,
svik og prettir af hálfu kaupmanna
og yfirvalda ættu að verða erfíðari
ef sama kerfið gilti um allt landið.
Valdarán í Katar við Persaflóa
Prinsinn velt-
ir föður sínuni
Dubai. Reuter.
tugþúsunda tali, sem þeir buðu
fólki til að koma í veg fyrir að
menn reyndu sjálfir að verða sér
úti um efnisbút.
Deilt er um ágæti listaverks
Christos í Þýskalandi en meðal
þeirra sem andvígir eru því að
pakka þinghúsinu inn eru Helmut
Kohl, kanslari. Rita Siissmuth,
forseti þingsins, fór hins vegar
fögrum orðum um listaverkið og
þakkaði Christo og Jeanne-Claude
fyrir. Þá var borgarsljóri Berlín-
ar, Eberhard Diepgen, ekki síður
ánægður. „Við höfum ekki borgað
einn eyri og höfum fengið þetta
listaverk að gjöf,“ sagði hann.
„Christo og Jeanne-Claude hafa
gert Reichstag að minnisvarða."
Reuter
Verkfall Pal-
estínumanna
GAMALL Palestínumaður geng-
ur um mannlausar verslunargöt-
ur í Jerúsalem en um ein milljón
Palestínumanna á Vesturbakk-
anum og í austurhluta Jerúsalem
efndi til allsherjarverkfalls í
gær. Verkfallið er haldið til að
lýsa yfir stuðningi við palest-
ínska fanga en um 2.000 þeirra
eru í hungurverkfalli í ísraelsk-
um fangelsum. Krefjast verk-
fallsmenn lausnar fanganna, sem
þeir segja í haldi af pólitískum
ástæðum.
RÍKISERFINGINN í smáríkinu
Katar við Persaflóa, Hamad bin
Khalifa al-Thani, velti föður sínum,
Khalifa bin Hamad al-
Thani fursta, úr sessi
í gær. „Ég er ekki
ánægður með það sem
gerðist en það varð að
gerast og ég varð að
gera það,“ sagði nýi
furstinn í 90 sekúndna
sjónvarpsávarpi til
þjóðarinnar.
Hermenn um-
kringdu furstahöllina í
höfuðborginni Doha í
gær og flugvöllurinn
var lokaður í nokkrar
stundir en ekki mun
hafa komið til neinna
átaka. Gamli furstinn,
sem var í Sviss, sagði
að sonurinn væri fávís og valdarán-
ið væri furðulegt athæfí. Hann
sagðist í gær enn vera löglegur
þjóðhöfðingi og hét því að snúa
NORÐMAÐURINN Thor Hey-
erdahl greindi um helgina frá
kenningum sínum um að Kristófer
Kólumbus hefði komið til Ameríku
áður en hann „fann“ hana. Málinu
var slegið upp í tvígang í norska
blaðinu Aftenposten þar sem vís-
indamaðurinn og ævintýramaður-
inn sagði fyrst að Kólumbus hefði
komið til vesturheims árið 1467,
en breytti því síðan í 1477, 15
árum áður en hann „fann“ Amer-
íku.
Heyerdahl, sem þekktastur er
fyrir för sína á flekanum Kon-
Tiki, sagði í grein í Aftenposten á
mánudag að fjöldi vísindamanna
hefði bent á að Kólumbus hefði
sjálfur skrifað um för sína yfir
N-Atlantshaf árið 1477, en hann
heim „hvað sem það kostaði".
Rúmlega 2.000 manns eru í al-
Thani fjölskyldunni sem ræður ríkj-
um í furstadæminu og
virðist valdaránið
njóta stuðnings henn-
ar. Ríkisarfinn hefur í
reynd farið með stjórn
ríkisins síðustu árin og
er talinn standa á bak
við sjálfstæða utanrík-
isstefnu sem grannrík-
ið Saudi-Arabía hefur
illan bifur á. Hefur
Katar bætt tengslin
við íran og írak en
einnig gert varnar-
samning við Bandarík-
in og stórbætt sam-
búðina við ísrael.
Katar er á stærð við
Vestfj arðakj álkann og
íbúar rúmlega hálf milljón. Það flyt-
ur út nokkuð af olíu og gasbirgðir
landsins eru hinar þriððju mestu í
heimi.
hefði ekki tekið slíkt tal alvarlega
fyrr en honum hefði verið bent á
heimskautaferð dánsk-portúgalsks
leiðangurs. Sama ár gaf hann upp
sömu hnattstöðu og Kólumbus í
bókinni „Historia de los Indios“.
„Það er mjög ólíklegt að tveir
mismunandi leiðangrar hafi verið
á sömu slóðum milli Grænlands og
N-Ameríku sama árið,“ sagði Hey-
erdahl í Aftenposten.
Heyerdahl lætur þess getið að
leiðangurmn hafi siglt rnilli Bret-
lands og íslands á leiðinni vestur.
Leitt hefur verið getum að því að
Kólumbus hafi komið til íslands
eftir að hafa hitt íslendinga þegar
hann dvaldist í Bristol. Nú má fara
að athuga hvort það hafi verið í
för með umræddum leiðangri.
HAMAD bin Khalifa
al-Thani.
Kólumbus „fann“ Amer-
íku í annarri ferð sinni
Umsókn-
arfrestur
lengdur
EISTNESK yfírvöld ákváðu í
gær að fella niður frest sem
umsækjendum um eistneskan
ríkisborgararétt hafði verið
settur. Fresturinn var miðaður
við 12. júlí nk. en stjórnvöld
ákváðu að taka sér fjóra mán-
uði til að endurskoða reglumar
sem umsækjendur þurfa að
uppfylla. Þetta hefur aðallega
áhrif á Rússa sem búsettir em
í Eistlandi en þeim hefur verið
gert.erfítt fyrir um að njóta
fullra borgararéttinda, svo
sem kosningaréttar.
Gíslataka í
Berlín
FJÓRIR vopnaðir menn, sem
talið er að kunni að vera með
sprengiefni, réðust í gær inn
í banka í Berlín, þar sem þeir
tóku gísla. í gærkvöld var enn
óljóst hversu margir gíslamir
em en fullyrt var á þýskri út-
varpsstöð að þeir væru um
tuttugu. Mennimir kröfðust
þess að fá bíl til að komast
undan og þyrlu, að sögn lög-
reglu.
Kosið í
S-Kóreu
ÍBÚAR Suður-Kóreu gengu í
gær til bæjar- og sveitarstjórn-
arkosninga en almennt var
talið að þær væru ekki síður
þjóðaratkvæðagreiðsla um
stjórn Kom Young-sam, for-
seta landsins. Bentu skoðana-
kannanir til þess að flokkur
forsetans hefði sigrað í fímm
kjördæmum af fímmtán en
aðalandstæðingurinn, Demó-
krataflokkurinn, hefði haft
sigur í fjómm kjördæmum.
Handtöku
í Kína
mótmælt
BANDARÍKJAMENN mót-
mæltu í gær handtöku kín-
versk-bandaríska mannrétt-
indafrömuðarins Harrys Wus
og lýstu yfir áhyggjum yfír
því að andófsmaðurinn Chen
Ziming hefði verið handtekinn
á ný. Handtaka Wus gæti haft
áhrif á viðskiptavild Kínverja
í Bandríkjunum. Mannrétt-
indasamtökin Amnesty Inter-
national hvöttu Kínveija til að
bæta aðstæður kvenfanga og
annarra kvenna. Kvennaráð-
stefna Sameinuðu þjóðanna
verður haldin í Kína í október.
Feður fái
aðstoð
EVRÓPSKIR ráðherrar hétu
því í gær að aðstoða karlmenn
við ná fram rétti sínum til að
njóta fjölskyldulífs. Sögðu ráð-
herrarnir þennan rétt jafngilda
rétti kvenna til að vinna utan
heimilis. Er ástæðan auknar
áhyggjur manna af stöðu og
rétti karla, sem vilji sinna fjöl-
skyldum sínum. Vinna og ríkj-
andi viðhorf komi hins vegar
oft í veg fyrir að þeir geti
varið eins miklum tíma með
bömum og eiginkonum og
þeir vilji. Ræddu ráðherrarnir
m.a. um barnsburðarleyfí
karla, hlutastörf og fjárhags-
lega ábyrgð karla á uppeldi
barna sinna, ef til skilnaðar
kæmi.