Morgunblaðið - 04.01.1996, Blaðsíða 6

6 FIMMTUDAGUR 4. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eiríkur Tómasson, hæstaréttarlögrnaður, skoðar deiluna í Langholtskirkju
Biskup vísar á bug ásök-
unum um trúnaðarbrest
IÚTVARPSÞÁTTUM á Bylgj-
unni í gær féllu stór orð hjá
biskupi og formanni Pre-
stafélagsins í framhaldi af
ákvörðunum biskups um meðferð
deilnanna í Langholtssókn. Þar
sagði sr. Geir m.a. að alvarlegur
trúnaðarbrestur hafí orðið milli
biskups og presta. Þessu vísar hr.
Ólafur Skúlason á bug og segist
raunar ekki skilja hvernig sá trún-
aðarbrestur ætti að hafa orðið. „Ef
hann er rakinn til viðræðna minna
við ráðherra vil ég minna á að á
íslandi er þjóðkirkja í dag. Sér-
stakur maður er ráðherra kirkju-
mála og kirkjumálaráðuneyti er
sérstakt ráðuneyti. Þess vegna er
mjög eðlilegt að biskup gefi þess-
um aðilum yfirlit um stöðu mála
ef honum þykir ástæða til þess.
Svona hefur verið farið að reglu-
lega og verður vafalaust í framtíð-
inni jafnvel þótt frumvarpið um
stöðu, stjórn og starfshætti kirkj-
unnar verði að lögum á vorþingi
eins og við vonum,“ sagði hr. Ólaf-
ur en frumvarpið leggur áherslu
á aukið sjálfstæði kirkjunnar.
Hann var spurður hvort hann
teldi sig eiga góð samskipti við
presta í landinu almennt. „Það eru
til prestar sem ég myndi ekki vilja
deila tjaldi með en upp til hópa
má segja að samskipti mín við
presta hafi verið góð. En auðvitað
hafa einhverjir horn í síðu biskups-
ins eins og hefur verið frá ómunat-
íð,“ sagði hr. Ólafur. „Ég er held-
ur ekki svo giámskyggn að ég sé
búinn að gleyma því að auðvitað
fundum við prestar, á mínum tíma,
ýmislegt að en við vorum ekki að
fara með það í blöðin. Þegar ég
var formaður Prestafélagsins á
sínum tíma fór t.d. fjarri mér að
blása það út í fjölmiðlum sem ég
ræddi við biskupinn einslega."
Hr. Ólafur sagði að Geir Waage
gerði tvennt með athugasemdum
um ummæli sín í hádegisfréttum
á laugardag. „Hann tekur úr sam-
hengi það sem ég er að tala um
og blæs út úr öllum hlutföllum.
Ég yar að tala um mismunandi
stöðu prests og organista. Ég benti
á að presturinn væri skipaður af
ráðherra og hann einn hefði mögu-
leika til að enda þjónustu hans en
sóknarnefndin réði organistann og
gæti sett honum starfsskilyrði og
sagt honum upp án þess að til
komi íhlutun annarra aðila. Ég var
að benda á þetta og hvorki að
skella skuldinni á prestinn né org-
anistann. Aðeins að rekja stjórn-
sýslulega stöðu."
Forystan stuðli að friði
Haft hefur verið eftir sr. Flóka
Kristinssyni að biskup hafi afhent
ráðherra hirðstaf sinn. „Sú stað-
hæfing er eins og hv.ert annað
bull. Hann veit betur sjálfur. Það
stóð aldrei til að ráðherra tæki að
sér biskupsverk í þessu máli. En
að ræða við ráðherra er annað
mál. Ég hef rætt við hann um
mörg mál og veit ekki til að hirðis-
stafurinn hafi hrotið úr hendi mér
við það,“ sagði hr. Ólafur.
Biskup sagðist ekki hafa trú á
öðru en hann stæði jafn styrkur
eftir sem áður. „En það sem skipt-
ir auðvitað höfuðmáli er að kirkjan
standi styrk eftir sem áður burtséð
frá því hvað kann að næða um
einstaklinga og það ætti nú að
vera hiutverk þeirra sem standa í
forystu í kirkjunni að stuðla að
því að friður haldist innan henn-
ar.“
Hr. Ólafur sagðist ékki hafa
Eiríkur Tómasson, hæstaréttarlögmaður og
lagaprófessor, hefur tekið að sér að skoða
ágreininginn í Langholtskirkju og skila
hr. Qlafí Skúlasyni, biskupi íslands, skýrslu
um hann. Jón Stefánsson, organisti, segir að
sú ákvörðun biskups að kveðja til óháðan
aðila uppfylli skilyrði sín fyrir því að hefja
störf að loknu fríi hinn 15. janúar nk.
Sr. Flóki Kristinsson, sóknarprestur, segir
fráleitt að Jón leiki í kirkjunni. Hr. Olafur
Skúlason vísar fullyrðingu sr. Geirs Waage,
formanns Prestafélagsins, um að alvarlegur
trúnaðarbrestur hafi orðið milli biskups
og presta, til föðurhúsanna.
Hr. Ólafur Sr. Flóki
Skúlason Kristinsson
Sr. Geir
Waage
Jón
Stefánsson
boðið sr. Flóka aðra sókn enda
hefði hann ekki vald til þess. „Hins
vegar stakk ég upp á því við pró-
fastinn, sr. Ragnar Fjalar, að hann
athugaði hvort Fióki hefði mögu-
lega áhuga á því að verða héraðs-
prestur í Reykjavíkurprófasts-
dæmi vestra. Flóki hafnaði því
boði sem lagt var fram í haust,“
sagði hann.
Hann játti því að erfitt yrði að
láta ágreininginn jafna sig. „En
ég held að allir aðilar séu þreyttir
á þessu og þeir sem virða kirkjuna
og safnaðarlífið munu leggja sig
fram um að sættir takist.“
Stjórn kórsins jákvæð
Jón Stefánsson, organisti, lýsti
yfir ánægju sinni með að biskup
hefði fengið óháðan aðila að deil-
unni í gær. „Ég ber mikla virðingu
fyrir biskupi fyrir að setja utanað-
komandi aðila inn í málið. Sú
ákvörðun skapar nýjan flöt og
uppfyllir skilyrði yfirlýsingar
minnar um að aðstæður þyrftu að
breytast til að ég kæmi til baka
að loknu fríi 15. janúar. Yfírlýsing
kórsins um að hann stæði með
mér stendur og hann fyigir mér.
Ég hef verið í sambandi við stjórn
kórsins og hún er mjög jákvæð.
Við viljum heldur auðvitað ekkert
annað en að vera hérna áfram og
við viljum gefa þessum aðila
starfsfrið til að vinna sitt verk.
Hann sé ekki í tímapressu að vinna
málið heldur hafi þann tínia sem
hann þarf.“
Hann sagðist ánægður með að
Eiríkur Tómasson hefði tekið verk-
efnið að sér enda hefði Eiríkur
mjög gott orð á sér. „Ég held að
hann sé sérlega vandaður maður,
traustur og með mikla reynslu,“
sagði hann. Hann játti því að von-
andi væri hér verið að stíga fyrsta
skrefið til lausnar deilunni. Hins
vegar vildi hann ekki svara því
hvort mögulegt væri að þeir Flóki
gætu starfað saman í kirkjunni.
Hann lagði áherslu á að alltof
mikil einföldun væri að segja að
ágreiningurinn væri aðeins milli
sín og Flóka, hann væri mun djúp-
stæðari og eldri.
Skapaðar erfiðar aðstæður
Sr. Flóki Kristinsson sagði í
gærkvöldi að eftir það sem á und-
an væri gengið hlytu allar að sjá
að fráleitt væri að Jón Stefánsson
kæmi aftur til starfa. „Ég óskaði
eftir því að hann yrði Iátinn leika
við hátíðarnar og það var ekkert
því til fyrirstöðu af minni hálfu.
En það sem á eftir kom er þess
eðlis að það getur ekki gengið að
ég sé með samstarfsmann í helgi-
þjónustu sem stendur í stríði við
mig,“ sagði hann. Hann sagðist
ekki sjá að með yfirlýsingu sinni
væri Jón að stuðla að því að hægt
yrði að koma á venjubundnu helgi-
haldi heldur einfaldlega að skapa
erfiðar aðstæður til að draga mál-
ið á langinn. „En mér finnst skylda
mín gagnvart söfnuðinum að
stuðla að því að hann sé ekki leng-
ur dreginn á asnaeyrunum,“ sagði
hann.
Sr. Flóki sagði að eftir yfirlýs-
ingu Jóns um að annar hvor yrði
að víkja hefði ekki verið aftur
snúið. „Og þeirrar herferðar sem
hann hrinti af stað til að meiða
mannorð mitt og auðvitað vegna
þeirrar ósvífni að ætla að reyna
að koma í veg fyrir helgihald í
söfnuðinum sínum. Slíkt er ólíð-
andi og alls ekki hægt að komast
upp með að segja svo „Allt í lagi.
Ég er kominn til baka,““ sagði
hann. Þegar hann var spurður
hvernig hann myndi bregðast við
þegar Jón kæmi til starfa sagði
Flóki að honum væri að sjálfsögðu
velkomið sem sóknarbarni sínu að
mæta til kirkju en annar verður
fenginn til að sjá um undirleik.
Hver sem það verður nú,“ sagði
hann.
Ekkert við Eirík að athuga
Um ákvörðun biskups að fá
Eirík Tómasson til að skoða deil-
una sagðist Flóki ekkert hafa að
athuga við að Eiríkur kynnti sér
deiluna enda færi orð af honum
fyrir að vera vandaður, góður
drengur og traustur. Hins vegar
væru kirkjulegir menn búnir að
kynna sér málið og allar stað-
reyndir lægju fyrir. Því væri að-
eins yfirklór að fá enn einn nýjan
aðila að málinu. „En ég bara vona
að hann muni þá fara ofan í fjár-
mál safnaðarins og helst 10 ár
aftur í tímann svo að allar stað-
reyndir fjármála safnaðarins liggi
á borðinu en þar hefur skort á að
eðlilegar upplýsingar bærust til
safnaðarins," sagði hann.
Sr. Flóki sagðist aðeins einu
sinni hafa átt fund með biskupi.
„Fundurinn var fyrir jólin. Þar
lýsti ég því yfir að ég ætlaðist til
þess að Jón spilaði og hann drægi
til baka hótun sína. Jón virti ekki
þann vilja biskupsins og biskup
hefur ekki haft önnur afskipti af
þessu gagnvart mér svo mér sé
kunnugt," sagði hann. Hann sagði
athyglisvert að málsmeðferð bisk-
ups væri með þeim hætti að hún
virtist beinast að persónu sinni.
„Og ég minni á að organistinn fer
í fýlu, segist vera kominn upp á
kant við prestinn sinn og fer í frí
og ekki nóg með að hann fari í
frí yfir jólin heldur tekur hann
kórinn með sér og gerir ráðstafan-
ir til að ekki fáist aðrir til að leysa
hann af. Svo segir hann að þegar
hann komi úr fríinu taki hann
ekki til starfa nema presturinn sé
farinn. Ég spyr sjálfan mig að því
hvort líklegt væri að biskup hefði
brugðist svona við ef ég hefði
hótað að messa ekki um jólin
vegna þess að ég væri upp á kant
við organistann og hefði einnig
sagt ég myndi reyna að koma í
veg fyrir að annar prestur myndi
messa og þegar ég kæmi úr fríinu
vildi ég að organistinn væri farinn
annars myndi ég ekki mæta aftur
til starfa. Biskupinn brást þannig
við að hann bað þjóðina afsökunar
fyrir hönd kirkjunnar. Hann sagði
einnig: „Hvað hefur orðið allt okk-
ar starf í 1000 ár? og hann fór
upp í ráðuneyti og bað um rann-
sóknarnefnd vegna prestsins,“
sagði sr. Flóki og lagði áherslu á
að hann hefði örugglega ekki
brugðist eins við ef hann hefði
sjálfur neitað að messa.
Stórt mál
Geir Waage, formaður Prestafé-
lagsins, tók fram að ekkert hefði
orðið af þeirri nefndarskipun sem
biskup hefði boðað fyrir helgi.
„Ráðherra hefur afþakkað aðild
að málinu og þó biskup hamri á
því að í þessu máli sem og öðrum,
t.d. Seltjarnarnesmálinu, hafi ráð-
herra verið samstiga honum liggur
fyrir, tel ég, að ráðuneytið mun
ekki eiga neina aðild að þessari
deilu nú.“
Um afstöðu annarra presta
sagði Geir að menn hefðu hringt
til að leggja sér ráð og spyrjast
fyrir um málið. „Ég er þeim af-
skaplega þakklátur. Ég held að
prestar geri sér almennt grein fyr-
ir því um hversu stórt mál hér
hefur verið teflt. Um það er svo-
sem ekkert frekar að segja á þessu
stigi.“
Andlát
DR. ANNA
SIGURÐAR-
DÓTTIR
DR. Anna Sigurðardóttir, forstöðu-
maður Kvennasögusafns íslands,
lést í gærmorgun, 87 ára að aldri.
Anna fæddist á Hvítárbakka í
Borgarfirði 5. desember 1908. For-
eldrar hennar voru Sigurður Þór-
ólfsson, skólastjóri þar, og seinni
kona hans, Ásdís Margrét Þor-
grímsdóttir. Anna var skrifstofu og
verslunarmaður í Reykjavík
1931-39 og á Eskifirði 1939-42,
en þar var hún jafnframt kennari
1944-47 og 1953-57. Hún stundaði
skrifstofustörf hjá Kvenréttindafé-
lagi íslands 1958-64 og árið 1975
var hún ásamt fleirum stofnandi
Kvennasögusafns íslands og var
hún forstöðumaður þess frá upp-
hafi.
Anna var stofnandi Kvenrétt-
indafélags Eskifjarðar 1950 og sat
í stjórn kvenréttindafélags íslands
1959-69 og var fulltrúi þess á fjölda
þinga og funda hér á landi og er-
lendis. Hún var heiðursfélagi Kven-
réttindafélags íslands frá 1977,
Bókavarðafélags íslands frá 1985,
Kvenfélagasambands íslands frá
1990 og Sagnfræðingafélags ís-
lands frá 1991.
Anna var sæmd riddarakrossi
fálkaorðunnar 1978, doktorsnafn-
bót heimspekideildar HÍ 1986 og
1987 var hún heiðruð af konung-
lega norska vísindafélaginu. Bókin
Konur skrifa til heiðurs Önnu Sig-
urðardóttur kom út 1980. Eftir
Önnu liggja bækur og mikill ljöldi
sagnfræðilegra greina og ritgerða.
Anna giftist árið 1939 Skúla
Þorsteinssyni, námsstjóra á Austur-
landi, en hann lést 1973. Börn
þeirra eru Þorsteinn, deildarlög-
fræðingur hjá lögreglustjóraemb-
ættinu í Reykjavík, Asdís, félags-
fræðingur, leikstjóri og leikari í
Reykjavík, og Anna, fóstra og leik-
skólastjóri í Reykjavík.
Morgunblaðið/Ásdís
Isinn
ótraustur
HLÁKAN þessa dagana í Reykja-
vík hefur í för með sér að ísinn
á Ijörninni er ótraustur og því
ekki ráðlegt fyrir börn að leika
sér á ísnum.