Morgunblaðið - 09.07.1996, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
________________LISTIR_____________
Listhátíð á Normandí helg-
uð íslenskum verkum
Norðurljós á Normandí heitir menningar-
og einkum bókmenntahátíð sem í haust verð-
*
ur helguð Islandi. Þama kynnast Frakkar
norrænni menningu og Þórunn Þórsdóttir
fékk að vita um þýðingar og málþing, stefnu-
mót rithöfunda, tónleika og möguleika.
Steinunn Thor Guðbergur
Sigurðardóttir Vilhjálmsson Bergsson
Ingveldur Ýr Friðrik Þór Hrafnhildur
Jónsdóttir Friðriksson Hagalín
Áhrifarík heilsuefni
Bio-Qinon Q10
eykur orku og uthald
Bio-Biloba skerpir athygli
og einbeitingarhæfni.
Bio-Selen Zink er áhrifaríkt
alhliða andoxunarheilsuefni.
BIO-CAROTENE, BIO-CHRÓM,
BIO-CARCIUM, BIO-GLANDIN-25,
BIO-E-VITAM, BIO-FIBER-80.
Fæst í mörgum heilsubúðum,
apótekum og mörkuðum.
ÍSLENSKAR bækur verða efst á
stafla í borginni Caen í Frakklandi
í nóvember. Þar verður i fimmta sinn
menningarhátíðin Borealis eða
Norðurljós á Normandí. Þetta er
fyrst og fremst bókmenntahátíð og
ísland nýtur þess að hún hefur dafn-
að síðan 1992. Þá voru Norðurljós
aðeins tveggja daga bókafundur,
helgaður Danmörku, en nú verða
íslenskar bækur með meiru gaum-
gæfðar í tvær vikur. í fyrra voru
finnskar bækur kynntar, sænskar í
hitteðfyrra og norskar 1993.
Sjö íslenskum rithöfundum verður
boðið til fundar við franska og sér-
fróðir tala á málþingi um íslenskar
bókmenntir að fornu og nýju. Þá
koma að venju tveir rithöfundar frá
hveiju hinna Norðurlandanna. Fleiri
efnum verður sinnt en bókum: sýnis-
hom gefin af tónlist, myndlist og
kvikmyndum frá íslandi og stefnt að
sýningu um lífið í landi, nú gegnum
aldirnar. Til að huga að öllu þessu
verður stofnandi hátíðarinar, Eric
Eydoux, á íslandi nú í miðjum júlí,
ásamt öðrum forstöðumanni borgar-
listasafnsins í Caen og fleirum.
Stefnumót
Það var annar starfsmanna hátíð-
arinnar, Nathalie Pédron, sem sagði
Morgunblaðinu frá gangi máli fyrir
skömmu. „ísland vekur forvitni hjá
Frökkum og við höfum fengið
þekkta franska rithöfunda til fundar
við þá íslensku. Þeir eiga hver um
sig eitthvað sameiginlegt með ís-
lenska höfundinum sem þeir iesa
með og eflaust verða samfundimir
skemmtilegir.“
Thor Vilhjálmsson (Grámosinn
glóir kom út hjá Actes Sud) hittir
Tahar Ben Jelloun. Álfrún Gunn-
laugsdóttir (Hringsól, háskólaút-
gáfan í Caen) ræðir við Agotu Kri-
stof um endurfundi við æskuna.
Steinunn Sigurðardóttir (Tímaþjóf-
urinn, Flammarion) hefur eins og
Emmanuelle Bernheim skrifað um
í BORGINNI Nantes á vesturströnd
Frakklands hefur Denis Ballu rekið
lítið og nokkuð sérstakt eins manns
útgáfufyrirtæki, L’Élan. Hann hef-
ur í aldarfjórðung haft gífurlegan
áhuga á norrænum bókmenntum
og eytt í það öllum sínum frístund-
um, en hann er franskur embættis-
maður. Ballu gefur út norrænar
bókmenntir í franskri þýðingu. Og
síðan 1989 hefur útgáfa hans líka
gefið út tímaritið Nouvelles du
Nord, sem er 10 blaðsíðna „árs-
annáll“, þar sem hann hefur tekið
saman lista yfir norrænar bækur
og kvikmyndir sem sýndar hafa
verið í Frakklandi það árið.
Nú hefur hann tekið saman og
er að gefa út norrænt skáldatal eða
ritskrá með dálitlum styrk frá
sænsku akademíunni. Það segja
Elisabeth Tegelberg og Olof Eriks-
son frá rómönsku deildinni við
Gautaborgarháskóla að sé braut-
ryðjandastarf, sem enginn hafi fyrr
tekist á hendur. Megi hafa af þessu
skáldatali mikið gagn við rannsókn-
arstörf og víðar. Það eigi því heima
á öllum bókasöfnum. Ritið taki til
alls konar fagurbókmennta, þar
með barna- og unglingabóka. Fyrir
utan upptalningu á verkum ein-
stakra höfunda sé þar heilmikið af
safnverkum. Einnig taki ritið til
ást og fallvaltleika. Leikkonan
Fanny Ardant les úr bók Steinunnar
á hátíðinni. Guðbergur Bergsson
(Svanurinn, Gallimard) og Zoé Val-
des spá í ýöfraraunsæi. Vigdís
Grímsdóttir (Ég heiti ísbjörg, ég er
ljón, háskólaúgáfan í Caen) hittir
Yann Queffelec. Kristjana Gunnars-
dóttir rithöfundur í Kanada (La
Maraude, Leméac) á stefnumót við
Alain Robbe-Grillet og Ólafur Jó-
hann Ólafsson (Fyrirgefning synd-
anna, Le Seuil) er sjöundi íslenski
rithöfundurinn sem kynntur verður
á hátíðinni.
Útgefendurnir hafa að sögn Nat-
halie Pédron verið afar velviljaðir -
allar þýðingarnar eru nýlegar og
kaflar úr bókunum verða birtir í
handbók hátíðarinnar ásamt grein
um hvern höfund. Verk tveggja höf-
unda koma í fyrsta sinn út á frönsku
í tilefni hátíðarinnar, ísbjörg Vigdís-
ar og Hringsól Álfrúnar og háskóla-
útgáfan í Caen, sem stendur að þess-
um þýðingum, sendir einnig frá sér
úrval ljóða Stefáns Harðar Gríms-
sonar og Skugga Marts eftir Svíann
Stig Dagerman.
Kannski Björk
Rætt hefur verið við Mál og menn-
ingu um útgáfu yfirlitsbókar á
frönsku með textum 20-30 ís-
lenskra höfunda, meðal annars
þeirra sem boðið er á hátíðina. Enn
er óljóst hvort úr þessu verður og
fleira á eftir að skýrast fyrir hátíðina
í nóvember. Til dæmis tónlistin, sí-
gild og ný. Björk hefur verið boðið
að halda tónleika á hátíðinni og seg-
ir Nathalie frábært ef úr yrði. „At-
hygli miklu fleira fólks yrði þá vakin
og gestir yrðu af skemmtilega ólíku
tagi. Björk passar örugglega vel við
bækurnar."
Kvikmyndir Friðriks Þórs Frið-
rikssonar verða sýndar á hátíðinni
og sömuleiðis myndir eftir Arto Pa-
astilinna og Peter Madsen. Djasstón-
leikar eru fyrirhugaðir og hljóm-
alls þess sem gefið hefur verið út
á frönsku um norrænar bókmenntir
og einstaka norræna höfunda. Út-
sveitin Unun spilar í tengslum við
hátíðina 4. og 15. nóvember. Opnun-
artónleikarnir verða síðan 22. nóv-
ember með Ingveldi Ýr Jónsdóttur
mezzosópran og Ásthildi Haralds-
dóttur flautuleikara. Þeim verður
útvarpað á France Culture undir
heitinu L’echappe belle. Fleiri út-
sendingar eru í athugun á fyrr-
nefndri stöð og svo France Musique.
Samstarf við þessar virtu stöðvar
skiptir miklu og síðan skrif sem
ákveðin hafa verið í dagblaðið Le
Monde og vikuritið Telerama. Loks
mun bókabúðakeðjan Cléf eða Lyk-
ill dreifa 70 þúsund eintökum af
blaði, sem helgað er hátíðinni, um
landið þvert og endilangt.
Leiklist og myndir, bæði Ijós-
myndir og málaðar, verða líka á
hátíðinni í Caen. Leikarar lesa Ég
er meistarinn eftir Hrafnhildi Haga-
lín 25. nóvember og sami háttur
verður hafður með verk Per Olof
Enquist og Stig Dagerman. Listsýn-
ing Valgerðar Hauksdóttur hefur
gefandinn er L’Elan, 9 rue Stephen-
son, 4000 Nantes, og kostar eintak-
ið 180 franska.
verið ákveðin og ljósmyndasýning
Italans Marco Paoluzzo sem farið
hefur með vélar sínar um ísland.
Mikils virði
Nathalie Pecron segir íslenska
sendiráðið hafa greitt götuna svo
um muni, „Þar er fólki ljóst hvað
þetta er mikilvæg kynning á menn-
ingu þjóðarinnar.“ Sverrir Haukur
Gunnlaugsson sendiherra, sem oft
hefur komið til Caen síðustu mán-
uði, segir hátíðina í haust lang-
stærsta íslenska menningarviðburð-
inn í Frakklandi um árabil. Með
þessari Norðurljósahátíð á Normandí
lýkur eiginlegri kynningu á bók-
menntum Norðurlandanna fimm í
Frakklandi. Við taka, næstu árin,
hátíðir sem hafa ákveðið efni til
umfjöllunar frekar en land. Saka-
málasögur, barnabækur eða leikhús-
verk. Normandí, með sín sögulegu
tengsl við víkinga og norrænu, verð-
ur varnarþing þessara menningar-
funda áfram.
í greinargerð fyrir þessu riti seg-
ir m.a. að í nútímanum verði líftími
bóka og kvikmynda æ styttri. Hver
muni nú eftir norrænum metsölu-
höfundum frá 18. öld eins og Johan
Oxenstierna, sem bókin hefst á.
Og hver muni eftir nokkra áratugi
muna eftir Jostein Gaarder með
Veröld Sofíu, sem þó seldist í
Frakklandi í 700.000 eintökum
1995? En þarna séu fram talin
3.655 verk eftir höfunda á borð við
Andersen, Strindberg, Ibsen, Lag-
erlöf og líka fjölda minna þekktra
höfunda.
Í sýnisbæklingi sem við höfum
undir höndum er getið þriggja ís-
lenskra höfunda í upptalningu eftir
þjóðerni. Þeir eru Gestur Pálsson,
Bjarni Thorarensen og Davíð Þor-
valdsson. Er þar birt ljóðið ísland
eftir Bjarna Thorarensen í franskri
þýðingu sem Xavier Marmier, sem
kom hér með Gaimard-leiðangrin-
um, hefur þýtt fyrir útgáfu á nor-
rænum ljóðum 1842. Saga Gests
„Grímur kaupmaður deyr“ er í þýð-
ingu Charles Simonds meðal bóka
forlagsins á árinu 1993. En 1994
hefur hjá forlaginu komið út bókin
Dreyfus eftir Davíð Þorvaldsson frá
Akureyri í franskri þýðingu hans
sjálfs, en hann las jarðfræði við
Sorbonne-háskóla í París 1929.
Norrænar bók-
menntir á frönsku
frá 1720 til 1995
Bjarni Davíð Gestur
Thorarensen Þorvaldsson Pálsson