Morgunblaðið - 12.09.1996, Qupperneq 22

22 FIMMTUDAGUR 12. SEPTEMBER 1996
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Dívan á alnetinu
JUDITH GANS er frá Fort Worth í
Texas í Bandaríkjunum. Faðir hennar
var í flughernum og ferðaðist Judith
því og bjó víða um heim í æsku. Á
þessum ferðum lærði hún nokkur
tungumál, svo sem ítölsku, þýsku og
frönsku, en það er skammt liðið síðan
hún komst fyrst i kynni við íslensku,
svo er hins vegar ekki að heyra á
flutningi hennar á islenskum söng-
lögum. Undirritaður verður til dæmis
engra hnökra var á framburði þegar
hún syngur fyrir hann Bí, bí og blaka.
Skýringin á þessu er kannski sú að
Judith kennir framburð og framsögn
í ýmsum tungumálum við háskóla á
heimaslóðum og er því flestum hnút-
um kunnug í þeim fræðum. Judith
er líka málgefin og það er reyndar
aðalorsök þess að hún kynntist ís-
lensku og íslenskum sönglögum.
Samtalshópur á alnetinu
„Jú, það er ansi skemmtileg saga
á. bak við það hvemig ég komst í
kynni við íslenska tónlist. Dag einn
korn soriur minn mér í samþand við
einhvern samtalshóp á alnetinu; hann
vissi nefnilega eins og rétt var að
ég hef gaman af því að tala. Mér
leist nú ekki meira en svo á hugmynd-
ina í fyrstu en síðan komst ég inn í
hóp, sem kallaði sig Lipur og ljúfur,
og samanstóð af fólki seiri vildi eiga
fræðandi samskipti við hvert annað.
í þessum hópi var maður sem kailaði
sig Kaktus, skrifað með k-um, Hann
vakti strax athygli mína því að í lýs-
ingu á honum stóð að hann væri frá
íslandi. Ég hef ailtaf haft áhuga á
landafræði og vissi því vel af þessu
landi. Fyrst í stað leit út fyrir að við
ættum engin sameiginleg áhugamál
en svo einn daginn stóð í hólfinu
hans að hann væri að hlusta á kon-
sert eftir Vivaldi. Ég rauk því til og
sendi honum línu þar sem stóð að
La Diva, sem er viðumefní mitt í
þessum nethópi, myndi syngja fyrir
hann kantötu eftir Vivaldi og þar
með var múrinn rofinn.“
Judith segir að hún og Kaktus, sem
Judith Gans heitir
bandarísk sópransöng-
kona sem komst í kynni
við íslensk sönglög í
gegnum alnetið. Þröst-
ur Helgason spurði
hana um tildrög þessa
og komst um leið að því
að íslenskan virðist
liggja vel fyrir henni.
reyndist heita Björn og vera kerinari
í Hafnarfirði, hafi komist að því að
þau áttu ýmislegt sameiginlegt en
Judith er sjálf tungumála- og söng-
kennari. „Áður en ég vissi af vorum
við farin að skiptast á gjöfum. Ég
sendi honum bók en hann sendi mér
heilan kassa fuilan af dóti. í honum
vom meðal annars upptökur með
Kirkjukór Hafnarfjarðar sem ég varð
algerlega bergnumin af. Ég hafði
strax samband við hann aftur og
spurði hvort það væm ekki til ein-
hver íslensk einsöngslög. Hann svar-
aði því auðvitað játandi og sendi mér
geisladisk með Gunnari Guðbjöms-
syni tenór sem ég kolféll fýrir. Mér
þótti þessi tónlist æðisleg. Ég hafði
samband við Gunnar í Frakklandi og
bað hann að senda mér alla íslenska
tónlist sem hann hefði sungið, sem
hann og gerði. Þannig óf þetta upp
á sig smám saman. Ég fór að reyna
að læra þessa söngva og syngja þá
fyrir vini og kunningja. Þegar ég var
komin með nægilegt sjálfstraust
hringdi ég í Jónas Ingimundarson,
sagði honum söguna af kynnum mín-
um af íslenskri tónlist á alnetinu og
að mig langaði til að koma til íslands
og syngja. Hann sagði mér bara að
drífa mig og hér er ég komin.“
Rómantíkin og
tungumálið heillar
- En hvað er það við íslenska
tónlist sem heillar?
„Það væri ofureinföldun að segja
að hún væri einfaldlega falleg. Eg
er sjálf mjög rómantísk í anda og
þótt íslensku sönglögin séu flest
samin á þessari öld þá hafa þau
mjög rómantískan blæ yfir sér. Þau
eru líka mjög alþýðleg og áheyrileg.
Textarnir eru líka iðulega mjög
góðir en oft vill brenna við að þeir
séu ekki nema meðalgóðir. Það er
líka aðdáunarvert hversu vel tónlist-
in á við textana. En útslagið gerir
tungumálið sem mér þykir dásam-
legt, það er svo fallegur hljómur í
því.“
- Hefur þú reynt að læra ís-
lensku?
„Ég verð að vita hvað hvert orð
í texta þýðir áður en ég get sungið
það og því hef ég neyðst til að fara
mjög nákvæmlega í gegnum ís-
lensku sönglögin. Ég hef líka reynt
að ná tökum á framburðinum. Á
þessu hef ég yitanlega lært töluvert
en ég hef ekki sótt tíma í íslensku.
Ég stefni að því að læra íslensku
betur.“
í fjarlægð er eftirlætið
Judith heldur tvenna tónleika hér
á landi í þessari viku; í kvöld kl.
20.30 syngur hún i Borgarneskirkju
og á laugardaginn kl. 17 í Digranes-
kirkju. A efnisskránni verða nokkrar
af perlum íslenskra sönglaga en
einnig sönglög eftir Schubert, Do-
naudy, R. Strauss og fjórir negra-
sálmar.
Þegar Judith er spurð hvort hún
eigi sér eitthvert uppáhald á meðal
íslensku sönglaganna hugsar hún sig
vandlega um og fer svo með fyrstu
línurnar úr í fjarlægð eftir Karl 0.
Runólfsson á nánast óaðfinnanlegri
íslensku. „Þetta er sennilega eftir-
lætið mitt en það er erfitt að gera
upp á milli þessara laga.“
Morgunblaðíð/Kristinn
„ÉG RAUK því til og sendi honum línu þar sem stóð að La Diva, sem er viðurnefni mitt í þessum
nethópi, myndi syngja fyrir hann kantötu eftir Vivaldi og þar með var múrinn rofinn,“ segir Judith
Gans um fyrstu kynni sín af íslenskri tónlist en með henni á myndinni er Jónas Ingimundarson.
WATERSTONE’S-bókaverslanirnar
og Channel 4 standa nú fyrir um-
fangsmikilli könnun á því hvaða
bækur sem skrifaðar hafa verið á
þessari öld almenningi þyki mest til
koma. Er ætlunin að taka saman lista
yfir þær 100 bækur sem oftast eru
nefndar, en kjörkassar eru í öllum
100 bókabúðum keðjunnar á Bret-
landi. Eiga lestrarhestamir að nefna
fimm bækur og gera grein fyrir í
allt að 50 lína greinargerð, á hvern
hátt besta bókin skari fram úr. Ekki
er einungis verið að leita eftir áliti
manna á skáldsögum, nefna má
hvaða bækur sem er; barnabækur,
matreiðslubækur og landabréfabæk-
ur.
Nú sýnir Channel 4 fimmtán þætti
þar sem rithöfundar og annað þekkt
Lesendur
látaí
sér heyra
fólk gerir grein fyrir eftirlætisbókum
sínum. En það sem mönnum þykir
þó meira spennandi er að komast að
því hvað almenningur vill. Listar yfir
bestu bækur séu yfirleitt valdir af
bókmenntagagnrýnendum og gefi
afar takmarkaða mynd af smekk
almennings. Á meðal þess sem menn
eiga vona á að sjá á listanum eru
bækur sem eru eða voru skyldulesn-
ing I skóla og höfðu mikil áhrif á
nemendur, svo sem „Bjargvætturinn
í grasinu" „Catch 22“ og „1984“.
Til gamans má geta þess að á lista
yfír 10 bestu bækur aldarinnar að
mati bókmenntaritstjóra bresku
blaðanna var stórbók með verkum
Samuels Becketts í fyrsta sæti, „Ód-
ysseifur“ eftir James Joyce í öðru
sæti og „La Récherche du Temps
Perdu“ eftir Marcel Proust í því
þríðja. Þá koma „Catch 22“ eftir
Joseph Heller, „Félagi Napóleon"
eftir George Orwell, „Flugnahöfðing-
inn“ eftir William Golding, „Lucky
Jim“ eftir Kingsley Amis, „Hundrað
ára einsemd" eftir Gabriel Garcia
Marquez, „The Rainbow" eftir D.H.
Lawrence og „Lolita" Vladimirs Na-
bokovs.
Morgunblaðið/Golli
„ÞAÐ MÁ líta á þessi verk sem framhald af því sem ég hef
verið að gera undanfarin ár“, segir Hulda Hákon sem opnar
sýningu í Galleríi Ingólfsstræti 8 í dag.
Myndast við
að vera góð
ÉG ER að myndast við að vera
góð“, segir Hulda Hákon sem i dag
opnar sýningu á nýjum lágmyndum
í Galleríi Ingólfsstræti 8. „Það má
líta á þessi verk sem framhald af
því sem ég hef verið að gera undan-
farin ár. Þetta eru annars vegar
lágmyndir án texta og hins vegar
með texta unnar í gifs og tré; texta-
myndirnar minna á myndir sem
margir hafa uppi á heimilum sínum
og stendur á Drottinn blessi heimil-
ið. Þetta eru textar sem hvetja fólk,
segja því hvað það er fallegt og
gáfað. Þetta eru svona myndir sem
fólk vill samsama sig við að ég
held. Þó fer það eftir hveijum og
einum áhorfanda hvernig textinn
orkar á hann.“
Hulda nam við Myndlista- og
handíðaskóla íslands og School of
Visual Arts í New York. Hún á að
baki nær annan tug einkasýninga
víða um heim, auk fjölda samsýn-
inga. Þekktir eru skúlptúrar og lág-
myndir Huldu, svo sem eldarnir sem
loguðu á minnisstæðri sýningu á
Kjarvalsstöðum fyrir tveimur árum.
Ingólfsstræti 8 er opið frá klukk-
an 14-18 miðvikudaga til sunnu-
daga. Lokað er mánudaga og
þriðjudaga.
Metnaðarfullir
tónleikar
TÓNLIST
Listasafn Sigu rjóns
SÖNGLÖG
Ingveldur Ýr Jónsdóttir mezzosópr-
an og Jónas Ingimundarson píanó-
leikari. Þriðjudaginn 10. september
1996.
METNAÐARFULL var ekki að-
eins efnisskrá tónleikanna heldur
og allur flutningurinn, því ekki er
auðleikið að skila þremur „laga-
flokkum“ á einum og sömu tónleik-
unum, og þar að auki lítt þekktum
lögum, annars meisturum sönglags-
ins, þeim Schubert, Brahms og
Grieg. En Ingveldur er vaxandi
söngkona og skildi eftir mörg falleg
augnablik. Raddmyndun hennar er
þó enn á einhveijum þeim nótum
sem undirritaður kannast ekki við
og leiðir þessi raddbeiting til að
tónninn er ekki alltaf hreinn, þrátt
fyrir góðar tónlistargáfur Ingveld-
ar. Svo merkilegt sem það er, að
best nýtir Ingveldur röddina í
mezzo, eða frekar veikum söng,
þ.e. í þeim raddstyrk sem söngvur-
um venjulegast reynist erfiðastur
og þar á Ingveldur marga sérlega
fallega hluta til, en svo verður rödd-
in gjarnan nokkuð sér í sterkum
söng. Sjálfsagt á Ingveldur ennþá
betur heima á óperusviðinu en í
ljóðasöng, því þar njóta sín ágætir
leikhæfileikar Ingveldar. í fyrsta
lagi Schuberts, Ganymed, sýndi hún
strax fallegan mezzó-söng, en þeg-
ar tók að reyna meira á röddina,
eins og í næsta lagi, Der König in
Thule, fór að bera örlítið á óhreinni
tónmyndun. Þrátt fyrir rétta hugs-
un í næstu Schubert-lögunum,
kviknaði ekki fyllilega á þeim. Sel-
igkeit varð dálítið þunglamalegt hjá
þeim báðum Jónasi og Ingveldi, Du
bist die Ruh á að geta fengið ennþá
meiri ró og látleysi og Die junge
Nonne náði ekki fluginu í forspilinu
og missti þar með af lestinni.
Víst er virðingarvert að kynna
manni ljóð sem sjaldan eru flutt og
svo held ég að hljóti að vera um
Stúlkuljóðin eftir Brahms, en meira
að segja jafnyndislegu tónskáldi og
Brahms geta orðið mislagðar hend-
ur, a.m.k. skildu þessi fjögur ljóð
ekki eftir nein afgerandi áhrif.
Haugtussa op. 67 eftir E. Grieg
stóð upp úr í flutningi Ingveldar á
tónleikunum og þar naut Jónas sín
einnig í arpeggíum og léttum lækj-
arnið. Annars mátti hægri fótur
Jónasar ekki vera miklu bundnari
pedalanum en reyndin var í litlum
listasafnssalnum og var Jónas
reyndar á mörkunum að vera ekki
of sterkur á stundum. En í þessum
skemmtilega lagaflokki, sem Grieg
skrifaði u.þ.b. tólf árum fyrir dauða
sinn, gerðu þau Ingveldur og Jónas
margt eftirminnilegt og kannski
stóð upp úr meðferðin á næstsíð-
asta laginu, Vond dag.
Ingveldi er óskað til hamingju
með tónleikana og þær framfarir
sem hún sýndi, en gott er að muna
að metnaður má ekki koma fram
sem metnaður í neinum listflutningi.
Ragnar Björnsson