Morgunblaðið - 03.09.1997, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 3. SEPTEMBER 1997
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Sjónarhóli
lokað
GUNNAR Karlsson, Triplex, olía 1997.
SJONMENNTIR
SjónarhóII
— Lokasýning
MÁLVERK
GUNNAR KARLSSON
SÝNING Gunnars Karlssonar,
sem staðið hefur yfir í Sjónarhóli
undanfarnar vikur markar jafnframt
endalokin á starfsemi listhússins.
Rýmið hafði drjúga sérstöðu meðal
listhúsa um hreina og klára hönnun,
var afar bjart og fallegt. Bauð enn-
fremur upp á sveigjanleika svo að
hinar ólíkustu sýningar nutu sín
mjög vel, jafnt stíf hugmyndafræði
sem málverk í sinni hreinustu mynd,
og þó var ekki fengin fullnaðar-
reynsla af möguleikum þess. Þetta
er hörmuleg þróun, því mörg önnur
listhús hafa einnig lokað dyrum sín-
um undanfarin misseri, en ekkert
þeirra bar í sér jafn mikla framtíðar-
möguleika að mínu viti. Það voru
ekki aðeins opinberir aðilar og stuðn-
ingsmenn, sponsorar, sem brugðust,
heldur einnig þeir sem síst skyldi
sem voru listamennirnir sjálfir, en
þá virðist heija einhver doði og
áhugaleysi um þessar mundir, sitja
í sínum ranni í stað þess að vera
virkir, hreyfanlegir og uppörvandi.
Nefni hér síður þá sem beinlínis
vinna gegn allri starfsemi í listum
sem þeir sjálfir njóta ekki góðs af.
Hafa jafnframt fallið í þá gryfju að
álíta sig hreinni og betri en aðra og
því helgi tilgangurinn meðalið.
Reksturinn hafði lengi staðið í járn-
um, einkum fyrir þá sök að þrátt
fyrir frábært rými og margar mark-
verðar sýningar virtist staðurinn
ekki hafa nægilegt aðdráttarafl,
aðkoman líka dálítið snúin. Þannig
var fólk ekki farið að venjast honum
og hann hafði fengið fáa trygga
gesti utan þeirra sem sækja opnanir
sýninga. Upp í hugann kemur Sýn-
ingarsalurinn í Alþýðuhúsinu hinum
megin við Ingólfsstræti á seinni
hluta sjötta áratugarins, sem var
gagnmerk framkvæmd hugsjóna-
fólks, þegar engin ámóta starfsemi
var til á höfuðborgarsvæðinu. Hann
gekk ei heldur, lognaðist útaf þrátt
fyrir að bæði grónir listamenn sem
framsæknar listspírur væru þar með
metnaðarfullar sýningar og verk í
umboðssölu.
Til að listhús af þessari gráðu
geti haldið uppi rekstri, skiptir öllu
að þau fái svigrúm til að vinna sig
upp og festast í sessi sem getur tek-
ið nokkur ár, og menn verða að
geta bókað milljónatap fyrstu árin.
Það segir reynslan erlendis og því
njóta þau sums staðar ýmissa
styrkja og fyrirgreiðslu, meður því
að slík starfsemi er Iífssól hverrar
borgar.
í næsta sjónmáli höfum við afar
nærtækt dæmi sem er listhúsið
Nýhöfn í Hafnarstræti, og umskipt-
in í næsta nágrenni með tilkomu
leiktækjasalar gróðahákarla í hús-
næðið, sem líkja má við hvítt og
svart um uppbyggjandi og lífræna
starfsemi. Sumt verður ekki metið
til fjár, frekar en mannslífin, man-
nauðurinn og lífsfyllingin, sem gefa
af sér mun meiri arð til lengri tíma
litið líkt og dæmin sanna. Á nokkr-
um árum hafa þau stórborgahverfi
þar sem listamenn hafa sest að með
starfsemi sína hækkað fasteigna-
verð upp úr öllu valdi og má hér
nefna mörg fræg dæmi beggja
vegna Atlantsála. Þeir bera iðulega
með sér þau lífsmögn sem köld
reglustika kerfisfræðinga og
ákvarðanir misviturra yfirvalda
megna engan veginn.
Það var þó fleira en rekstrarkostn-
aður sem varð banabiti Sjónarhóls,
því húsið skipti um eigendur og önn-
ur starfsemi mun flytja inn í hið
notalega rými Iisthússins. Nú er
von, að Hannes Sigurðsson láti ekki
deigan síga heldur sæki ótrauður á
brattann, „Upp skal á kjöl klífa“ ...
Þá hefur borgin naumast efni á að
vanmeta jafn umfangsmikla mennt-
un og hann hefur viðað að sér, því
síður stórhug og ferskar hugmyndir,
þótt sumum hafí sjálfsagt komið þær
spanskt fyrir sjónir. Hafni þeim jafn-
vel fullkomlega. En list á að bera í
sér inntak, ögra storka og hræra
upp í tilfinningum fólks, síður vera
hlutlaust skreyti, líflaus uppfylling
á auða veggi...
- Rýninum varð á í messunni
varðandi skrif um sýningu Gunnars
Karlssonar, en hann taldi hana
standa til 7. september. En þó hún
hafi trúlega ekki hreyft í þeim mæli
við fólki sem væntingar stóðu til,
er ekki þar með sagt að hlutverki
hennar sé lokið, né samræðan
hljóðnuð. Gunnar kom þrem voldug-
um skiliríum fyrir í aðalsölunum sem
báru öll samheitið Triplex, voru ná-
kvæmar eftirlíkingar hvert af öðru.
Með því hugðist hann hreyfa við
arfsögninni um helgi og óskeikul-
leika frummyndarinnar í málverki.
En þetta er framkallað með til-
gangi, sem gerir allar myndirnar í
raun og veru að frummynd. Alls
ekki fjölföldun frummyndar sem
verður til við augnabliks hughrif eða
markvisst þróunarferli. Alþekkt er
að málarar eiga fjarska erfitt með
að setja sig niður í eldri tímabil list-
ar sinnar og þannig verða seinni tíma
eftirgerðir fyrri myndverka jafnað-
arlega meira og minna frábrugðnar
frummyndinni. Einnig meður því að
listamaðurinn er ekki endilega að
eftirgera heldur nota og/eða mála
til sín sama myndefnið sbr. Edvard
Munch. Gunnar er því í raun og
sannleika ekki að flækja hugmynd-
ina um frummyndina, það er einfald-
lega ekki hægt, því vinnubrögð end-
urtekningarinnar eru í andstöðu við
framþróun og opið sköpunarferli.
Þannig setur Gunnar sig frekar í
spor fagmanns og/eða aðstoðar-
manns málara sem er að auglýsa
íþrótt sína og færni. Hin eiturgula
slikja, sem er yfir myndunum, leiðir
hugann um sumt að biblíumyndum
sunnudagsskólanna og virkar frekar
fráhrindandi en að hún hvetji til
nánari kynna.
Myndin frammi í gangi, af hinum
ýmsu sæbúum, nykrum og sæhest-
um, kolkröbbum og kuðungum, litl-
um fiskum , stórlöxum og hornsílum
var að öllu samanlögðu mun áhuga-
verðari í viðkynningu. Einfaldlega
vegna þess að ferlið er sjálfsprottn-
ara og áreynslulausara.
Bragi Ásgeirsson
Útnefnd til
skoskra
verðlauna
SÍÐASTLIÐIÐ haust kom út bók-
in Scottish Skalds and Sagamen:
Norse Influence on Modern Scott-
ish Literature (Skosk skáld og
sagnamenn:
fornnorræn
áhrif á skoskar
nútímabók-
menntir), eftir
Júlían M.
D’Arcy, dósent í
ensku við Há-
skóla íslands.
Þessi bók hefur
nú verið útnefnd til bókmennta-
verðlauna í Skotlandi af Saltire
Society, sem helst mætti líkja við
Menningarsjóð hér á íslandi. At-
hygli skal vakin á því að bók Júl-
ían’s var gefin út af Tuckwell
Press í Edinborg í samvinnu við
Háskólaútgáfuna.
-----» ♦ ♦---
Ljóða-
tónleikar
MARGRÉT Bóasdóttir sópran-
söngkona og Ulrich Eisenlohr
píanóleikari halda ljóðatónleika
næstu daga.
Fyrstu tónleikarnir verða í Ara-
tungu á morgun, fimmtudag kl.
21. Á vegum Tónlistarfélags Borg-
arfjarðar í Reykholtskirkju, Borg-
arfirði, föstudaginn 5. september
kl. 21, á vegum Tónlistarfélags
Akureyrar í Safnaðarheimili Akur-
eyrarkirkju sunnudaginn 7. sept-
ember kl. 20.30, á vegum Tónlist-
arfélags ísafjarðar í Sal Frímúrara
á ísafirði þriðjudaginn 9. septem-
ber kl. 20.30 og í tónleikaröð Kópa-
vogsbæjar í Gerðarsafni, Kópa-
vogi, sunnudagin 14. september
kl. 20.30.
Á efnisskrá eru íslenskar þjóðð-
lagaútsetnignar eftir Fjölni Stef-
ánsson, ljóðasöngvar eftir Franz
Schubert, Jórunni Viðar, Edvard
Grieg, Jónas Tómasson og Jón
Hlöðvar Áskelsson.
Júlían M.
D’Arcy.
Þegar hjólín
fara að snúast
Það er margt á seyði hjá Guðrúnu
Nielsen myndhöggvara; hún var að
vinna til verðlauna bæði á vegum Breska
myndhöggvarafélagsins og Wybo Haas,
er nýlega búin að taka þátt í samsýningu
í Bretlandi, og á döfínni er sýning á
vegum Breska myndhöggvarafélagsins.
Dagur Gunnarsson hitti Guðrúnu að máli.
SEGÐU mér frá Wybo Haas
verðlaununum.
„Wybo Haas er ungt evrópskt
hönnunar-, auglýsinga- og
markaðssetningarfyirtæki sem
hefur tilkomumikinn lista við-
skiptavina. Þetta er í fyrsta skipti
sem verðlaunin eru veitt en þau
verða framvegis veitt árlega til
þess myndhöggvara eða rithöf-
undar sem þykir hafa til þess
unnið á árinu. Mér hlotnast sá
heiður að hanna sjálfan verðlau-
nagripinn sem verður síðan veittur
verðlaunahöfunum í framtíðinni.
Þessu fylgir líka lítil peningaupp-
hæð, en mestu skiptir sú viður-
kenning sem verið er að veita
manni með öllu þessu tilstandi."
Hvernig var staðið að valinu?
„Þetta byrjaði allt saman á því
að ég hlaut verðlaun í samkeppni
Ljósmynd/Dagur Gunnarsson
GUÐRÚN Nielsen
myndhöggvari.
hjá Félagi breskra myndhöggvara,
við vorum tíu sem hlutum þau
verðlaun sem eru tveggja ára frí
aðild að félaginu og útnefning í
Wybo Haas samkeppnina."
Kom þetta þér á óvart?
„Já, eiginlega, ég hef svo oft
sent inn verk í ýmsar samkeppnir
en aldrei fyrr hjá Myndhöggvara-
VERK Guðrúnar Nielsen, Wheel of Progress, sem The Design
Museum í London hefur sýnt áhuga.
félaginu og átti ekkert frekar von
á að komast áfram að þessu
sinni.“
Ertu dugleg að senda inn verk
í samkeppnir?
„Ég var mjög dugleg við það
fyrst eftir að ég kláraði skólann.
Núorðið er ég ekki alveg jafniðin
að eltast við þetta, iðulega þarf
líka að borga töluvert há þátttöku-
gjöld, en á hveiju ári sendi ég þó
inn verk í slatta af samkeppnum."
Segðu mér frá höggmyndinni
sem The Design Museum hér í
London hefur sýnt áhuga á að fá
setta upp.
„Þetta er stórt verk sem heitir
Wheel of Progress, sem á eftir
að steypa í brons og staðsetja hér
á árbakkanum fyrir utan safnið.
Þetta var upphaflega verkefni
sem ég gerði í skólanum. Ég byrj-
aði á því að velja staðsetninguna
og vann verkið útfrá umhverfinu.
Það var síðan fyrir tilstilli Jakobs
Frímanns Magnússonar, þáver-
andi menningarfulltrúa hér í
borg, að safnið sjálft blandaðist