Morgunblaðið - 30.10.1997, Qupperneq 24

Morgunblaðið - 30.10.1997, Qupperneq 24
24 FIMMTUDAGUR 30. OKTÓBER 1997 MORGUNBLAÐIÐ LISTIR Hrífandí ljóð Lesið úr nýj- um bókum á Súfistanum FIMMTUDAGSUPPLESTUR Súfistans, bókakaffinu í Bóka- búð Máls og menningar, Laugavegi 18, verður helgaður nokkrum af þeim bókum sem eru að koma glóðvolgar í bóka- verslanir þessa dagana. Þetta er fjórða upplestrarkvöldið á Súfistanum nú í haust og hafa upplestrarkvöldin verið afar vel sótt. Meðal þeirra bóka sem kynntar verða er skáldsagan Ástfóstur eftir Rúnar Helga Vignisson, Eldfómin eftir Vil- borgu Davíðsdóttur og ljóða- bókin Heilyndi eftir Erling Sigurðarson frá Grænavatni. Upplesturinn hefst kl. 20.30 og stendur til 22. Að- gangur er ókeypis og öllum opinn. Ljóðakvöld í Djúpinu LJÓÐAKVÖLD verður haldið í Djúpinu í kvöld kl. 21. Fram koma: Ólafur, Joan, Hr. T., Valrún, Dúsa, Kristjana, Krist- ín dáðaskáld, Grétar, Guð- brandur Siglaugsson, Ægir og fleiri. Skáldin lesa ýmist eða kveða með aðstoð hljóðgjafa. Yfirskrift ljóðakvöldsins er Huldukonan kallar. Leiðsögn um sýningu LEIÐSÖGN um sýningu Gunn- laugs Schevings, Úr smiðju listamannsins, verður á laugar- daginn 1. nóvember, kl. 15. I fyrirlestrasal verður sýnd heimildarmynd um Gunnlaug Scheving, Hið hljóðláta verk, kl. 12 og kl. 16. Safnið er opið alla daga nema mánudagakl. 11-17. Kaffistofa safnsins er opin á sama tíma. BOKMENNTIR Ljóö VINDAR í RAUMSDAL eftir Knut Odegárd. Þýðendur; Jó- hann Hjálmarsson og Matthías Jo- hannessen, Hörpuútgáfan, 1997 - 43 bls. KNUT Ddegárd er íslendingum að góðu kunnur. Störf hans hér á landi og vensl við ísland og íslend- inga eiga sinn þátt í því en hann hefur auk þess þýtt mörg íslensk öndvegisverk yfir á norsku. í heima- landi sínu er hann þekkt og viður- kennt skáld og hafa kvæði hans einn- ig komið víða út í þýðingum. Mörg ljóð hafa birst eftir hann á prenti hér á landi en einnig kom út úrval ljóða hans í þýðingu Einars Braga 1973, Hljómleikar í hvítu húsi. Nú hafa skáldin Matthías Johannessen og Jóhann Hjálmarsson þýtt og gefið út annað úrval ljóðaþýðinga hans sem nefnist Vindar í Raumsdal. Knut 0degárd er tilfinningaríkt og ósérhlífið Ijóðskáld. Víða opnar hann magnaða sýn inn í ljóðveröld sína sem er á sinn hátt Ijóðræn enda þótt hún virðist herðast í eldi tímans og verði allt að því vægðarlaus í seinustu bókum hans. Ljóðin í úrvalinu eru flest úr bók- inni Kinomaskinist (1991) en einnig hafa þýðendur valið einstök ljóð úr öðrum bókum skáldsins. Þannig eru kvæði úr Vind gjennom Romsdal (1978), Biesurr, laksesprang (1983) og Buktale (1994). Kinomaskinist þótti marka nokkur tímamót í ferli skáldsins og af þeim fáum við all- góða mynd en auk þess tekst þýð- endum með vali sínu að opna augu lesenda fyrir þeirri þróun sem orðið hefur i skrifum þess. Æskuminningar einkenna mörg Ijóða 0degárds. Hann notar þær til að koma á framfæri maigvíslegum kenndum, jafnt fögnuði og draum- hygii sem firringu og sorg. Framan af eru þær sveipaðar draumkenndri ljóðrænu en í seinni ljóðum hans er eins og þær verði sársaukafyllri. Hann er einnig fundvís á hið skop- lega sem gerir kveðskap hans tvíræð- an og kíminn og kærleikurinn í ýms- um myndum er honum ævinlega ásækið yrkisefni. Glögglega má þó greina ; ljóðum hans ákveðna breyt- ingu á yrkisefnum og raunar ljóðstíl. Á það er réttilega bent í vönduðum inngangi þýðenda hvemig rómantísk lífssýn eldri bóka víkur fyrir ásókn öllu harkalegri veruleikasýnar Kinomaskinist og Buktale. í titilljóðinu, Vindar í Raumsdal, beinir skáldið athygli sinni að bemskuslóðum og yrkir ljóð í „bjöm- sonskum anda“ um vindinn og árs- tíðimar. Ljóðmælandi birtist sem rómantískur og draumhugull fagur- keri og ljóðstíllinn einkennist af því. Þannig leikur fiðlarinn í Raumsdal á fiðluna í morgunsólinni fyrir dansi og söng og „fyrstu geislamir veltast / í grasi eins og gullteningar. Lyftir fíðlunni, / leggur hana undir hökuna með bogann hátt í hægri hendi, strýkur / strengina svo að gullten- ingar hoppa í grasinu...“ Annað ljóð, Fyllibyttur og bijá- læðingar úr Biesurr, laksesprang flöktir milli módemískrar ljóðsögu og myndhverfrar ljóðveraldar. Les- andanum finnst hann vera með í höndunum söguefni í bók, frásögn byggða á endurminningum af bijál- æðingnum Lundli sem smíðaði sér kross og gekk með hann um Molde- borg í fylgd fyllibyttna og port- kvenna bæjarins uns hann var hirtur upp. Ljóðið er draumkennt og endar á draumi: Við flugum vænglaus yfir boigina, svifum í oddaflugi eins og fugiahópur með bijálæðinginn Lundli og kross hans fremst, svifum upp í himin þar sem stórir fiskar fara með sporðaköstum komnir úr botnlausum djúpum myrkursins. Kvæðin úr Kinomaskinist og Buktale eru miklum mun hrárri og hvassari. Yrkisefiiin eru líka líkam- legri ef svo mætti að orði komast, fengin úr hversdagslegu umhverfi og einkalffi, veruleikinn nærgöngulii og vægðarlausari. Þótt bemsku- minningar ásæki skáldið enn sem fyrr er þó meir áberandi glíman við ýmiss konar tilvistarvanda og jafn- vel sjúkdóma. Þannig er ort um kransæðasjúkdóma og geðræna sjúkdóma. Þetta eru opin ljóð og á vissan hátt raunsæisleg en í þeim Islenskir tannlæknar BÆKUR Stéttartal TANNLÆKNATAL 1854-1997 Gunnlaugur Haraldsson: Þjóðsaga 1997,435 bls. TANNLÆKNATAL kom fyrst út árið 1984. í öllum aðalatriðum var það svipað því sem nú birtist, þó ekki eins vandað og vitaskuld allmiklu styttra. í því vora 246 æviskrár, en nú eru æviskrámar 366. Þessum mismun veldur bæði það að fjölgað hefur í stéttinni og nokkrar æviskrár hafa bæst við frá eldri tímum vegna rýmri skilgrein- ingar og eitthvað hefur einnig kom- ið í leitimar sem ekki var áður vit- að um. Ritnefnd Tannlæknatals skipuðu Gunnar Þormar, Gunnar 0. Rósars- son, Jónas Birgisson, Jónas Geirs- son, Páll Jónsson og Siguijón Sig- urðsson. Ritnefndin hefur verið mjög virk, einkum sá fyrstnefndi, og hefur m.a. annast söfnun gagna. Gunnlaugur Haraldsson, þjóðhátta- fræðingur, hefur ritstýrt verkinu og búið það til prentunar. Hann hefur gefið æviskránum það form sem þær hafa, endurskoðað og end- urbætt fjölmargt, s.s. ættfræðiefni æviskránna. Gunnlaugur fylgir ritinu úr hlaði með einkar ítarlegri greinargerð um alla tilhögun verksins. Þar næst kemur löng ritgerð (84 bls.) eftir Lýð Bjömsson, sagn- ffæðing, er nefnist Tannlækningar á ís- landi. Er þar rakin for- saga tannlækninga allt frá því i fomöld, greínt er frá tannheilsumálum á íslandi fram undir síð- ustu aldamót, alþýðu- lækningum og upphafi tannlækninga hér á landi. Kafli er um tann- lækningar á íslandi frá 1896-1929. Sagterfrá mótunarárum Tann- læknafélags íslands 1929-1945, stofnun Tannlæknadeildar Há- skóla íslands og að lok- um er greint frá tann- lækningum á íslandi 1946-1994. Saga Tannlæknafélagsins og tannlæknakennslu hér á landi er einungis sögð i mjög stuttu máli. Mun saga beggja vera í smíðum og birtast þær sjálfsagt sérstaklega. Ritgerð Lýðs er hin ágætasta, fróð- leg mjög og skemmtilega skrifuð. Er að henni góður fengur. Að lokinni þessari ritgerð eru taldar upp stjómir Tannlæknafélagsins frá því að það var stofnað árið 1927 og á einni síðu er mynd af öllum heiðurs- félögum, en þeir eru níu talsins. Æviskrámar era að sjálfsögðu meginefni bókarinnar. Þær era mjög skipulegar, gagngerar og inni- halda allt sem þar á að vera, nema menn hafi beðist undan svo miklum upplýsingum. Það er þó mjög sjald- gæft. Æviskrámar era í tveimur flokkum. Fyrir utan aðalflokk- inn koma nítján ævi- skrár manna sem ekki hafa starfað á íslandi. Eins og áður segir var Tannlæknafélag Is- lands stofnað árið 1927. Þetta tann- læknatal er því gefið út af tilefni sjötfu ára afmælis félagsins. Árið 1854 miðast við það að þá lauk fyrsti Islend- ingurinn prófi í tann- lækningum. Það var Grímur nokkur Þor- láksson. Hann starfaði aldrei á íslandi. Fyrsta fslenska konan til að ljúka tannlækn- inganámi var Thyra Loftsson árið 1925, en fyrsta konan sem lauk slfku námi á íslandi var Þórunn Clementz Þorkelsdóttir. í lok bókar er kandídataskrá. Era þar upptaldir (nöfnin ein) allir sem lokið hafa kandídatsprófí í tann- lækningum og er skráin sundur- greind eftir löndum, skólum innan hvers lands og útskriftaráram. Gunnlaugur Haraldsson hefur séð um útgáfu nokkurra stéttartala á síðustu árum. Öll bera þau merki góðrar kunnáttu um æskilegustu gerð slíkra verka, einstakrar vand- virkni og nákvæmni. Þessi bók er með sama marki. Hún er til fyrir- myndar í hvívetna. Sigurjón Björnsson Gunnlaugur Haraldsson Knut Matthías Jóhann Bdegárd Johannessen Hjálmarsson gætir þó spennu milli skáldlegs ljóð- máls og hversdagsmynda á venju- legu talmáli. Tekst höfundi að skapa nýstárlega veröld hlaðna sterkum tilfinningum og yfir öllu vakir til- finning fyrir forgengileikanum eins og í djarflegu kvæði og fallegu sem hann tileinkar konu sinni og ást þeirra. Þar spyr skáldið sig hvar allt þetta verði sem þau kalli ást sína þegar hrafnamir komi. Þeir sæki þau ekki bæði í einu: Það okkar sem er þá fyrir innan gluggann, kæra, sem vaknar á morgnana og gerir allt það sem við erum vön að gera: Sækir Morgun- blaðið í póstlúguna. Sem skrúfar frá krana og skoðar sig í speglinum: Sér það okkar nokkuð annað en sitt eigið andlit? Mun þá andlit hins birtast í andlitinu í speglinum, eins og yfir- gefin hús standa og lýsa við hafið? Enn opnari er texti ljóðanna úr Buktale. Á stundum er hann eins og dagbókarbrot eða athugasemd sem ekki er ætlað að fara lengra og minnir um sumt á opna ljóðagerð stöku íslenskra skálda. Þar gætir jafnvel skammstafana sem ekki era algengar í ljóðum. Þýðingin er skáldleg og fáguð. Ljóst er að þýðendur hafa ekki látið nægja að íslenska texta 0degárds heldur reynt eftir fremsta megni að vera trúir breytilegum stíl hans og tilraunum hans með norskt ljóðmál. Sumu af því tagi er vitaskuld ekki unnt að koma til skila en benda má t.d. á vel heppnaða glímu þýðenda við slangur og götumál í kvæðinu Kvikmynd þar sem spenna skapast milli götumáls og háfleygara ljóð- máls: Hann hefur sýnt þessa mynd áður) eins og bflljós yfir akur þjálfaðrar syndar. Það grósku- mikla og ótuktarlega, rakar tungur, litlar blúndubuxur, kókaín, lambhúshettur, örvandi svipusmellur og dropar renna milli hvítra læra hnífamir ó hárkitlari reimar teygjur dingla stíftúttur klemmur nýslegin tittlingsþúfa nauðrakaðir barmar stinga svo æsandi upp við silkið þama já ó kylfumar og þetta gula í blóðblettunum í lakinu: Maður riður og riður og kemur á reglu. Annars era það ótalmörg smáat- riði í þýðingunni sem gera það að verkum að hún leynir víða á sér, er í senn trú verkunum en þó sterkt mótuð af skáldmáli þýðenda. Þann- ig era staðarheiti staðfærð á stöku stað þar sem það á við, tilvitnun í Biblíu með gotnesku letri höfð með fomri stafsetningu og stundum eins og ósjálfrátt fæðast snjallar lausnir: „Það er árrisull / ágústmorgunn" (Det er ein tidleg augustmorgen) segir á einum stað og annars staðar finnast hendingar sem leiftra af persónuleika þýðenda: „á Óna - eyju sem rís geislandi sól / út við sjónbaug...“(pá Ona som stend som ei hag og klár sol mot den ende- lause horisonten) og „Ljóð eins svört og olíufiekkir / hverfi til fjör- unnar..." (Dikt myrke som olje / sig inn som veldige svarte flak mot strendene). Hér er á ferðinni bók sem höfðar sterkt til kennda og tilfinninga. Hún hrífur lesanda með sér inn í minningar og myndræna kærleiks- veröld sem þó er full með sársauka lífsins og þar sem tíminn gnauðar eins og vindur við súðina. Þýðingin er fáguð, skáldleg og persónuleg en umfram allt frumtextanum trú. Skafti Þ. Halldórsson KVARTETT Sigurðar Flosasonar I Tívolí. Kvartett Sig'urðar Flosa- sonar spilar Coltrane DJASSTÓNLEIKAR verða á vegum jassklúbbsins Múlans á morgun, föstudag, kl. 21. Tónleikamir fara fram á veitingastaðnum Jómfrúnni, Lækjargötu 4. Fram kemur kvartett Sigurðar Flosasonar, en hann skipa auk Sigurðar, sem leikur á altó- saxófón, píanóleikarinn Kjartan Valdimarsson, kontrabassaleikarinn Þórður Högnason og trommuleikar- inn Matthías Hemstock. Kvartettinn var stofiiaður árið 1990 og komst þá m.a. í úrslit Evr- ópukeppni ungra djassieikara og lék fyrir Islands hönd á Norrænum djassdögum í Kaupmannahöfn. Kvartettinn kemur nú saman aftur eftir nokkurt hlé og leikur tónlist eftir John Coltrane, einn af áhrifa- mestu saxófónleikurum djasssög- unnar. Tónsmíðar Coltranes era minna þekktar, en eftir hann liggur fjöldi laga.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.