Morgunblaðið - 15.02.1998, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 15. FEBRÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Ný von
vaknar í
Hondúras
Nýr forseti Hondúras tók við völdum
á dögunum og vonir hafa vaknað um að
betri tíð sé loks í vændum í þessu fátæka
Mið-Ameríkuríki. Ásgeir Sverrisson segir
frá nýja forsetanum og stiklar á stóru
í sögu Hondúras.
MEÐ hjálp Guðs og þjóð-
arinnar setjum við
Hondúras ný markmið.“
Með þessum orðum
lauk nýkjörinn forseti Hondúras,
Carlos Roberto Flores Facusse,
ávarpi sínu er hann tók við valda-
taumunum í höfuðborg landsins,
Tegucigalpa, í lok janúar. Vonir
hafa vaknað um að kjör nýja for-
setans geti markað þáttaskil í sögu
þessa bláfátæka Mið-Ameríkuríkis
þar sem skorturinn hefur löngum
náð stigi skelfingarinnar og spill-
ingin er landlæg.
Um 30.000 manns sóttu innsetn-
ingarathöfnina sem fram fór á
Þjóðarleikvanginum í Tegucigalpa.
Viðstaddir voru flestir forsetar
ríkja Rómönsku Ameríku og
prinsinn af Asturias, Filipus rfids-
arfi Spánar.
Blásið til herferðar
í ræðu sinni, sem þótti óvenju
glæsileg og vel skrifuð, hét Ro-
berto Flores því að blása til her-
ferðar gegn fátæktinni og örbirgð-
inni og lýsti yfir því að þjóðin gæti
ekki sætt sig við óbreytt hlut-
skipti. Hvatti hann landsmenn til
að snúa bökum saman og fara „í
sameiningu yfir brúna í aldarlok"
sem lægi á vit hagsældar og stöð-
ugleika.
Forsetinn sagði að forsenda
þessara umskipta væri nýir stjóm-
arhættir. Hét hann því að stjóma
landinu „í auðmýkt frammi fyrir
þjóðinni og Guði.“ Jafnframt boð-
aði hann að stjóm sín hygðist upp-
ræta forréttindi valdastéttarinnar,
berjast gegn spillingunni í landinu
og skapa nýjan grundvöll fyrir
sókn til aukinna lífsgæða. Laun
myndu hækka og unnið yrði skipu-
lega að því að laða erlent fjármagn
inn í landið.
Ræða forsetans þótti áhrifamikil
og var henni vel tekið í fjölmiðlum
í Hondúras. 1 forystu-
grein dagblaðsins La
Prensa sagði að spum-
ingin „Hvað ber að gera?“
hefði verið lykilsetningin í
ræðu forsetans og var
tekið undir flest atriðin í málflutn-
ingi hans. Einna lengst var gengið
í leiðara dagblaðsins La Tribuna
þar sem sagði m.a. að „einstök
bylgja bjartsýni" færi nú um þjóð-
félagið í Hondúras. Roberto Flor-
es þekkti vel „hinar dramatísku
aðstæður" sem ríktu í landinu og
hefði hann stuðning þjóðarinnar til
að freista þess að leiða hana inn á
nýjar brautir. Raunar kom ekki
svo mjög á óvart að forsetinn nýi
væri lofi borinn í blaðinu því hann
er eigandi þess.
Nútímalegur stjómmálamaður
Carlos Robert Flores, sem er 47
ára gamall, var kjörinn forseti
Hondúras 30. nóvember. Hann
sigraði helsta andstæðing sinn,
Nora Gunera de Melgar, fyrmm
borgarstjóra Tegucigalpa og ekkju
fyrrum einræðisherra, með um tíu
prósenta mun. Kjörtímabil forseta
Hondúras er fjögur ár.
Roberto Flores var frambjóð-
andi Frjálslyndaflokksins og tók
við embættinu af flokksbróður sín-
um Carlos Roberto Reina, sem er
71 árs. Flokkur þeirra hefur meiri-
hluta á þingi, 67 fulltrúa en þar
sitja 128 menn í einni málstofu.
Hann er fimmti forseti landsins
sem kjörinn er í lýðræðislegum
kosningum frá þvi að einræðis-
stjóm hersins, er segja má að ríkt
hafi í 20 ár, var komið frá í landinu
árið 1980.
Nýi forsetinn þykir um margt
nútímalegur stjómmálamaður.
Hann er verkfræðingur og hlaut
menntun sína í Bandaríkjunum.
Kona hans er bandarísk og kynnt-
ust þau er þau voru við nám í ríkis-
háskólanum í Louisiana þar
vestra.
Robert Flores er eigandi La
Tribuna, sem er eitt helsta dag-
blað Hondúras og rekur einnig
nokkur önnur útgáfufyrirtæki.
Hann var ráðherra í ríkisstjórn
Roberto Suazo Córdova, fymim
forseta, á árunum 1982-1984 og
bauð sig fram í forsetakosningun-
um árið 1989. Þeim tapaði hann og
við embættinu tók fulltrúi Þjóðar-
flokksins, Rafael Callejas, sem
Carlos Reina lét síðan leiða fyrir
dómstóla vegna spillingar er hann
var kjörinn forseti árið 1993.
Almenn fátækt og
landlæg spilling
Völd forseta Hondúras em mikil
samkvæmt stjórnarskránni og
ljóst er að þeim verður
Roberto Flores að beita
hyggist hann hrinda
stefnumálum sínum í
framkvæmd. Hondúras
er eitt fátækasta og
vanþróaðasta rfld Rómönsku Am-
eríku. Samkvæmt opinbemm töl-
um draga um 80% þjóðarinnar
fram lífíð við eða undir fátæktar-
mörkum en í landinu búa 5,9 millj-
ónir manna. Ólæsi er mikið, aðeins
um 68% landsmanna teljast læs og
bamadauðinn er mikill eða
42/1.000.
Landbúnaður ásamt banana- og
kaffirækt em mikilvægustu at-
vinnuvegirnir og efnahagslíf lands-
ins því mjög viðkvæmt gagnvart
sveiflum. Atvinnuleysið er gífur-
80% þjóðar-
innar við fá-
tæktarmörk
Reuters
LÖGREGLA í Hondúras hefur oftlega verið vænd um að beita óþarfa hörku. Yfirstjóm lögreglumála
heyrði þar til í desember undir herafla landsins og varð þar með síðasta stofnunin til að komast undir borg-
aralega stjóm, um 16 ámm eftir að herforingjar lögðu niður völd í landinu. Myndin sýnir lögreglusveitir
beija á fólki sem safhaðist saman í lok janúar við bandaríska sendiráðið í Tegucigalpa til að mótmæla vem
bandarískra hermanna í landinu.
Morgunblaðið/Eric Schwimmer.
CARLOS Roberto Flores, forseti Hondúras, ásamt hinni bandarísku
eiginkonu sinni, Mary, eftir að hafa svarið embættiseiðinn í Teg-
ucigalpa 27. fyrra mánaðar.
höndum hersins og þótti mörgum
þau umskipti ganga óhóflega hægt
fyrir sig. Borgaralegir stjómar-
hættir voru innleiddir en víða
veitti herafli landsins mótspymu.
Þannig var það fyrst nú í desem-
ber sl. sem yfírstjóm lögreglu
landsins komst undir borgaralega
stjóm.
Mannréttindabrot
Carlos Roberto Reina, forveri
forsetans nýja, boðaði einnig her-
ferð gegn spillingunni er hann tók
við embætti og hét því að mann-
réttindabrot þau sem framin vora í
tíð herforingjastjómarinnar yrðu
rannsökuð. Vonir vöknuðu þá líkt
og nú ekki síst vegna þess að Car-
los Reina hafði sjálfur mátt þola
kúganir og fangelsisvist vegna
skoðana sinna. Mannréttindasam-
tök halda því hins vegar fram að
Reina hafi fátt eitt gert til að eftia
þetta loforð og enn ganga fjöl-
margir menn lausir í landinu sem
taldir era ábyrgir fyrir morðum og
myrkraverkum sem herforingja-
stjómin framdi. Líkt og víða ann-
ars staðar í Rómönsku Ameríku,
ekki síst í Argentínu og Chile,
virðist sem þjóðfélagið hafi neyðst
til að gjalda með þessum hætti fyr-
ir lýðræðið og borgaralega stjórn-
arhætti.
Tímamót
legt, um 15% samkvæmt opinber-
um tölum en almennt er það talið
mun meira. Er jafnvel tahð að allt
að 45% vinnufærra manna búi við
atvinnuleysi og atvinnuskort.
Heldur hefur þó efnahagsástandið
farið batnandi á undanförnum ár-
um og hagvöxturinn síðustu tvö
árin hefur verið um fjögur pró-
sent.
Saga óstöðugleika og
blóðsúthellinga
Hondúras var spænsk nýlenda
til ársins 1821 en saga landsins er
saga uppreisna, borgarastríða og
pólitísks óstöðugleika. Landið varð
í raun bandarísk „banananýlenda"
á 19. öld og erlend stórfyrirtæki
vora lengi áhrifamikil í stjómmál-
um þess. Þannig vörðu bandarísk
banafyrirtæki meðal annarra
stjórn einræðisherrans Tiburcio
Carias Andino á kreppuáranum og
allt fram til 1948. Valdarán, gagn-
byltingar og misheppnaðar til-
raunir til að innleiða lýðræði ein-
kenndu áratugina sem fylgdu en
segja má að nokkur stöðugleiki
hafi fyrst skapast í stjómmálum
landsins er herforinginn Lopez
Arellano rændi völdum (raunar í
annað skiptið) í desember 1972.
Eftirmenn hans stóðu fyrir um-
talsverðri uppbyggingu í landinu
og hagvaxtarskeið fór í hönd ekki
síst þar sem eftirspum eftir fram-
leiðsluvöram landsmanna fór vax-
andi og þeir fengu aðgang að er-
lendu lánsfé.
Þróunin í nágrannaríkjunum
varð til þess að herforingjamir
sem landinu réðu ákváðu að inn-
leiða á ný lýðræðislega stjórnar-
hætti. Réði þar mestu
mikill óstöðugleiki og
pólitísk spenna í E1
Salvador en trúlega hef-
ur fall einræðisstjómar
Anastasio Somoza í
Nicaragua árið 1979 þó vegið
þyngra. Stjómarskrárþing var
kjörið í almennum kosningum í
apríl 1980 og fyrstu lýðræðislegu
þingkosningamar fóra fram í nóv-
ember árið eftir. Ári síðar tók
stjóm Frjálslyndaflokksins við
völdum og forseti varð Roberto
Suazo Córdova, sem nefndur var
hér að framan.
í hönd fór erfitt breytinga- og
aðlögunarskeið, sem forsetinn nýi
virðist nú telja á enda rannið.
Völdin vora smám saman færð úr
Carlos Flores tekur hins vegar
við embætti á tímamótum í sögu
landsins. Lýðræðið hefur verið
fest í sessi og umbreytingaskeið-
inu er lokið. Horfur í efnahagsmál-
um landsmanna era bjartari en
oftast áður og framfarahugur ríkj-
andi.
Forsetinn hefur ekki aðeins boð-
að fráhvarf frá þeirri stefnu sem
flokkur hans hefur fylgt heldur
einnig heitið því að nýir stjómar-
hættir verði innleiddir. Þau 80%
_________ landsmanna sem draga
Lýðræðið hef- Þurfa fram lífið °S
ur verið fest uncllr fátæktarmörkum
f . munu því binda vonir sín-
1 ar við að hann geti jafnað
lífskjörin og skorið upp
herör gegn spilhngunni, sem haft
hefur lamandi áhrif á allt þjóðhfið.
I ræðu sinni er hann tók við
embætti sagði Carlos Roberto
Flores að með hjálp alþýðu
manna og Guðs yrði unnt að snúa
þjóðinni af braut fátæktar og ör-
birgðar. Trúlega mun hann þurfa
á aðstoð æðri máttarvalda að
halda eigi honum að takast að
hrinda stefnumálum sínum í
framkvæmd. Útlitið er hins vegar
bjartara en oftast áður og vonir
hafa vaknað á ný.
i
i
i
\
>

►
I
>
i
I
I
>
►
I
I