Morgunblaðið - 27.06.1998, Qupperneq 30

30 LUGARDAGUR 27. JÚNÍ 1998
QRKUDRYKKÍR í ÚRVÁLI
Fyrst og
fremst fyrir
íþróttafólk
Heilsurækt er vaxandi þáttur í lífsstíl
nútímamanna og henni hefur fylgt aukið
framboð á hvers konar hjálparmeðölum,
svo sem sérstökum orkudrykkjum til
að efla með mönnum kraft og úthald.
Sveinn Guðjónsson kannaði framboð
á slíkum drykkjum og leitaði svara
við nokkrum áleitnum spurningum
varðandi neyslu þeirra.
Morgunblaðið/RAX
BRYNHILDUR Briem næringarfræðingur og Príða Rún Þórðardóttir næringarráðgjafi með hluta af þeim
orkuefnum, sem á boðstólum eru hér á landi.
■nænu
/
IMORGUNBLAÐINU nýverið
rakst höfundur þessarar
greinar á auglýsingu um orku-
drykk, sem sagður var
„byggja upp og bæta“, eins og það
var orðað og væri „góður fyrir alla
þá sem viija hollan svaladrykk.
Minnkar þreytueinkenni og kemur í
veg fyrir vöðvaniðurbrot," sagði
ennfremur í auglýsingunni. Þetta
hljómaði að sjálfsögðu afar vel og
þar sem greinarhöfundur er nýlega
orðinn mikill áhugamaður um lík-
amsrækt þótti honum einsýnt að
hér væri kominn drykkur sem hann
gæti ekki verið án, ef viðunandi ár-
angur ætti að nást í heilsuræktinni.
Þarna stóð líka að drykkurinn
innihéldi orku upp á 143,22 kcal,
prótein 16,00 g, kolvetni 19,80 g, fíta
0, ásamt 16,010 mg af hreinum am-
inósýrum. Nú vill hins vegar svo til
að undirritaður ber lítið skynbragð
á leyndardóma næringarfræðinnar
og því voru upplýsingar þessar sem
latnesk tunga í hans huga og sögðu
honum lítið um nauðsyn þess að
bergja á drykknum góða. Og þar
sem viðbúið er að svo sé einnig um
einhverja lesendur var ákveðið að
leita til tveggja sérfræðinga á þessu
sviði, Brynhildar Briem næringar-
fræðings og lektors við Kennarahá-
skóla Islands og Fríðu Rún Þórðar-
dóttur, næringarráðgjafa á Lands-
spítalanum, og freista þess að fá
botn í málið.
Þekking í næringarfræði
Nú er fyrst frá því að greina að
mikið og fjölbreytt úrval orku-
drykkja er á markaði hér á landi og
eftir að hafa viðað að sér sýnishorn-
um úr ýmsum áttum settist blaða-
maður niður ásamt þeim Brynhildi
og Fríðu Rún til að bera saman
bækumar um innihald og virkni
hvers drykkjar fyrir sig. Á umbúð-
unum eru yfirleitt greinargóðar
upplýsingar um innihaldið, en þær
segja hinum venjulega neytanda
auðvitað ekki mikið nema að hann
sé sæmilega að sér í næringarfræði,
og geri sér grein fyrir hvers konar
bætiefni það eru, sem líkami hans
þarfnast hverju sinni. Það fer vita-
skuld eftir því hversu miklu viðkom-
andi einstaklingur brennir, sem er
hugsanlega breytilegt frá degi til
dags og eins hitt, að orkubrennsla
manna er líklega eins mismunandi
og mennimir em margir.
„Það þarf þekkingu í næringar-
fræði til að nota þessa drykki rétt,“
segir Brynhildur og þar stendur
einmitt hnífurinn í kúnni.
- Vitað er að þessir orkudrykkir
Ráðlagður dagskammtur (RDS) af ýmsum næringarefnum (Manneldisráð íslands 1996)
V í T A M í N S T E I N E F N I
Aldur/ár A D E B B Níasín B Fólasín B C Kalk Fosfór Kalíum Magníum Járn Sink Joð Selen
H9 M-g mg mg mg mg mg 99 99 mg mg mg 9 mg mg mg 99 99
Börn r“f£, i ‘ •' || IfSiIIl
0-0,5 400 10 3 0,3 0,4 5 0,3 35 0,3 30 360 280 0,8 50 5 2 40 10
0,5-1 400 10 4 0,4 0,5 6 0,5 50 0,6 35 540 420 0,8 80 8 5 50 15
1-3 400 10 5 0,7 0,8 9 0,8 75 1 40 800 600 0,8 85 8 5 70 20
4-6 500 10 6 0,8 1 11 0,9 100 1,1 45 800 600 1,1 120 8 6 90 25
7-10 700 10 7 1 y 12 1,1 150 1,4 45 800 600 2 200 10 7 120 30
Karlar
11-14 900 10 8 1,2 1,4 16 1,3 240 2 50 1200 900 3,1 280 12 11 150 40
15-18 900 10 10 1,4 1,6 18 1,5 300 2 60 1200 900 3,5 350 12 12 150 50
19-30 900 7 10 1,4 1,6 19 1,5 300 2 60 800 600 3,5 350 10 9 150 50
31-60 900 7 10 1,4 1,6 18 1,5 300 2 60 800 600 3,5 350 10 9 150 50
61-75 900 10 10 1,2 1,4 16 1,4 300 2 60 800 600 3,5 350 10 9 150 50
>75 900 10 10 1,1 1,3 15 1,2 300 2 60 800 600 3,5 350 10 9 150 50
Konur JZ'CÍ
11-14 800 10 8 1 1,2 13 1,1 240 2 50 1200 900 3,1 280 15 8 150 40
15-18 800 10 8 1,1 1,3 14 1,2 300 2 60 1200 900 3,1 280 15 9 150 40
19-30 800 7 8 1,1 1,3 15 1,2 300 2 60 800 600 3,1 280 15 7 150 40
31-60 800 7 8 1,1 1,3 15 1,2 300 2 60 800 600 3,1 280 15 7 150 40
61-75 800 10 8 1 1,2 13 1,1 300 2 60 800 600 3,1 280 10 7 150 40
>75 800 10 8 1 1,2 13 1,1 300 2 60 800 600 3,1 280 10 7 150 40
á meðgöngu 800 10 10 1,5 1,6 17 1,4 400 2 70 1200 900 3,1 280 15* 9 175 55
m. barn á brjósti 1200 10 11 1,6 1,7 20 1,5 400 2,6 90 1200 900 3,1 280 15** 11 200 55
* Hluti kvenna getur ekki fullnægt aukinni járnþörf á meðgöngutíma með venjulegu fæði og þá er ráðlagt að taka 30-60 mg af járni aukalega.
" Járnþörf kvenna með barn á brjósti er ekki verulega aukin, en það er skynsamlegt að taka járn um tíma eftir barnsburð ef járnbirgðir líkamans eru þrotnar.
Nutritional Information per 100 ml serving per 330 ml serving
Energyvalue 181.4 kj/43.4kcal 598.6kj/143.22kcal
Protein 4.85 g 16.00g
Carbohydrate 6.0 g 19.80g
Fat Nil Nil
Amino acid Profile mg/330 ml
L-Glycine 3640 L-Methionine* 120
L-Alanine 1450 L-Aspartic Acid 890
L-Serine 560 L-Glutamic Acid 1510
L-Threoine 290 L-Arginine 1160
,L-Proline 2380 L-Histidine* 110
L-Hydroxyproline 1840 L-Lysine 590
L-Valine* 340 L-Hhydroxylysine 120
L-lsoleucine* 230 L-Phenylaianine 290
L-Leucin* 450 L-Tyrosine 40
Total Amino Acids 16010 mg
y * Essential Amino AcidsL-Glycine
DÆMIGERÐ innihaldslýsing sem segir líklega neytandanum lítið
nema liann sé þeim mun betur að sér í næringarfræði.
geta gagnast íþróttafólki vel, en sú
spurning vaknar hins vegar hvoit
þeir séu fyrir venjulegt fólk, til
dæmis kyrrsetumann, sem vinnur
við tölvu sína frá níu til fímm?
„Öll þau efni sem era í þessum
drykkjum er hægt að fá úr venjuleg-
um hollum mat,“ segir Brynhildur.
„Það hefur engan tilgang að drekka
þessa drykki og setjast svo niður.
Þessar vörur færa engum heilsu ein-
ar sér. Ef fólk neytir þessarar vöra
án þess að brenna því sem þeim
nemur þá fitnar það bara. Fólk get-
ur til dæmis talið sér trú um að eitt-
hvað af þessu gefi því orku, en áttar
sig kannski ekki á því að um leið
gefur það því hitaeiningar. Hitaein-
ingar eru bara mælikvarði á orku og
ef menn brenna þeim ekki þá fitnar
það. Eg myndi því ráðleggja kyrr-
setumanni, sem ekki stundar lík-
amsrækt, að borða bara venjulegan,
hollan mat. Og hið sama myndi ég
raunar gera við mann sem stundar
hefðbundna hkamsrækt, eða hleyp-
ur sér til heilsubótar. Ef hann
hleypur fyrir hádegi getur hann
fengið sér hollan hádegismat á eftir
og hið sama gildir ef hann hleypur
fyrir kvöldmat. Þá ætti góður kvöld-
matur að nægja honum.“
-Ertu þá alfarið á móti þessum
orkudrykkjum ?
„Þessir drykkir eru ekki skaðleg-
ir, ef þeir eru notaðir rétt. En þeir
eru algerlega óþarfir og venjulegt
fólk græðir ekkert á þessu umfram
það að borða venjulegan mat. Þegar
menn hlaupa þurfa þeir auðvitað að
bæta sér upp vökvatapið, en ef
áreynslan er ekki meiri en sem
nemur einum klukkutíma í hlaup þá
getur fólk bara drukkið vatn. Hins
vegar ef menn stunda íþróttir, sem
taka verulega á, geta þessir drykkir
vissulega gert gagn,“ segir Bryn-
hildur.
Undir þetta tekur Fríða Rún,
enda hefur hún persónulega reynslu
af notkun þessara drykkja þar sem
hún stundar frjálsar íþróttir og hef-
ur auk þess keppt í vaxtarrækt. „Ég
er sammála því að ef fólk hreyfir sig
ekki á móti er ekki ráðlegt að nota
þessa drykki," segir hún. „Menn
þurfa að brenna orkunni og þessir
drykkir hafa upphaflega verið búnir
til fyrir afreksfólk í íþróttum. En ég
get hins vegar mælt með því að nota
suma þessara drykkja í staðinn fyr-
ir gosdrykki."
- En geta þessir diykkir þá
kannski komið í staðinn fyrir mat,
ef menn eru til dæmis seinir fyi-ir á
morgnana, eða hafa ekki nægan
tíma fyrir staðgóðan mat yfír dag-
inn?
„Það má auðvitað hugsa sér það,
en ég líki því nú ekki saman hvað
það er miklu skemmtilegra að setj-
ast niður og borða góðan mat held-
ur en að drekka eitt glas með
sítrónubragði. Ég ráðlegg því fólld
frekar að haga lífi sínu þannig að
það þurfi ekki að rjúfa máltíðaryt-
mann vegna tímaskorts," segir
Brynhildur og bætir við: „Orku-
drykkir geta komið í staðinn fyrir
venjulegt fæði, en þá þarf að vanda
valið vel. Það þarf miklu meiri
þekkingu í næringarfræði til að lifa
á þessum di-ykkjum og fá rétt sam-
sett fæði, heldur en með þessu hefð-
bundna fæði okkar, sem við höfum
lært að lifa með.“
Fríða Rún kveðst hafa horft upp á
fjölda fólks sem gefur sér ekki næg-
an tíma til að borða eða vandar ekki
valið á þeim fæðutegundum sem það
neytir, eins og títt er til dæmis með
unglinga. „Það getur verið erfitt að
koma því inn hjá unglingum að þeir
þurfi að drekka vatn, en ef hægt er
að fá þá til að drekka slíka drykki þá
er það auðvitað betri kostur en gos-
ið. En það má alls ekki markaðssetja
þessar vörar þannig að telja fólki trá
um að þær komi i staðinn fyrir mat.
Hins vegar má hugsa sér að maður,