Morgunblaðið - 23.08.1998, Qupperneq 6

Morgunblaðið - 23.08.1998, Qupperneq 6
6 SUNNUDAGUR 23. ÁGÚST 1998 ERLENT f MORGUNBLAÐIÐ Hag'kvæmni í stað háleitra hug’sjóna BAKSVIÐ Gerhard Schröder kanslaraefni þýskra jafnaðarmanna telur hugsjónir Evrópu- sambandsins (ESB) reistar á ótraustum grunni. Rósa Erlingsdóttir fréttaritari í Berlín kynnti sér áherslur stóru flokkanna í evrópumálum skömmu fyrir sambands- þingskosningarnar. KOHL kanslari hefur beitt sér fyrir stækkun ESB til austurs. Reuters GERHARD Schröder, leiðtogi SPD, hefur stundum verið nefndur hinn „þýski Tony Blair“. EVRÓPSKA Efnahags- og Myntbandalagið (EMU) og útþensla Evrópusam- bandsins til austurs eru um þessar mundir þau pólitísku málefni er hæst bera í evrópumál- um. í vor ákvað Evrópunefndin að alls 11 lönd væru í stakk búin til þess að taka þátt í EMU. Með stofnun þess reynir Evrópusam- bandið að bjóða hinni hröðu heims- væðingu birginn. Evróið, sameigin- legur gjaldmiðill aðildaríkjanna, á að styrkja samkeppnisstöðu álfunn- ar við Bandaríkin og Japan og auka þannig áhrif ESB á alheimsmörkuð- um. Á sama tíma byrjuðu samn- ingaviðræður við fimm lönd Austur- Evrópu (auk Kýpur) um inntöku þeirra í ESB. Fyrir þessum sögulegu aðgerðum hafa Þjóðverjar, í stjórnartíð Helmuts Kohl og flokks hans Kristilegra demókrata CDU, haft forystu. Á ný reynist Kohl vera kanslari sameiningar, í þetta sinn þeirrar evrópsku. Vissra mótsagna gætir í stefnu Þýskalands gagnvart ESB og stjórnvöldum hefur reynst erfitt að vinna stuðning almennings við hraða þróun evrópumála. Stór hluti þýsku þjóðarinnar er andvígur auknum umsvifum Evrópusam- bandsins. En vinsældir ESB hafa dvínað í kjölfar sameiningar lands- ins og vegna hræðslu við áhrif evr- ósins á þýskt efnahagslíf. Eins er líkt og grafið sé í þjóðarsálina að Þjóðverjar borgi of mikið til ESB. Pólitískir gagnrýnendur kanslar- ans segja þróunina í evrópumálum of hraða. Uppgangur eftir efnahags- lega kreppu í Vestur-Evrópu sé of skammt kominn til að fjármagna megi nauðsynlegar umbætur í þeim löndum Austur-Evrópu er nú knýja á dyr sambandsins. Eins sé ESB ekki í stakk búið til að taka við fleiri fátækum landbúnaðarlöndum svo lengi sem óskilvirkt og kostnaða- samt styrlqakerfi þess breytist ekki. Helmut Kohl ötull talsmaður ESB Helmut Kohl hefur á 16 ára stjómartíð sinni verið ötull talsmað- ur sameiningar Evrópu sem byggir á hugmyndafræði íyrirmyndar hans Konrads Adenauer. En við stofnun gamla Evrópubandalagsins var stefna samstarfsins íyrst og fremst friðarsamvinna í stríðshrjáðri Evr- ópu. Áherslur Þýskalands í Evrópu- samstarfinu hafa æ síðan verið póli- tísks eðlis. Steftiufesta Helmuts Kohls gagnvart aðild ríkja Austur- Evrópu í ESB pólitísk ákvörðun. Sameining gömlu Evrópu er því táknræn en um leið á hún að leiða til stöðugleika og styrkja þróun mark- aðshagkerfis í þeim ungu lýðræðis- ríkjum er nú eiga í samningaviðræð- um við framkvæmdastjómina. Á þann hátt geta ráðamenn túlkað inn- töku þessara ríkja út frá friðarsjón- armiðum sem íyrirbyggjandi aðgerð. Stefna Bonn í evrópumálum hef- ur síðastliðin 16 ár verið stefna kanslarans. Kohl ætlar sér að ná þremur markmiðum samtírnis, sem ekki geta farið saman. Hann vill að ríki Austur-Evrópu hljóti sem íyrst inntöku í ESB. Vegna þrýstings heima fyrir beitir hann sér hins vegar fyrir því að draga úrbætur á landbúnaðar- og uppbyggingarsjóði Evrópu á langinn. Og á sama tíma gefur hann loks kosningarloforð um að lækka beinar nettógreiðslur Þýskalands til sambandsins. Kohl hefur af miklum eldmóði beitt sér fyrir inngöngu Póllands, Tékklands og Ungverjalands í ESB. Ástæða þess er ekki aðeins táknræn því útflutningur Þýskalands til þessara landa er mikill og eins vill hann tryggja - þýskum fjárfestum aðild að efnahagslegum uppgangi Austur-Evrópu. Eins hafa Frakkland og Þýska- land þrýst á fátækari lönd ESB að uppfylla skilyrði EMU. Með tilliti til vanda stóru ríkjanna í efnahagsmál- um heima fyrir og erfiðleika þeirra að uppfylla fyrmefnd skilyrði fór forsjárhyggja þeirra fyrir brjóstið á mörgum. Nú þegar hagsmunamál þýskra stjómvalda hafa hlotið af- greiðslu vilja þeir minnka beinar greiðslur sínar til ESB. Þetta vekur allra helst óánægju suðurevrópskra aðildarríkja sambandsins þar sem þau munu keppa við austurevrópsku löndin um úthlutun styrkja úr land- búnaðar-og uppbyggingarsjóði ESB. Útgjöld landbúnaðar- og upp- byggingarsjóðsins, sem skiptist í sjö minni sjóði, nema um 2/3 af fjár- lögum Evrópusambandsins. Löndin fimm, sem nú eiga í samningavið- ræðum, myndu hreinlega sprengja ramma fjárlaganna ef þær umbæt- ur sem samþykktar voru í Ma- astricht II samningnum ná ekki fram að ganga. Framkvæmdaráætl- un þessi (Agenda 2000) á m.a. að undirbúa ESB fyrir það að taka við fátækum löndum Austur-Evrópu og kveður á um að umbótunum skuli lokið í marslok 1999. Evróið er „veiklulegur fyrirburi" Burtséð frá úrslitum sambands- þingskosninganna í haust er nú leit- að eftir arftaka Helmuts Kohls. Gerhard Schröder kanslaraefni jafnaðarmanna hefur löngum verið nefndur efasemdarmaður í evrópu- málum. í stjórnarstöðvunum í Brussel er hann óskrifað blað og ekki er laust við að ótti ríki vegna hugsanlegra stjómarskipta í stærsta landi Evrópusambandsins, sem frá byrjun hefur verið hliðholl- ast útþenslu stjómarsamstarfsins. Schröder hefur margsinnis gangrýnt efnahagsstefnu ESB og líkt evróinu við „veiklulegan fyrir- bura“. í kosningabaráttunni falla slagorð sem þessi í góðan jarðveg þar sem Þjóðverjar óttast að missa sterkan gjaldmiðil sinn. Nú þegar nær dregur kosningum vendir hann hins vegar kvæði sínu í kross og sýnir evrópumálum mikinn áhuga, rétt eins og frammámenn þýskra jafnaðarmanna hafi kennt honum þá lexíu að ekki sé hægt að stjórna Þýskalandi í andstöðu við Evrópu. Á sama tíma og hann reynir að skerpa skilin gagnvart Kristilegum demókrötum segist hann vilja beita sér fyrir stöðug- leika í stefnu landsins í evrópumál- um. Samræming efnaliagsmála Slagorð CDU; friður, frelsi og bræðralag heyra að hans mati for- tíðinni til og eru yfirborðsleg því fá- ránlegt sé að óttast stríð á milli að- ildarríkja ESB. Sem kanslari Þýskalands muni hann fyrst og fremst standa vörð um hagsmuni landsins í efnahagsmálum. Þýska- land verði að segja skilið við söguna til að öðlast meira sjálfsöryggi í al- þjóðamálum. Tímabært sé að setja nýjar áherslur til að mæta niður- sveiflu í efnahagsmálum og hinu mikla atvinnuleysi í einstökum að- ildaríkjum sambandsins. Með öðr- um orðum vill hann minnka greiðsl- ur Þjóðverja til ESB. Hugmyndir þýskra jafnaðar- manna um sameinginlegt átak ríkis, vinnuveitenda og launþega til at- vinnusköpunar vill Schröder yfir- færa á Evrópu. Tryggja þarf jafn- vægi á milli efnahags- og stjóm- mála með því að veita þeim síðar- nefndu meira vægi. Á sama hátt sé algjört forgangsverkefni að aðildar- ríkin lögfesti samþykktir í tengslum við hinn pólitíska ramma Evrópu sem hugsaður var sem fyrirrennari EMU. Stefna þýskra jafnaðar- manna er, að franskri fyrirmynd, að tryggja nánari samráð við mótun efnahagsmála aðildarríkjanna, sam- þættingu styrkja í formi félags- og atvinnubóta og á sama hátt sam- ræmingu skattakerfa. Að mati Schröder er EMU og evróið jákvætt pólitískt tæki til að hafa áhrif á alþjóðavæðinguna. En umbætur á efnahagskei’fi ESB verði að eiga sér stað samhliða. Evrópupólitíkin verði nú að einbeita sér að efnahags- og fjármálum eigi evróið að ná tilskildum árangri. „Evrópa er líka heimkynni“ Á sama tíma reynir Schröder að vinna hug almennings með kosn- ingaslagorðinu „Evrópa er ekki bara markaður, heldur heimkynni". Er hinn raunsæi (Pragmatiker) Schröder þá í raun hugsjónamaður líkt og Helmut Kohl? Að mati kansl- araefnisins ætti að fá samþykki al- mennings fyrir stærri ákvörðunum ESB sem takmarka fullveldi þjóð- ríkjanna. í því tilliti vísar hann til Tony Blairs forsætisráðherra Bret- lands sem nú undirbýr almenning íyrir þjóðaratkvæðagreiðslu um að- ild landsins að EMU. Ákvarðanir sem lúta að útþenslu Evrópusambandsins til austurs voru teknar þvert á samþykktir um evróið og í hvorugu málinu var leit- að álits almennings. Þýskaland er til að mynda ekki í stakk búið til að taka á móti ódýru vinnuafli úr austri meðan erfiðleika gætir í at- vinnumálum heima fyrir. Auk þess að ætla ESB aukið vægi í alþjóða- stjómmálum vill Schröder styrkja sameiginlega löggæslu í Evrópu. Hann telur það þó vera brýnasta verkefni ESB að vinna aftur stuðn- ing almennings. Hugmyndir um evrópskt ríki ótímabærar Ljóst er að ef öll þessi háleitu markmið verða að veruleika ínnan skamms mun ESB líkjast sam- bandsríki Norður-Ameríku án þess þó að lýðræðislegar skyldur og rétt- indi almennings séu skráð í sameig- inlega stjómarskrá. Höfuðstöðvarn- ar í Brussel líkjast stjórnsýslurisa einfalds tollabandalags en mikil völd þess em í engu samræmi við nafngiftina. Þykir mörgum nóg um ólýðræðislega stjórnarhætti sem meðal annars koma í Ijós í ákveðinni forræðishyggju ráðamanna and- spænis almenningi. Leiðtogar stóru þýsku flokkanna telja hugmyndina um evrópskt ríki eða sambandslýð- veldi jafnt ótímabæra sem óraun- hæfa. Schröder telur að veita þurfi Evrópuþinginu meira vægi til að all- ar stærri ákvarðanir séu ekki tekn- ar af ráðherraráðinu sem ekki er kosið beinni kosningu. Þó að gagn- rýni kanslaraefnisins eigi við rök að styðjast virðist sem hún sé sniðin að sjónarmiðum kjósenda sem eru flestir langþreyttir á ólýðræðisleg- um og óskilvirkum stjórnarháttum ESB sem þeir hafa lítil sem engin áhrif á. Prófraun jafnaðarmanna í evrópumálum Fyrsta prófraun Gerhard Schröder í evrópumálum, verði hann kanslari Þýskalands, er að taka við forsæti í ráðherraráði Evr- ópusambandsins aðeins þremur mánuðum eftir sambandsþings- kosningar. Það verður því hlutskipti Þjóð- verja að fylgja eftir framkvæmdará- ætlun Maastricht II samningsins um umbætur á landbúnaðar- og uppbyggingarsjóði ESB. Eins og fyrr sagði er almenningur í Þýska- landi óánægður með háar nettógreiðslur landsins til ESB. En í raun kemur annað hvert þýskt mark aftur í ríkiskassann í formi styrkja til landbúnaðarins. Auk þess greiðir þýski ríkissjóðurinn hæstu styrki til atvinnu- og land- búnaðarmála er um getur í Evrópu og hefur margsinnis brotið sam- keppnislög innri markaðarins um frjálsa samkeppni með því að bjarga stórfyrirtækjum frá gjald- þroti í kjölfar sameiningar landsins. Gagnrýni Þjóðverja eru því oft úr lausu lofti gripin. Eina leiðin til að draga úr greiðslum Þjóðverja til ESB er að borga svokallaðar tekju- uppbætur sem hingað til hafa verið greiddar af landbúnaðar- og upp- byggingarsjóði úr eigin ríkissjóði. Með þeim hætti væri hægt að spara um sex milljarða marka árlega. Þar sem aðrar reglur gilda um úthlutun á styrkjum gæti þessi tilfærsla á fjármagni þýtt mikil mótmæli land- búnaðargeirans og því heynst ekk- ert enn um áform Schröders í þeirn efnum. . i l [ I [ I I l I r i I i t I ! I I I- t I I l t I
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.