Morgunblaðið - 23.08.1998, Page 28

28 SUNNUDAGUR 23. ÁGÚST 1998
MORGUNBLAÐIÐ
VERÐBRÉFAMIÐLARAR og aðrir á
fjármálamarkaðnum sem rætt var við
fylgjast grannt með gangi mála allan
daginn. Einn hafði á orði að matar-
tímar væru stuttir og kaffitímar
þekktust ekki; „menn fá sér kaffibolla
á hlaupum" sagði hann, enda vUl eng-
inn fara of lengi frá tölvunni í einu.
Gæti misst af góðu tækifæri fyrir vikið. „Við
sitjum við tvo tU þrjá skjái, sjónvarp og tölvur
og horfum á breytingar á Verðbréfaþinginu;
hvað er að hækka og hvað að lækka. Viðskipta-
vinimir vilja kaupa og selja á ákveðnu gengi og
því þarf að vera vel vakandi. Mikið er talað í
símann, suma daga er maður einsog Bella síma-
mær - aUtaf í símanum," sagði einn.
„Fyrsti vísir að verðbréfamarkaði var tíl
staðar þegar ég byrjaði að vinna við þetta, 1989,
en hlutabréfamarkaður var varla fyrir hendi.
Þá starfaði ég hjá VIB og við rákum Hluta-
bréfamarkaðinn hf. og auglýstum verð á hluta-
bréfum í nokkrum fyrirtækjum í Morgunblað-
inu einu sinni í viku og á grundvelli þess var
pínulítið um viðskipti. Annars gerðist h'tið. Svo-
lítil viðskipti voru á skuldabréfamarkaði, en
stærstur hluti af verðbréfakaupum lífeyrissjóða
voru þá með beinum samningsbundum skyldu-
kaupum við húsnæðisstofnum," segir Svan-
björn Thoroddsen, framkvæmdastjóri mark-
aðsviðskipta Fjárfestingarbanka at-
vinnulífsins.
Albert Jónsson hjá Fjárvangi orðar
það svo að „algjör bylting“ hafi orðið í
„sölu á fjármálaafurðum“ og Ami Oddur
Þórðarson, forstöðumaður markaðsvið-
skipta í Búnaðarbankanum, segir þær
miklu breytingar sem orðið hafi á verð-
bréfamarkaði hafi leitt til þess að viðhorf
til hagnaðar fyrirtækja hafi breyst. „Nú
er krafa markaðarins sú að fyrirtæki
skili góðum arði,“ segh- Ami Oddur. „Og
það er mjög skemmtilegt hve hluthöfum í
fyrirtækjum hefur fjölgað síðustu ár, al-
menningur tekur meiri þátt í atvinnulíf-
inu og því eru fleiri raddir sem krefjast
þess að hagnaður aukist. Þetta skapar
hagræði og aukna framleiðni í þjóðfélag-
inu.“
Verðbréfamarkaðurinn tók stórt skref
fram á við um 1990. Þá voru fyrstu tvö
hlutafélögin skráð á markaði, en skrefin
urðu fljótlega stærri og nú eru 50 fyrir-
tæki skráð á markaði.
Agnar Ágústsson hjá Handsah kom
heim frá námi í Bandaríkjunum 1989 og
kvað hafa tekið nokkurn tíma að átta sig
á íslenska verðbréfamarkaðnum. „Þegar
ég kom til starfa voru bara tvö fyrirtæki
sem skráðu gengi hlutabréfa, verðbréfa-
markaður Fjárfestingarfélagsins og VIB.
Ég þekkti vel bandaríska markaðinn, þar
sem verðið breyttist nánast á hverri mín-
útu en hér breyttist það hálfsmánaðar-
lega. Það tók mig töluverðan tíma að átta
mig á að þetta væri í raun verðbréfa-
markaður. Svo varð töluverð breyting
1990, þegar farið var að skrá gengið viku-
lega(!),“ segir Agnai’ en síðan hafa hlut>
imir enn breyst verulega.
Allir viðmælendur blaðsins sögðu
starfið mjög skemmtilegt. Ingólfur
Helgason, forstöðumaður hjá Kaupþingi,
orðar það svo: „Það sem í raun gerir
starfið mjög áhugvavert, og gerir það að
FJARHIRDAR
FRAMTÍDAR
Gífurlegar breytingar hafa orðið í íslenskum fjármálaheimi ó síðustu árum,
ekki síst a verðbréfamarkaði. Skaptl Hallgrímsson ræddi við tíu unga
menn sem starfa í fjármálaheiminum og allir voru þeir sammála um að um-
svifin ættu enn eftir að aukast mjög á næstunni.
að verkum að fimm ár eru mjög skammur tími,
er að breytingar eru nánast stöðugar; við erum
að fást við eitthvað nýtt nánast á hverjum
degi.“ Ingólfur bendir á, eins og hinir, að um-
fangið hafí verið miklu minna þegar hann hóf
störf eftir nám, 1993. „Markaðurinn einkennd-
ist þá af óstöðluðum verðbréfum, veðskulda-
bréfum og ríkisverðbréfum en verðbréfasjóðir
voru reyndar komnir á góðan skrið.“ Verðfall
hafði orðið á hlutabréfum sem voru að taka við
sér á nýjan leik á þessum tíma, að sögn Ingólfs,
„en þær breytingar sem fyrst og fremst hafa
orðið á þessum tíma eru að fjölmargar nýjung-
ar hafa séð dagsins ljós og sífellt fleiri aðdar
eru að koma inn á fjármagnsmarkaðinn. Þetta
eru ekki bara einstaklingar og lífeyrissjóðir,
fyrirtæki eru farin að hugsa meira um stýringu
fjármagns og fjármuna og sjóðir af ýmsum
stærðum og gerðum eru komnir inn á markað-
inn. Áður var fé þessara aðila mest í hefðbund-
um innlánum í bankakerfinu en fer nú víða og
veltan er sífellt að aukast. Síðan flutningur
fjármagns var gefinn frjáls hefur líka mikið
opnast fyrir viðskipti til útlanda; sjóðir og ein-
stakhngai- fóru að huga að því að Island væri
ekki miðpunktur alls í sparnaði frekar en á öðr-
um sviðum. Fyrirtækjum bauðst líka að fjár-
magna í erlendri mynt með milligöngu bank-
anna hér. I stuttu máli má segja að opnun hag-
kerfisins hafi breytt markaðnum mjög
mikið, hvað varðar sparnað og lántökur.
Fleiri eru komnir á markaðinn, flefri af-
urðir eru í boði og umfangið er allt orðið
mikið meira,“ segir Ingólfur.
Friðrik Magnússon hjá VÍB, sem hóf
störf á þessum vettvangi fyrir um fjórum
og hálfu ári, tekur í sama streng og
starfsbræður hans; segir mikið hafa
breyst, fyrirtækjum á mai’kaði fjölgað
mikið og áhugi einstaklinga og fyrir-
tækja á markaðnum hafi aukist gríðar-
lega. Með fleiri skuldabréfaflokkum auk-
ist valmöguleikamir og með því hafi við-
skiptin aukist mjög. Hann nefnfr einnig
að aht gangi miklu hraðar fyrir sig en áð-
ur. „Hægt er að selja bréf í flestum félög-
um á markaðnum strax, en fyrir
nokkrum árum gat það tekið drjúgan
tíma; allt er orðið miklu virkara og sér-
hæfing er sömuleiðis orðin mun meiri.“
Tröhasögur fara af háum launum
verðbréfamiðlara erlendis, en svo virðist
sem þau séu mun lægri hérlendis.
„Tímakaupið er ekki sérstaklega hátt í
starfí af þessu tagi. Hjá Islandsbanka er
tekið fyrir það að menn séu á markaði
með eigið fjármagn, en velgengni þeirra
sem eru með milljón á mánuði sam-
kvæmt skattaframtölum byggist dálítið
á því, held ég,“ sagði Heiðar Guðjónsson
hjá Islandsbanka.
Einn viðmælenda blaðsins sagði menn
á markaði hérlendis ekki þurfa að kvarta
undan laununum, „en ég vinn alla sunnu-
daga og 12 tíma alla virka daga“. Hann
sagði algengt að verðbréfamiðlarar hér-
lendis ynnu 60-70 tíma á viku. I London
væru sambærilegar tölur 50-60 tímar á
viku en hins vegar 90-100 tímar í New
York. „Þar hafa menn gífurlegar tekjur
en eyða líka mjög miklu jafnóðum því
það er svo dýrt að búa þar. Og svo á það
fólk ekkert líf fyrir utan vinnuna, hefur
Morgunblaðið/Kristínn engan tíma til þess ...“
Ingólfur Helgason
Þáttur í
daglegu lífi
f jölda fólks
INGÓLFUR Helgason er þrítugur
forstöðumaður hjá Kaupþingi. Hann
er viðskiptafræðingar af fjármála-
sviði frá Háskóla
Islands og hóf
nám hjá Kaup-
þingi strax að
námi loknu.
,Almenningur,
fyrirtæki og fag-
fjárfestar eru
mun betur upp-
lýst um fjár-
magnsmarkaðinn -
nú en fyrir nokkrum árum. Mun
meira er fjallað um markaðinn nú í
fjölmiðlum en áður, upplýsingar um
hann voru aðeins á hendi örfárra að-
ila sem störfuðu á markaðnum og
viðskiptavina þeirra. Almenningur
veit nú mun meira; þetta er orðið
þáttur í daglegu lífi fjölda fólks,“
segir Ingólfur.
Um þróunina næstu ár segir
Ingólfur: „Við erum nú mitt í umræðu
um sameiningu banka hér á landi. í
mínum huga er það ekki spuming um
hvort heldur hvenær fjármálastofn-
anir renni saman á næstunni og þá
hverjar. Þegar hagkerfi opnast, eins
og gerst hefur hér, má alltaf búast við
samkeppni erlendis frá og ég held að
næstu ár verði merkheg að því leyti
og er líka viss um að íslendingar fara
að skrá verðbréf erlendis í ríkara
mæh og í eðlilegu framhaldi af því
verður án efa um aukið samstarf
kauphalla að ræða.
Við höfum þegar séð dæmi þess
með undirritun viljayfirlýsinga um
samstarf kauphallanna í London og
Frankfurt og það held ég að sé það
sem koma skal. Evrópa verður
sterkari heild, það er búið að gefa
tóninn að því með Evrunni, og Evr-
ópa mun mynda sterkari blokk en
áður á móti sterku verðbréfamörk-
uðunum í Bandaríkjunum og Asíu.“
Hann segir starfið krefjandi.
„Kannski er hægt að lýsa því þannig
að menn verði að vera stöðugt með
hugann nákvæmlega við verðbréfa-
markaðinn; vera á tánum allan dag-
inn yfir þvi sem þar að gerast og
fylgjast með endalausu upplýsinga-
flæði.“ Og spurður um hvaða hæfi-
leika menn þurfi að hafa th að bera
til að standa sig segir hann: „Það
þarf að sjálfsgöðu eitthvað að vera
spunnið í þá, þar fyrir utan detta
mér í hug orð eins og dugnaður og
frumkvæði. Menn þurfa að geta unn-
ið með öðrum og ekki er verra að
hafa svolítinn húmor, þegar unnið er
í hóp!“
Verðbréfamiðlarar vinna mikið.
Ingólfur segir að á köflum sé um
mikla yfirvinnu að ræða. „Það koma
miklfr álagspunktar og menn verða
að vera tilbúnir að fórna sér. Menn
eru í rauninni í vinnunni allan dag-
inn, ýkjur væru að segja allan sólar-
hringinn því maður reynir að forðast
verðbréf í draumalandinu. Auðvitað
kemur fyrir að menn dreymi þau, en
ekki daglega(!)“ segir hann.
Svanbjörn Thoroddsen
Ungt og
metnaðar-
fullt fólk
SVANBJÖRN Thoroddsen, fram-
kvæmdastjóri markaðsviðskipta
Fjárfestingarbanka atvinnulífsins er
hagfræðingur að
mennt, frá há-
skólanum í Leeds
á Englandi.
Hann er 32 ára
og starfaði hjá
V er ðbréfamark-
aði Islandsbanka
1989 til 1993 og
frá 1993-97 var
hann fram-
kvæmdastjóri VSÓ
ar.
Hann telur íslenska hlutabréfa-
markaðinn kominn af fyrsta þroska-
skeiði og skuldabréfamarkaðinn seg-
ir Svanbjöm nokkuð þroskaðan.
„Þessir markaðir hafa vaxið gífur-
lega hratt á undanfórnum árum, ekki
síst núna undangengna mánuði þar
sem viðskipti á skuldabréfamarkaði
hafa aukist mjög mikið og fjárhæð-
imar sem bankar og verðbréfafyrir-
tæki era tilbúin að skuldbinda sig th
að kaupa orðnar mun hærri en áður.
Ég held að markaðurinn muni áfram
vaxa mjög hratt en jafnframt erum
við farin að sjá aðeins breytt hlut-
verk millhiðanna, banka og verð-
bréfafyrirtækja; hlutverk þeirra er
orðið það að skilgreina, meta og
miðla áhættu í ýmsu formi en ekki
bara að hafa mihigöngu um kaup og
sölu á stöðluðum verðbréfum. Jafn-
framt erum við að sjá fyrirtæki eins
og t.d. FBA og Kaupþing leika nýtt
hlutverk; með þátttöku sinni í kaup-
um á Hagkaupi og Bónus nýlega eru
þessir aðhar að koma fyrirtækjum
úr höndum fjölskyldna í hendur
markaðarins með aðferðum sem við
sáum ekki fyrr. Þetta er auðvitað
dæmi um viðfangsefni sem er geró-
líkt því að kaupa bai-a eða selja staðl-
að verðbréf og við eigum eftir að sjá
frekari þróun í viðskiptum með af-
leiðusamninga og aðrar fjármálaaf-
urðir.“
Svanbjörn segir að hafa verði í
huga að íslenski markaðurinn hafi
myndast á ótralega skömmum tíma,
„ekki áratugum eða árhundruðum
eins og víðast erlendis. Af þessari
ástæðu er mikið af ungu og metnað-
arfullu fólki með fjölbreytta mennt-
un starfandi á markaðnum. Það er
lykillinn að því að markaðurinn þró-
ist hratt og með jákvæðum hætti.
Það er líka lykilatriði að þessu
spræka fólki sé gefið svigrúm til að
þróa áfram viðskiptin og við sjáum
það auðvitað gerast, í mismiklum
mæli þó, í bönkunum og verðbréfa-
fyrirtælg'unum.“
Svanbjörn telur laun góð á verð-
bréfamarkaðnum, „með þeim hætti
að tekjur era tengdar við árangur.
Við höfum líst því yfir hér að við
bvggjum laun á árangurstengdu
kerfi og ég held að bankai’nir séu all-
fr með í bígerð eða komnir með kei’fi
til að umbuna þessu fólki fyrir góðan
árangur. Sem er mjög eðlilegt því
þetta era í dag einir mikilvægustu
tekjupóstar fjármálafyrirtækja.“
Árni Oddur Þórðarson
Krafa um
arðsemi
mun aukast
ÁRNI Oddur Þórðarson, viðskipta-
fræðingur, er forstöðumaðm’ Mark-
aðsviðskipta í Búnaðarbankanum.
Hann er 29 ára
og hefur starfað í
fimm ár á verð-
bréfamarkaði,
síðan hann lauk
námi. Fyrir-
tækjaþjónusta
við stærri fyrir-
tæki sem era á
verðbréfaþingi