Morgunblaðið - 23.08.1998, Blaðsíða 64

jgg AS/400
f u 11 k o m i n
fyrirtækjatölva

|T|N|T| Express
Worldwide
580 1010
íslandspóstur hf
Hraðflutningar
MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLAN1,103 REYKJAVIK, SÍMI5691100, SÍMBRÉF 5691181
PÓSTHÓLF 3040, NETFANG: RITSTJ@MBL.1S, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI1
SUNNUDAGUR 23. ÁGÚST 1998
VERÐ í LAUSASÖLU 125 KR. MEÐ VSK
Áhrif Hvalfjarðar-
ganga á mengun
Um 2%
minni los-
un koldí-
oxíðs
ÆTLA má að nú þegar dregið hef-
ur úr umferðarþunga fyrir Hval-
fjörð þar sem mikill meirihluti bíla
fer um Hvalfjarðargöngin muni
draga úr losun koldíoxíðs frá bflum
þar sem vegalengdin hefur styst.
Einar Pálsson, tæknifræðingur hjá
___ Hollustuvernd ríkisins, telur að með
tilkomu ganganna sé losun koldí-
oxíðs frá umferðinni rúmum 13 þús-
und tonnum minni á ári, sem er um
2% af áætlaðri losun frá bflum og
tækjum á þessu ári.
Einar Pálsson segir að þótt flestir
fari um göngin og dregið geti úr
mengandi útblæstri frá bflum sem
spara sér krókinn megi samt ekki
gleyma því að umferð geti aukist
miðað við það sem áður var. Flutn-
ingar hafi í auknum mæli færst frá
skipum á vöruflutningabíla og
• —* styttri vegalengdir milli staða geti
kallað á almennt aukna umferð.
Hvalfjörðurinn hafi verið ákveðin
hindrun, til dæmis við vetrarferðir
manna í sumarbústaði í Borgarfirð-
inum og hugsanlega verði þær tíð-
ari með tilkomu ganganna.
Um 5.000 bflar á dag
Setja má fram þær forsendur að
meðalfjöldi bfla á dag um Hvalfjarð-
argöng sé kringum fjögur þúsund
bflar en fram til þessa hefur meðal-
umferð um göngin verið um og yfir
fimtn þúsund bílar á dag. Þessir
fjögur þúsund bílar spari sér um 40
mínútna akstur á þeim 40 km sem
leiðin styttist. Sé meðalbensíneyðsla
--it þeirra kringum 10 lítrar á 100 km
eyða þeir um 4 lítrum minna en ella
með því að aka um göngin. Þetta
þýðir 16 þúsund færri bensínlítrar
sem umreikna má í um 37.500 kg af
koldíoxíði á dag sem losun þehra er
minni. Á ári myndi þetta þýða
kringum 13.700 tonn af koldíoxíði.
Einar segir að þetta svari til um
2% minnkunar á áætlaðri losun
koldíoxíðs frá bflum og tækjum á
þessu ári, sem er um 0,5% af heild-
arlosun landsmanna.
Morgunblaðið/RAX
STJÓRN Landsvirkjunar og aðrir fulltrúar
fyrirtækisins voru á fóstudag staddir á há-
lendi Austurlands þar sem skoðaðir voru fyr-
irhugaðir virkjunarstaðir á svæðinu. Hópur-
inn fór upp undir Snæfell og skoðaði fyrir-
hugað stæði stíflu Eyjabakkalóns skammt of-
an við Eyjabakkafoss. Ráðgert er að stíflan
verði um fjórir kflómetrar að lengd.
Hópurinn fór einnig upp undir Kárahnúka
við Hafrahvammagljúfrin sunnanverð þar
sem fyrirhugað er að stærsta stífla Hálslóns
Virkjunarstað-
ir skoðaðir
muni standa, 180 metrar að hæð. Á myndinni
eru Jóhannes Geir Sigurgeirsson stjórnarfor-
maður Landsvirkjunar, Halldór Jónatansson
forstjóri og fleiri úr hóþnum á bökkum
Hafrahvammagljúfra, sem einnig kallast
Dimmugljúfur. Fyrirhugaður stífluveggur
mun ná upp í miðjan Kárahnúk innri, sem
sést til hægri á myndinni og þvert yfir
gljúfrið. Lengra til vinstri má sjá hvar unnið
er við tilraunaborholur.
í gær, laugardag, hélt stjórn Landsvirkjun-
ar fund með fulltrúum ýmissa hagsmunaaðila
á Austurlandi þar sem stjórnin leitaði við-
horfa og upplýsinga frá aðilum á svæðinu,
vegna þess sem er á döfinni í virkjunarmál-
um.
Forsætisráðherra á ráðstefnu SUS um erfðarannsóknir og gagnagrunna
Einkaleyfí hvetja frum-
kvöðla til að taka áhættu
Tíðarfar
fækkar
tjaldbúum
FÆRRI ferðamenn gistu á
tjaldstæðum norðanlands og
austan í sumar vegna lélegs
tíðarfars. Til dæmis fækkaði
gistinóttum í Ásbyrgi og Vest-
urdal um rúmlega 4.600 í júlí
miðað við sama tíma í fyrra.
Þór Þorfinnsson skógarvörð-
ur og umsjónarmaður segir að
orðið hafi algert „hrun“ í heim-
sóknum á tjaldstæðið í Atlavík
milli ára. „Fjöldinn hefur vaxið
jafnt og þétt í júlí undanfarin
ár. I júlí á þessu ári voru
gistinætur 2.850 og 576 í júní.
Á sama tíma í fyrra voru þær
7.207 í júlí og 834 í júní,“ segir
Þór.
■ Samdráttur/D4
DAVÍÐ Oddsson, forsætisráðherra,
sagði við upphaf ráðstefnu Sam-
bands ungra sjálfstæðismanna í
gær, laugardag, um erfðarannsókn-
ir og gagnagrunna, að veiting
einkaleyfa þar sem þau ættu við
væri ekki andstæða hefðbundins
samkeppnismarkaðar, heldur for-
senda þess að hvati sé fyrir frum-
kvöðla að taka áhættu og skapa
verðmæti.
Davíð sagði í ávarpi sínu að heim-
urinn væri til muna fátæklegri ef
einkaleyfi væru ekki til. „Fjölmörg
lyf, sem við notum gegn allra handa
sjúkdómum, sum hver lífsnauðsyn-
leg, hefðu ekki orðið til nema vegna
tímabundinna einkaleyfa. Ástæðan
er einföld og augljós. Oftar en ekki
háttar svo til að mikil óvissa ríkir
um einstakar rannsóknarniðurstöð-
ur. Vísindamenn geta engu að síður
í skjóli tímabundinnar verndar var-
ið miklu fé til þróunar og athugana
án þess að eiga á hættu að aðrir
hirði á augabragði allan afrakstur-
inn af þekkingarleitinni og þeir
sjálfir sitji eftir með sárt ennið og
fái ekki borið frumkvöðulskostnað-
inn. Dæmisagan um litlu gulu hæn-
una sem fann fræ segir okkur að
hver og einn mun ekki leggja á sig
mikið erfiði umfram aðra, ef allir
geta notið til jafns þegar árangur
erfiðisins skilar sér, líka þeir sem
litlu eða engu hafa kostað til. í þeim
tilfellum, þar sem veiting einkaleyfa
á við, er slík skipan því ekki and-
stæða hefðbundins samkeppnis-
markaðar. Þvert á móti. Hún er for-
senda þess að hvati sé fyrir frum-
kvöðla til að taka áhættu og skapa
verðmæti, og í okkar tilfelli fyrir
vísindamenn til að skapa þekkingu
og stuðla að bættu heilbrigði," sagði
Davíð.
Víðfeðm áhrif
Hann sagði að umræðan um
þessi mál og sú niðurstaða sem
muni fást í haust kunni að hafa afar
víðtæk áhrif um langa hríð. Meðal
annars muni hún hafa áhrif á það
hvernig takast muni að bæta heil-
brigðiskerfið næstu áratugina,
beita erfðavísindum sem stýritæki í
heilbrigðisþjónustunni og auðvelda
fyrirbyggjandi lækningar. „Líklegt
er að fjölmörg ný tækifæri bjóðist í
menntamálum og þjóðin fái færi á
að skapa enn markvissara mennta-
kerfi en ella, ef vel úr rætist. Þær
ákvarðanir sem við tökum, kunna
einnig að hafa áhrif á skilyrði til bú-
setu í landinu og geta gefið íjölda
ungra og hámenntaðra Islendinga
kost á lífvænlegu starfi hér á landi.
Einnig snertir málið einstaklinginn
beint, einkamál hans, fjölgun at-
vinnutækifæra, batnandi lífskjör og
fjölbreyttara mannlíf á Islandi."
Upplýsingar nánast
á glámbekk
Davíð undirstrikaði að veiting
einkaleyfis vegna gagnagrunns á
heilbrigðissviði ætti ekki að hefta
aðra vísindastarfsemi, hvorki frá
því sem nú væri né þá framtíðar-
möguleika sem síðar kynnu að
koma upp. Standi vilji til þess að ís-
lensk líftækni stuðli að sem mestum
framförum í heilbrigðismálum fyrir
meðalgöngu gagnagrunns verði hún
í upphafi að njóta nokkurs skjóls
með þá tilteknu afurð sína og þekk-
ingarsköpun. Áfram vei'ði þó fullt
svigrúm fyrir fleiri fyrirtæki í þess-
ari atvinnugrein.
Davíð sagði ennfremur að grund-
vallaratriði í þessum efnum væri að
einkamál einstaklinga væru ekki
hagnýtt gegn vilja þeirra. Fyrir þá
sem ékki kjósi að standa utan
gagnagrunns af þessu tagi þurfi að
vernda upplýsingarnar sem allra
best og einnig þui-fi að liggja fyrir
vitneskja um hve mikil hætta sé á
að slík vernd bresti. „Því miður höf-
um við Islendingar ekki gætt nægi-
lega vel að því fram að þessu að
sjúkrasaga tiltekinna einstaklinga
komist ekki að hluta eða öllu leyti í
rangar hendur. Ég held að mörgum
sjúklingi brygði ef hann vissi hve
margir óviðkomandi aðilar, tugir og
jafnvel hundruð, hefðu beinan og
auðveldan aðgang að þeim upplýs-
ingum sem hann hélt að hann væri
að segja lækninum sínum einum í
trúnaði. Slíkar upplýsingar hafa
nánast legið á glámbekk á undan-
förnum áratugum hér á landi. Því
láta hátíðleg ummæli sumra lækna,
þeim sem til þekkja æði undarlega í
eyrurn," sagði forsætisráðherra.