Morgunblaðið - 14.01.1999, Qupperneq 1

10. TBL. 87. ÁRG.
FIMMTUDAGUR 14. JANÚAR 1999 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Gengisfelling í Brasilíu veldur uppnámi á fjármálamörkuðum heims
Bandarísk og evrópsk
hlutabréf lækka í verði
Brasiliu, New York, London. Reuters.
MIKIÐ uppnám varð á fjármálamörkuðum
heimsins í gær þegar gengi realsins, gjaldmiðils
Brasilíu, féll um 7,5% að meðaltali, og olli það
ótta við að fjármálakreppa í þróunarlöndunum
gæti dregið úr hagvexti í heiminum. Bandaríska
verðbréfavísitalan Dow Jones lækkaði um 1,3%
og gengi hlutabréfa lækkaði um allt að 5% í
kauphöllum í Evrópu.
Gengi dollarans gagnvart evrunni lækkaði
um rúmt 1% þar sem óttast er að fjár-
málakreppa í Brasilíu, áttunda stærsta hag-
kerfi heims, geti haft alvarlegar afleiðingar fyr-
ir efnahag Bandaríkjanna, sem selja um 20% af
útflutningi sínum til Rómönsku Ameríku, og út
um allan heim.
Gengi realsins gagnvart dollarnum lækkaði
um 8,6% eftir að brasilíski seðlabankinn felldi í
raun gengið með því að aflétta þröngum fráviks-
mörkum í gengissveiflum. Gustavo Franco,
Óttast hrinu gengis-
fellinga í Rómönsku
Ameríku
seðlabankastjóri Brasilíu, sem hafði lagt ríka
áherslu á að verja realinn, sagði einnig af sér.
Francisco Lopes, sem var skipaður seðla-
bankastjóri til bráðabirgða, sagði að realinn
kynni að falla um alls 12% á árinu en seðlabank-
inn hefði næga varasjóði til að koma í veg fyrír
meira gengishnm.
Óttast fjármálaumrót víða um heim
Fjármálasérfræðingar höfðu lengi talið að
gengi realsins hefði verið of hátt en óttast að
gengisfelling gæti valdið fjármagnsflótta líkt og í
Rússlandi og mörgum ríkjum Asíu á liðnu ári.
Þeir óttast að gjaldeyriskreppan í Brasilíu geti
leitt til hrinu gengisfellinga og fjármálaumróts í
Rómönsku Ameríku, t.a.m. Argentínu, og víðar í
heiminum.
Gustavo Franco hafði varið þá stefnu brasil-
íska seðlabankans að halda háu gengi realsins og
háum vöxtum en hann viðurkenndi í gær að
nauðsynlegt væri að breyta henni. „Eg hef í
nokkurn tíma talið þörf á sveigjanleika í vaxta-
og gengismálum," sagði Franco á blaðamanna-
fundi þegar hann tilkynnti afsögn sína.
Bill Clinton Bandaríkjaforseti kvaðst fylgjast
grannt með fjármálaþróuninni í Brasilíu og sagði
að stjórn sín myndi vinna með ráðamönnum í
Brasilíu og sjö helstu iðnríkjum heims að því að
leysa vandann.
■ Kreppa yfirvofandi/26
■ Gæti breiðst út/Dl
Reuters
JÚGÓSLAVNESKUR hermað-
ur heilsar fjölskyldu sinni eftir
að skæruliðar í Kosovo leystu
hann úr haldi í gær.
Kosovo-hérað
Hermenn-
irnir leyst-
ir úr haldi
Líkur á að stjórn
ESB haldi velli
Strassborg. Reuters.
ÚTLIT var í gær fyrir að
tekizt hefði að afstýra al-
varlegri kreppu í stjórn-
kerfí Evrópusambandsins
(ESB) þegar hópur full-
trúa á Evrópuþinginu
ákvað að draga til baka
stuðning við vantrauststil-
lögu á framkvæmdastjórn
sambandsins, sem atkvæði
verða greidd um í dag.
Fyrr um daginn hafði
deilan milli Evrópuþingsins og
framkvæmdastjórnarinnar um
spillingarásakanir á hendur með-
limum hennar tekið nýja stefnu,
þegar Jacques Santer, forseti
framkvæmdastjórnarinnar, hótaði
að segja tafarlaust af sér ef þingið
héldi til streitu þeirri ætlan sinni
að ganga til atkvæða um van-
traust.
Nefnd fari í saumana
á starfsaðferðum
Spennuþrungnar samningavið-
ræður fóru fram að tjaldabaki og á
göngum Evrópuþingsins í Strass-
borg í gær, sem lyktaði með því að
rúmlega 100 fulltrúar hófsamra
hægriflokka, sem tilheyra næst-
stærsta þingflokknum, lýstu því yf-
ir að þeir myndu falla frá stuðningi
við vantraust.
Þegar línur málamiðlunar tóku
að skýrast sögðu þing-
mennirnir að þeir vildu að
Santer yrði að sjá til þess
að virtar yrðu skuldbind-
ingar um að komið yrði á
fót nefnd sérfræðinga sem
hefði það hlutverk að fara
ofan í saumana á því
hvernig framkvæmda-
stjórnin tæki á fjármála-
misferli og einkavinavæð-
ingu.
Þingmenn sögðu líklegt að í dag
yrði samþykkt ályktun þar sem
hvatt yrði til þess að sérfræðinga-
nefndin gæfí þinginu skýrslu fyrir
marzlok um það hvernig bæta
mætti þá tilhögun sem fram-
kvæmdastjórnin viðhefui- er hún
veitú utanaðkomandi aðilum verk-
efnasamninga. Þeir myndu hins
vegar ekki standa fast á kröfunni
um afsagnir.
Málamiðlunin ætti að gera Edith
Cresson og Manuel Marin - þeim
meðlimum framkvæmdastjórnar-
innar sem spillingarásakanirnar
hafa einkum beinzt gegn - kleift að
halda stólum sínum, og reyndar öll-
um 18 starfssystkinum þeirra líka,
að Santer meðtöldum.
„Ég brosi enn,“ sagði Santer er
hann kom út af fundi framkvæmda-
stjórnarinnar síðdegis í gær, en
hann sagði þó of snemmt að spá um
Jacques Santer
Tankflugvel hrapar
Bonn. Reuters.
TANKFLUGVEL Bandaríkjahers
hrapaði í vesturhluta Þýskalands í
gærkvöldi og óttast var að öll
áhöfnin, fjórir menn, hefði farist.
Flugvélin, sem var af gerðinni
KC-135 Boeing 707, var notuð til
eldsneytisflutninga og í henni voru
18.000 lítrar af eldsneyti.
Þýska lögreglan sagði að mikill
eldur hefði blossað upp í vélinni
þegar hún hrapaði í skóglendi
skammt frá Geilenkirchen-herstöð-
inni, um 100 km norðvestur af
Bonn, eftir misheppnaða lendingar-
tilraun.
Slökkviliðsmenn fundu lík
tveggja manna úr áhöfninni en ekki
var vitað um afdrif hinna.
Reuters
Likovac. Reuters.
SKÆRULIÐAR í Frelsisher
Kosovo (KLA) slepptu í gær átta
júgóslavneskum hermönnum, sem
þeir höfðu haldið í gíslingu frá því á
föstudaginn var.
Hermennirnir vora leystir úr
haldi samkvæmt samkomulagi KLA
og stjórnvalda í Júgóslavíu fyrir
milligöngu sendimanna Öryggis- og
samvinnustofnunar Evrópu (ÓSE).
Vestrænn embættismaður í
Kosovo sagði að júgóslavnesk
stjórnvöld hefðu orðið við kröfu
KLA um að sleppa níu skæruliðum,
sem voru handteknir í liðnum mán-
uði, gegn því að hermennirnir yrðu
leystir úr haldi.
Stjórnvöld í Júgóslavíu höfðu hót-
að að beita hervaldi til að frelsa her-
mennina og óttast var að það yrði til
þess að allsherjarstríð blossaði upp.
Jordan
hættur
Réttarhöldin í máli Bills Clintons
„Treysti á rétta
niðurstöðu“
keppni
BANDARÍSKI körfuknattleiks-
maðurinn Michael Jordan til-
kynnti á blaðamannafundi í
Chicago í gær að hann væri
hættur atvinnumennsku í íþrótt-
inni. Batt Jordan þar með enda á
afar glæstan feril en á meðan á
honum stóð bætti Jordan nánast
öll hugsanleg met í íþróttinni.
Jordan lék þrettán leiktímabil
í bandarísku NBA-körfubolta-
deildinni og varð á þeim tíma sex
sinnum meistari með liði sínu,
Chicago Bulls, síðast í fyrra. Vel-
gengni Chicago undanfarin ár er
ekki síst þökkuð snilli Jordans á
leikvellinum en núorðið er al-
gengt að menn tali um hann sem
besta körfuknattleiksmann sem
uppi hefur verið.
Sagðist Jordan ekki hafa önn-
ur áform að svo stöddu en eyða
meiri tíma með konu sinni, sem
var með honum á blaðamanna-
fundinum, og fjölskyldunni.
■ Sá besti fyrr og síðar/B3
Washington. Reuters.
BILL Clinton Bandaríkjaforseti
kvaðst í gær treysta því að öld-
ungadeild þingsins kæmist að
„réttri“ niðurstöðu í réttarhöldun-
um vegna ásakana um að hann
hefði framið meinsæri og lagt stein
í götu réttvísinnar til að leyna sam-
bandi sínu við Monicu Lewinsky,
fyrrverandi starfsstúlku í Hvíta
húsinu.
Saksóknarar fulltrúadeildarinn-
ar hefja málflutning sinn fyrir öld-
ungadeildinni í dag og lögfræðing-
ar forsetans lögðu í gær fram 130
síðna greinargerð þar sem þeir
sögðu að enginn lagalegur grund-
völlur væri fyrir því að þingið
svipti forsetann embættinu og virti
vilja þeirra sem kusu hann að
vettugi. Þingið hefði tekið á málinu
með hlutdrægum og ósanngjörnum
hætti og embættissvipting myndi
raska því valdajafnvægi milli
þingsins og forsetaembættisins
sem gert væri ráð fyrir í stjórnar-
skránni.
Saksóknarar fulltrúadeildarinnar
vísuðu á bug staðhæfíngum verj-
enda forsetans um að vísa bæri
ákærunum til embættismissis frá
þar sem þær ættu sér enga stoð í
stjórnarskrá Bandaríkjanna. „Full-
trúadeildin fullyrðir að bæði
ákæruatriðin réttlæti sakfellingu
og embættissviptingu Williams
Jeffersons Clintons forseta.“
„Ég treysti á að þingið komist að
réttri niðurstöðu og á meðan þarf
ég að halda áfram að starfa í þágu
þjóðarinnar," sagði Clinton eftir
fund með leiðtogum verkalýðs-
hreyfingarinnar þar sem rædd voru
mál sem forsetinn hyggst fjalla um
í stefnuræðu sinni á þriðjudag.