Morgunblaðið - 31.01.1999, Side 10

10 B SUNNUDAGUR 31. JANÚAR1999
MORGUNBLAÐIÐ
AUGLÝSINGAR ÍSLENSKU FLUGFÉLAGANNA Á UPPHAFSÁRUM MILLILANDAFLUGS
FyrIfsvortrnerfSar'fiölskyIda. flrðiClr vcnjufé^t.
forojcld, oCrir fJölíStyldullSor hólft.' þcgar
hjöo eöo' fjöltkyldur ferðott *omon. Nú þórl
clginkenan «kki oð sllja hclmo — Hún Isor
50% ofilólt of,farQÍaldimj, ■ ; .r-
FjölskyWuforgjSld mllll londo yfir v«frormón-
uöino glldo nú b*5/ til SkondínóvEu og Brol-
kmds. FjölsVyldufcrgjðld Innonlondí/ollon
órilns hrlng glldo ó öllurrf flufllolflum. L»«!!i5
ndnorl upplýslnco hjó FJugféíoglnu og IATA
fcrCoskrifilofurr.. . -
FORYSTA I ISUNZKUM, FLUGMALuM
Á árunum 1947 til 1977 áttu sér stað
gífurlegar framfarir í millilandaflugi til
-------7-------------------------------
og frá Islandi. Þessara breytinga má sjá
stað í auglýsingum flugfélaganna
Flugfélags Islands og Loftleiða í dag-
blöðum þessi ár. Hugi Hreiðarsson
fletti gömlum Morgunblöðum.
UPPHAF reglubundinna
áætlunarferða í millilanda-
flugi frá íslandi má rekja til
ársins 1946, en þá keyptu
Loftleiðir Douglas DC-4 Skymast-
er-flugvél frá Bandaríkjunum. Vél-
inni þurfti að breyta úr herflugvél
pg dróst því fyrsta ferð hennar frá
íslandi til 17. júní árið 1947. Hófst
þá fyrir alvöru samkeppni í milli-
landaflugi á Islandi, en fyrir voru
Flugfélag íslands og erlend félög
sem millilentu hér á landi. Flugfé-
lag íslands gerði þá út Katalínu-
flugbáta sem bæði voru notaðir í
innanlands- og millilandaflugi en
einnig voru þeir með leiguvél í slík-
um verkefnum. Frá árinu 1947 til
1952 reyndu Loftleiðir síðan að
hasla sér völl á alþjóðamarkaði og
héldu þeir bæði uppi leiguferðum
og óreglubundnu áætlunarflugi.
Mest var flogið til Prestvíkur,
Kaupmannahafnar og Stokkhólms.
Fyrstu auglýsingarnar
Fyrstu skrefin í áætlunarflugi til
meginlands Ewópu voru stutt.
Auglýsingar flugfélaganna voru
smáar og einfaldar með fábreyttum
textum þar sem fram komu aðeins
upplýsingar um áfangastaði. Ekki
var reynt að höfða til sérstaks hóps
einstaklinga né lýst kostum eða
hagkvæmni flugferða. Pá voru þess-
ar auglýsingar fátíðar og suma
mánuði var ekkert auglýst.
Nokkuð fjölbreytt samkeppni var
um farþegaflutninga til og frá land-
inu. Var ekki einungis samkeppni á
milli íslensku félaganna heldur og
við farþegaskip og togara. Til dæm-
is auglýssti Fjelag íslenskra botn-
vörpuskipaeigenda laus pláss í tog-
urum sem voru á leið utan og var
frá og með 26. júní 1947 innheimt
fargjald að upphæð 350 krónur.
Þá var fyrstu þrjá áratugi hins
reglubundna millilandaflugs sam-
keppni við erlend flugfélög. Sjá má
í Morgunblaðinu frá þeim árum
auglýsingar frá Air France, Japan
Air, British Airways og Det Norske
Luftfartselskap, sem síðar varð
hluti af SAS. Líkt og þær íslensku
eru auglýsingar þeirra fábrotnar.
Athygli vekur að flest erlendu flug-
félögin ráku skrifstofur eða héldu
úti umboðsmönnum í Reykjavík og
má þannig ætla að íslendingar hafi
töluvert notfært sér þennan val-
kost.
Til að skilja betur eðli auglýsing-
anna á þessum tíma er vert að
skoða þjóðfélagsástandið. Gjaldeyr-
ishöft voru ströng og ferðalög al-
mennings til útlanda því ekki efst á
óskalista stjórnvalda. Til dæmis má
fínna þessa fyrirsögn í Morgun-
blaðinu 25. ágúst 1948: „1600 ís-
lendingar hafa farið til útlanda í
sumar án gjaldeyrisleyfa." Síðan er
rakið hversu hættulegt það sé fyrir
íslenskan þjóðarbúskap að missa
óþarfa gjaldeyri úr landi og undir-
strikað að við því þurfí að spoma.
Mbl. 25.5 1962.
þér sparlö 1688 krönur
Mbl 24.5 1962.
FLUGFÉLAG íslands notaði óspart
í auglýsingum si'num hin vályndu
íslensku veður. Athyglisverðar eru
hins vegar þær endurbætur sem
þeir gera á þeim árið 1963.
Vegna þessa sá Við-
skiptanefnd sig til-
neydda til að gefa út
aðvörun með vísan í
lög sem skylduðu
farþega til að gera
grein fyrir þeim
gjaldeyri sem þeir
höfðu undir höndum
og því hvernig hon-
um myndi verða var-
ið.
Þessi lög hafa
vafalaust takmarkað
ferðagleði lands-
manna og hamlað
gegn aukningu utan-
landsferða.
Flugfélag Islands
kaupir
Skymaster-vél
Ári eftir að Loft-
leiðir keyptu Sky-
master-vél sína
fengu helstu sam-
keppnisaðilar þefrra,
Flugfélag Islands,
sér sams konar grip.
NIJ ÞARF eiginkonan ekki að sitja heima. (Mbl
25.1 1970.) Stjórnendur Flugfélags íslands
reyndu með þessari auglýsingu að rétta við
kynjahlutfall farþega.
ÞJER SEM FERÐIST
III ÚTLANDA^H
Flugvélin hlaut nafnið Gullfaxi og
fór hún sína fyrstu ferð í millilanda-
flugi 10. júlí 1948. Flugkostinum
var vel tekið og má lesa í blaða-
greinum að vélin þótti vel útbúin.
Má nefna að í henni vom auk far-
þegarýmis sex rúm, eða kojur, sex
borð sem taka mátti upp til að spila
við auk lítils eldhúss með suðuplötu
og ísskáp.
Almenningur kynnist fluginu
Af blaðagreinum og auglýsingum
að dæma er allt fram til ársins 1955
mest um viðskiptaferðir að ræða.
Hvergi er minnst á helgar- eða sól-
arlandaferðir. Hins vegar er at-
hyglisvert að lesa upplifun blaða-
manns Morgunblaðsins í einni af
sinni fyrstu utanferð með flugvél.
Tilefnið var að met var sett þegar
félögin tvö fluttu 111 farþega frá
landinu á sama klukkutímanum í
júlí 1948.: „Hreyflarnir í Gullfaxa
og Geysi, sem báðar áttu að leggja
af stað kl. 8 vora komnir í gang og
drunur þeirra bárust eins og þung-
ur niður út í morgunkyrrðina.
Þarna sátu þessir silfurlituðu stór-
fluglar titrandi undan átaki 1400
hestafla. Manni kemur í hug ólmur
góðhestur, sem ki'afsar í bæjar-
hlaðið og bítur óþreyjufullur í mél-
in. En knapar þefrra Geysis og
Gullfaxa þurfa að reyna þúsund
mæla og tæki áður en þeir sleppa
taumnum lausum við þessa gamma,
sem sjálfír eru sálarlausfr en líða
ljúflega um loftin eins og hugur
manns, vakrari á skeiði en nokkur
góðhestur eftir hlemmigötum ... En
nú hækka allt í einu dmnurnar yfír
við Loftleiða flugskýlið. Nú halda
engin bönd Geysi lengur. Hann
skopar skeið frá flugskýlinu norður
að Tjarnarendanum. Það er nærri
því eins og hann ætli sjer að vaða
alla leið út í Gunnarshólma. Nei,
hann snýr við á enda rennibrautar-
innar, hinki'ar dálitla stund við, en
sækir svo í sig veðrið og geysist
suður völlinn." (Mbl. 25.7. 1948.)
Þessi lýsing gefur vafalaust ágæta
mynd af þeim ljóma sem hvíldi yfir
fluginu á þessum tíma.
Missti enga vél á árinu
Fyrstu kynni almennings af flugi
vom gjarnan í gegnum dagblöð og
má þar finna ýmsar lýsingar og
umfjallanir. Einnig voru árlega
birtar nokkuð ítarlegar upplýsingar
af aðalfundum Flugfjelags Islands.
Meðal annars má sjá skrifað: „...
Auk þess festi fjelagið kaup á tveim
Douglas flugvjelum í nóvember
mánuði, en þær flugvjelar komu
ekki hingað til lands fyrr en eftir
síðustu áramót. - Fjelagið misti
enga flugvjel á árinu.“ (Mbl. 28.6.
1947.) Þarna telur stjórn fyrirtæk-
isins markvert að missa enga vél á
heilu starfsári. Af því má ráða að
enn hafi almenningur ekki treyst
þessum ferðamáta, enda óhöpp
nokkuð tíð á þessum áram.
Áherslur breytast
Eftir að Flugfélag íslands keypti
Gullfaxa fóru auglýsingar félag-
anna um millilandaflug að aukast.
Fyrst í stað var merki félagsins
notað auk venjubundins texta en
árið 1955 fara að sjást nokkrar
breytingar.
I stað þess að segja eingöngu frá
viðkomustöðum erlendis og tíma-
setningum fóm félögin að nota
teikningar. Flugfélag Islands reið á
vaðið og sýndi Gullfaxa þar sem
verið var að búa hann til brottfarar.
Þessi auglýsing gefur að vísu ekki
margt til kynna en er þó viss nálg-
un fyrir fólk til að ímynda sér um-
hverfi flugvéla. Bak við vélina má
sjá skýjabólstra sem gefa til kynna
að veðrið sé stillt og lítil von á
ókyrrð. Einnig bíða ferðatöskur
þess að verða settar um borð,
kannski töskur viðkomandi lesanda
sem fær á tilfinninguna að hann
eigi ljúft flug fyrir höndum.
Næstu árin á eftir verða litlar
breytingar á auglýsingum flugfé-
laganna. Enn er nokkur samkeppni
við farþegaskip og má geta þess að
árið 1957 fóra 1.646 farþegar með
skipum og 7.517 með flugvélum.
Árið eftir fjölgaði þeim enn sem
fóru með skipum á kostnað þeirra
sem fóra flugleiðis. (Mbl. 26.3.
1959.) Segja má að þar hafi ríkið