Morgunblaðið - 14.02.1999, Side 16

Morgunblaðið - 14.02.1999, Side 16
16 SUNNUDAGUR 14. FEBRÚAR 1999 MORGUNBLAÐIÐ LISTIR Níðst á nasistum Þrír leikþættir eftir Bertolt Brecht verða frumsýndir í Skemmtihúsinu við Laufás- veg á þriðjudaginn kemur. Dregur skáldið þar dár að nasistum og öðrum þegnum Þriðja ríkisins. Orri Páll Ormarsson leit inn í Skemmtihúsið og hafði tal af leik- stjóranum, Erlingi Gíslasyni. BLAÐAMAÐUR vindur sér upp tröppurnar á gömlu timburhúsi í miðbænum, hringir bjöllu. Til dyra kemur þjónka sem býður honum til stofu um leið og hún tilkynnir hátt og snjallt að kominn sé „piltur frá Morgunblaðinu“. Þegar komið er inn fyrir blasir við blaðamanni nasískur dáti, í fullum herklæðum. „Heil Hitler,“ gellur í honum. Samvisku sinnar vegna getur blaðamaður ekki tekið undir þá kveðju en fikrar sig þess í stað áfram, framhjá fleira ein- kennisklæddu fólki, matráðskonu og manni sem gæti verið bílstjóri. Þau kinka til hans kolli. Þarna er líka staddur maður í borgai'alegum klæð- um, alvarlegur í bragði. Seinna kem- ur í ljós að hann er atvinnulaus og lítið um nasistá gefið. Halda nú vísast sumir að blaða- maður sé hrokkinn hálfan sjöunda áratug aftur í tímann, kominn inn á hvert annað heimili í Þriðja ríkinu. Svo er þó ekki. Hann er heldur ekki genginn af göflunum - að minnsta kosti ekki svo vitað sé til. Þess í stað er hann staddur í Skemmtihúsinu við Laufásveg í Reykjavík, þar sem ver- ið er að æfa leikþáttinn Krítarkross- inn eftir þýska leikskáldið Bertolt Breeht, sem frumsýndur verður ásamt tveimur öðrum leikþáttum eftir sama höfund, Gyðingakonunni og Njósnaranum, næstkomandi þriðjudag. Áður en sýningin hefst mun Þorvarður Helgason flytja stuttan fyrirlestur um stjórnmál í Evrópu um daga Brechts. Dagskráin hefst kl. 20. Blaðamennskuleikritun „Þessir þættir eru úr stóru safni leikþátta sem Brecht skrifaði á fjórða áratugnum og lýsa lífi fólks í Þriðja ríkinu," segir Erlingur Gísla- son, húsbóndi í Skemmtihúsinu og leikstjóri sýningarinnar. „Sjálfur yf- irgaf Brecht Þýskaland eftir bruna þinghússins 1933, þannig að segja má að þetta sé eins konar blaða- mennskuleikritun - einu heimildir höfundar eru blöð og sjónarvottar, flóttamenn sem týnst hafa einn af öðrum frá Þriðja ríkinu. Þetta fólk hitti Brecht þar sem hann var í út- legð víða um heim, meðal annars á Norðurlöndum, í Tékkóslóvakíu, Sovétríkjunum og Bandaríkjunum.“ Hér eru til umfjöllunar háalvar- legir, hádramatískir atburðir. Eigi að síður segir Erlingur stíl höfundar háðskan. „Brecht sýnir persónurnar í spaugilegu ljósi enda er hann öðr- um þræði að dæma þær. Það hvarfl- ar ekki að honum að afsaka gjörðir þessa fólks og skoðanir. Að hans mati kallaði „litli Þjóðverjinn" þessi Morgunblaðið/Kristinn NASISTINN (Þórir Steingrímsson) glímir við kjaftforan atvinnuleys- ingjann (Hjalta Rögnvaldsson) í Krítarkrossinum. ósköp, nasismann, yfh- sig. Auðvitað má deila um það hvort íslenskir leik- arar eigi árið 1999 að taka þátt í að dæma fólk við þessar aðstæður, þeg- ar við höfum ekki hugmynd um hvernig kúkalabbar við hefðum orðið sjálfir við sömu aðstæður. En svona gerir maður nú stundum." Erlingi þykir beittur tónn Brechts ekki skjóta skökku við - von sé að hann svari fyrir sig. „Nasistar brutu ítrekað á honum mannréttindi, kærðu hann fyrir óþýska framkomu, óþýskan skáldskap. Hann var í raun lagður í einelti.“ Tilefni sýningarinnar er öðru fremur að á síðasta ári voru liðin eitt hundrað ár frá fæðingu Bertolts Brechts. „Eg sakna þess að ekkert leiksviðsverk skuli hafa komið fram hér í Reykjavík af þessu tilefni," seg- ir Erlingur. „Vissulega ber að hæla Ríkisútvarpinu fyrir að minnast af- mælisins með myndarlegum hætti en því miður hafa stofnanaleikhúsin brugðist í þessu efni.“ Um eigin frumkvæði segir Erling- ur: „Það er kannski ekki fráleitt að ég skuli standa að þessari uppfærslu, því árið 1956 hélt ég til leiklistar- náms í Berlín og átti stefnumót við höfundinn í september. Af því varð þó ekki því hann andaðist 14. ágúst úr hjartaslagi." Erlingur segir leikþættina, í það minnsta suma þeirra, hafa verið sýnda víða á árunum fyrir seinna stríð, meðal annars í Bandaríkjunum undii' yfirskriftinni The Private Life of the Master Race. Árið 1938 mun Brecht hafa verið búinn að undirbúa útgáfu þáttanna í Prag en ekkert vai'ð af því vegna innrásar Þjóðverja í Tékkóslóvakíu. Sýndir af Grímu Þættirnir þrír sem sýndir verða í Skemmtihúsinu hafa einu sinni áðui' komist á fjalirnar hér á landi en árið 1967 fór leikfélagið Gríma með þá í leikferð um landið undir leikstjórn Erlings Ebenesers Halldórssonar. Meðal leikenda í þeirri sýningu voru Erlingur Gíslason og Bríet Héðins- dóttir. Erlingur segir tíu til fimmtán sýn- ingar fyrirhugaðar í Skemmtihúsinu að þessu sinni en verði ástæða til að halda áfram að þeim loknum verði tekin afstaða til þess þegar þar að kemur. Hjalti Rögnvaldsson leikur í öllum þáttunum þremur, Steinunn Ólafs- dóttir leikur í Gyðingakonunni og Krítarkrossinum. Ingibjörg Þóris- dóttir, Eiríkur Guðmundsson og Þórir Steingrímsson fara með hlut- verk í síðarnefnda verkinu og ungur leikari, Grímur Helgi Gíslason, leik- ur í Njósnaranum. Leikmynd hannar Sigurjón Jó- hannsson, búningar eru eftir Andreu Oddsteinsdóttur og ljósameistari er Jóhann Bjarni Pálmason. HAFSTEINN Austmann listmál- ari hlýtur Winsor og Newton- verðlaun Norrænu akvarellsam- takanna 1998. Verðlaunin eru veitt árlega. I umsögn dómnefndar segir að valið grundvallist á sannfærandi og persónulegum afstrakt tján- ingarmáta Hafsteins, þar sem hann tengi með góðum árangri í myndum sínum kraftmikla bygg- ingu annars vegar og leikandi teikningu hins vegar og reyni á þanþol og mikilvægi litarins og akvarellaðferðarinnar til hins ýtrasta. „Með aðferð sinni tekst honum að skapa sérstætt rými, þar sem oft má skynja leyndar- dómsfullan, næstum dulrænan boðskap um veröld undir yfír- borðinu. Nefndin er sammála um að svipsterkar myndir Hafsteins búi yfir óvenjulegum listrænum krafti. Það var okkur ánægja að eiga aðild að því að benda á þennan sérstæða listamann í nor- rænu samhengi." Hafsteinn kveðst ánægður með viðurkenninguna, í henni felist „fín auglýsing". Og verðlaunin eru þegar farin að vinda upp á sig, því búið er að bjóða lista- Hafsteinn Austmann manninum að sýna í Gautaborg í mars. „Hugsanlega á fleira eftir að koma í kjölfarið, það er kost- urinn við svona verðlaun. Svo fæ ég auðvitað peningaverðlaun, er það ekki aðalmálið?" spyr Haf- steinn sposkur á svip. „Ætli pen- ingarnir fari ekki allir í húsholn- inguna eins og hjá Laxness þegar hann fékk Nóbelsverðlaunin.“ Norrænu akvarellsamtökin AKVARELLMYND eftir Hafstein frá árinu 1994. voru stofnuð árið 1989 og eru meðlimir um 1.700 talsins. Mark- mið samtakanna er að kynna akvarelllistina og vekja áhuga fólks á henni. Samtökin hafa staðið að nokkrum stórum nor- rænum akvarellsýningum. Winsor og Newton er elsti iðn- aðarframleiðandi akvarelllita í heimi. Fyrirtækið var stofnað 1838 og eru höfuðstöðvar þess í nágrenni Lundúna. Barnabóka- verðlaun ekki veitt DÓMNEFND verðlaunasjóðs íslenski'a barnabóka 1999 hefur lokið störfum og komist að þeirri niðurstöðu að ekkert þeirra handrita, sem bárust í samkeppnina og voru á þriðja tug, standist þær kröfur sem dómnefndin gerir til verðlauna- handrita. Stjóm sjóðsins hefur af þessum sökum ákveðið að ís- lensku bamabókaverðlaunin verði ekki veitt í ár. Formaður dómnefndar var Bjami Þor- steinsson, aðalritstjóri hjá Vöku- Helgafelli, en með honum í nefndinni vom Jón Freyr Þórar- insson skólastjóri, Ragnheiður Jónsdóttir kennari og Ármann Kr. Einarsson rithöfundur. Frá árinu 1986 hefur sjóður- inn árlega veitt verðlaun fyrir áður óbirt handrit. Meðal höf- unda sem hlotið hafa verðlaun- in era Friðrik Erlingsson, Kristín Steinsdóttir, Guðmund- ur Ólafsson, Elías Snæland Jónsson og Iðunn Steinsdóttir. Málþing um íslenskar barnabækur 1 frétt frá Vöku-Helgafelli segir að þó svo að verðlaunin falli niður í ár muni Verðlauna- sjóður íslenskra barnabóka engu að síður láta til sín taka í umræðu um bamabókmenntir og barnamenningu. Sjóðurinn mun með hækkandi sól standa fyrir opnu málþingi í samvinnu við Vöku-Helgafell ^ um stöðu bamabókmennta á Islandi með þátttöku barnabókahöfunda og þeirra aðila sem koma að út- gáfu, lestri og gagnrýni á barnabókum. Ennfremur er í undirbúningi námskeið á veg- um verðlaunasjóðsins og Vöku- Helgafells þar sem höfundum verður leiðbeint um ritun bama- og unglingabóka. Kóríólanus lesið í Borgar- leikhúsinu LEIKRIT Williams Shakespe- are, Kóríólanus, verður leikles- ið á Litla sviði Borgarleikhúss- ins á miðvikudaginn kl. 20. Þátttakendur í leiklestrinum eru; Björn Ingi Hilmarsson, Ari Matthíasson, Árni Pétur Guðjónsson, Hjalti Rögnvalds- son, Theodór Júlíusson, Þor- steinn Bachmann, Jón Hjart- arson, Halldór Gylfason, Guð- mundur Ingi Þorvaldsson, Steindór Hjörleifsson, Þórhall- ur Gunnarsson, Valgerður Dan, Sóley Elíasdóttir og Mar- grét Ólafsdóttir. Ekkert leikritanna áður flutt á íslensku Þetta er fjórði leiklestur sí- gildra ljóðaleika í Borgarleik- húsinu. Harmleikur Evrípídes- ar, Hippólítos, var leiklesinn nú í byrjun febráar, en leik- lestrasyrpa Leikfélags Reykjavíkur hófst í desember á lestri tveggja leikrita: Lífið er draumur eftir Calderón de la Barca, og Ofjarlinum eftir Pierre Comeille. Var þetta í fyrsta sinn sem leikrit þessi voru flutt opinberlega á Is- landi. Öll eru leikritin í þýðingu Helga Hálfdanarsonar og hef- ur ekkert þeirra verið flutt áð- ur á íslensku. Winsor og Newton-verðlaun Norrænu akvarellsamtakanna 1998 Hafsteinn Austmann hreppir hnossið

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.