Morgunblaðið - 14.02.1999, Qupperneq 24

24 SUNNUDAGUR 14. FEBRÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
VEGGMYNDIR í undirgöngum geta lífgað upp á tilveruna, litríkar og
fjörlegar. Þessir piltar eru reyndar bninaþungir og lítt árennilegir.
Veggjakrot er fylgifískur borgarmenning-
ar en þykir ekki vera umhverfínu til prýði
María Hrönn Gunnarsdóttir skoðaði
veggjakrot í Reykjavík og komst að því að
ef fólk vill uppræta það er vænlegast að
nálgast vandann af festu og þolinmæði en
einnig með virðingu fyrir þessu eðlilega
skrefí í þroskaferli ungs fólks
OFT hefur fólk á orði þegar
það kemur frá borgum er-
lendis að þær hafí verið
svo hreinar. Og svo bætir
það við til frekari skýringar: „Þar er
ekkert krotað á veggi,“„ segir
Reykvíkingur sem lætur veggjakrot
á húsum og mannvirkjum borgarinn-
ar fara mjög í taugarnar á sér. „Fólk
er farið að taka þetta til viðmiðunar
um menningarástand borga - og
Reykjavík verður ein af menningar-
borgum Evrópu á næsta ári!“ Hann
segist ekki hafa minnsta áhuga á að
koma fram undir nafni því hann vilji
ekki vekja athygli krotaranna á sér
og sínu húsi. Hann hafi ekki efni á að
láta mála húsið nema einu sinni.
En það er langt í frá að veggjakrot
sé séríslenskt fyrirbrigði og það er
aldeilis ekki nýtt af nálinni heldur.
Asa Hauksdóttir, verkefnisstjóri
menningarsveitar Hins hússins og
umsjónarmaður Gallerís Geysis, hef-
ur kynnt sér veggjakrot og veit sitt
af hverju um þetta tjáningarform
unga fólksins. „Hvað eru hellaristur
annað en veggjakrot? Þær eru ristar
á vegg,“ minnn hún á og bætir við:
„“Killroy was here,“ var frægt
veggjakrot í síðari heimsstyrjöldinni
og skilaboð og vísur hafa lengi verið
skrifaðar á klósettveggi og á lestar-
stöðvar. Á undanförnum árum hefur
krotið aftur á móti verið hægt og síg-
andi að fara út af salernunum.“
Af þrennum toga
Ása segir veggjakrotið aðallega
vera af þrennum toga. Fyrst nefnir
hún svonefnda taggara en þeir krota
á veggi, skilti og hvað sem þeim dett-
ur í hug í þeim tilgangi m.a. að
merkja sér staðinn. Þetta eru ýmist
einstaklingar eða hópur ungmenna,
aðallega strákar. Þeir
geta að sjálfsögðu ekki
komið fram undir nafni
þannig að þeir búa sér til
gælunöfn og undirskrift-
ir. Það sem flestum borg-
urum fínnst vera óskiljan-
legt krass hefur sem sé
merkingu í augum annarra taggara
og þeirra sem til þekkja.
Það er ekki tekið út með sældinni
að vera taggari. Þeir eiga ekki ein-
ungis á hættu að verða gómaðir
heldur einnig að „stíga á tærnar“ á
öðrum töggurum. Þess vegna þykir
þeim, sem einhvern metnað hafa,
gott að fá tækifæri til að stunda iðju
sína í dagsbirtu og með löglegum
hætti. Þá eru þeir ekki lengur nefnd-
n taggarar heldur spreyjarar og
veggmyndir þeirra eru gjarnan kall-
aðar grafliti.
Að síðustu er til hópur veggjakrot-
ara sem kallast bomberar. Þeir hafa
til siðs að leggja t.d. strætisvagn í
rúst á nokkrum mínútum með því að
úða litum út um hann allan. Nokkuð
er um slíka skemmdarstarfsemi í er-
lendum borgum en lítið hefur borið á
þessu fyrirbæri hérlendis a.m.k. enn
sem komið er. „Veggjaki'ot er hluti
af jaðarmenningu sem engin ástæða
er til að valta yfir. Það má jafnvel
líkja þessu við listamanninn Cristo
sem pakkar inn byggingum. Hann
fer sínar eigin leiðir. Veggjakrot er
eðlilegur þáttur í þroskaferli ungs
fólks. Það er í andstöðu við foreldra
sína og ríkjandi hefðir og sumh' sýna
hana með þessu.“
Göngum ■ lið með þeim
Reykvíkingurinn sem fyi'stur er
nefndur hér til sögu segist hafa velt
því fyrh' sér hvort sú staðreynd að
graffiti-listin hefur fengið að
blómstra í velþóknun borgarbúa,
m.a. með því að leyft hefur verið að
úða á ákveðna veggi, hafí orðið til
þess að nú keyri um þverbak í sam-
bandi við veggjakrotið. „Borgin hef-
ur eiginlega sent út röng skilaboð
með því að leyfa krot sums staðar."
Hann segist hafa fylgst með
verksummerkjum veggjakrotara ár-
um saman og á síðustu misserum og
mánuðum hafi það orðið æ algeng-
ara.
„Það er ekki langt síðan borgar-
stjórinn reyndi að ná krotinu af Hall-
veigarstöðum. Húsið er klætt með
plötum og það gekk ekki
vel að ná krotinu af, það
sást móta fyrir því eftir
þvottinn. En það liðu ekki
nema nokkrar vikur og þá
var húsið orðið mun verra
en áður!“ segir hann líka.
Margir eru á sama máli
og Reykvíkingurinn, og finnst
veggjakrotið til óprýði og
veggjakrotararnir forhertir. Fá hús í
miðbæ borgarinnar fá að vera í friði
fyrir þeim og þeir leggja oft og tíð-
um mikið á sig til að koma „tagginu"
sínu á framfæri. Og ekki eru þeir
lofthræddir því þeir úða ekki ein-
Því meira sem
er fjallað um
veggjakrot því
meira fáum
við af því
VEGGMYND við félagsmið-
, , Morgunblaðið/Þorkell
BILSKURAR verða oft illa fyrir barðinu á veggjakroturum.
VEGGJAKROT er oft áberandi, stórt og á húsgafli sem sést víða að.
göngu í húsasundum og í smáum stíl
heldur líka mannhæðarhá tákn hátt
uppi á húsgöflum, jafnvel í miðju
Bankastræti þar sem líkur á að til
þeirra sjáist hljóta að vera miklar.
„Reynslan hefur sýnt að því meira
sem er fjallað um þetta því meira fá-
um við af kroti,“ segh- Ása í Hinu
húsinu. „Krotararnir gera þetta til
að vekja á sér athygli og þegar þeir
sjá að einhver ákveðinn krotari hef-
ur fengið mynd af sínu kroti í blöffin
þá vilja þeir komast að líka.“ Ása
minnir einnig á að ungt fólk er stór
hluti borgarbúa og ekki sé nema
eðlilegt að menning þess og tilvist
sjáist.
Hún mælir með því að „taggið"
verði þagað í hel en í staðinn verði
farið að vinna með ungmennunum á
jafnréttisgrundvelli. „If you can’t
beat them, join them,“ segir Ása.
Orð hennar má útleggja sem svo: Ef
ekki tekst að uppræta þá, skulum við
ganga í lið með þeim.
Þessa leið hefur Hitt húsið einmitt
farið sem og Vinnuskóli Reykjavíkur
en þau tóku höndum saman í sumar
sem leið, og fundu svæði innan borg-
arinnar þar sem áhugasöm ung-
menni fengu að úða hugverk sín á
veggi. Ekki spillh- fyrir að vel gerð
veggjalist fær alla jafna að standa í
friði fyrir öðrum veggjakroturum.
Miklu skiptir þó að farið sé að öllu
með gát þegar veggjakrotarar eru
valdh- til að skreyta veggi. Ef öðrum
veggjakroturum þykir þeir útvöldu
kasta til höndunum eða vera fyrir
neðan þá í vh'ðingarstiganum er voð-
inn vís og ekki gefið að veggskreyt-
ingin standi móðgaða krotara af sér.
Önnur hugmynd er að fá félagsmið-
stöðvar, skóla eða aðra til að taka
veggi í fóstur og sjá um að þeir séu
skreytth- með fallegum myndum og