Morgunblaðið - 14.02.1999, Qupperneq 26

26 SUNNUDAGUR 14. FEBRÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Trúi ekki
lengur á
stórtækar
breytingar
Víða um heim bíða menn þess með óþreyju
að sjá hvaða áhrif komandi kosningar
--7--------------------7------
í Israel muni hafa á friðarferli Israela og
Palestínumanna. Er Sigrún Birna Birnis-
dúttir hitti nokkra fulltrúa þessarar sund-
urleitu þjóðar veitti hún því hins vegar
-------------------------7----
athygli að sjálfsímynd ólíkra hópa Israela
og sambúðarörðugleikar þeirra virðast
þeim ofar í huga en deilurnar við Palest-
------*--------------7--------
ínumenn og aðra nágranna Israelsríkis.
RINAT og Hesi Segal eru
að eigin sögn ósköp venju-
leg ísraelsk hjón sem í
sumar eiga von á sínu öðru
barni. Hesi er tölvunarfræðingur en
Rinat vinnur við stefnumótun hjá
ísraelska dómsmálaráðuneytinu.
Bæði eru þau fædd og uppalin í
Israel en foreldrar Rinat komu
þangað frá Irak og foreldrar Hesis
frá Rúmeníu. „Faðir minn var síon-
isti sem kom fótgangandi frá Irak
árið 1948,“ segir Rinat. „Móðir mín
var hins vegar í hópi fólks sem var
flutt hingað að því forspurðu árið
1961. Þau hittust hér, giftust og
eignuðust fjórar dætur.“
Foreldrar Hesis komu einnig í
stórum hópi innflytjenda ásamt
tveggja ára bróður hans í upphafi 6.
áratugarins. Þeim var komið fyrir í
innflytjendaþorpi í Negev-eyðimörk-
inni þar sem Hesi fæddist nokkru
síðar. „Þarna var fólk af ólíkum upp-
runa sett hvað innan um annað,“
segir hann. ,Af því sköpuðust ýmis
vandamál enda ekki við öðru að bú-
ast þegar fólk frá Rúmeníu og Norð-
ur-Afríku er sett saman í lítil þorp
úti í eyðimörkinni.“
Spurður um togstreitu milli ash-
kenazim- og sephardim-gyðinga
kveðst Hesi ekki hafa orðið var við
slíkt þegar hann var að alast upp.
„Eg ólst upp í samfélagi Rúmena,
sem eru lægst settir allra ashken-
azim-gyðinga, og Norður-Afríku-
búa,“ segir hann. „Og því var enginn
í aðstöðu til að hreykja sér yfir ann-
an.“ Þá segir hann alla hafa lifað við
sömu aðstæður á þeim tíma en
spennan í dag stafi að miklu leyti af
því að ákveðnir hópar telji sig hafa
fengið minni aðstoð við komuna til
landsins en aðrir.
„Það er söguleg staðreynd að
sephardim-gyðingum hefur verið
mismunað frá stofnun ríkisins og að
þeim er enn mismunað," segir Rinat
ákveðin. „60% þjóðarinnar eru
sephardim-gyðingar," segir hún og
drengur fram bunka af ísraelska
tímaritinu Foreldrar og börn. Hún
bendir á forsíðumyndimar sem allar
sýna ljóshærðar mæður og ljóshærð
börn og spyr hvort það sé nokkur
ANDSTÆÐURNAR eru hvarvetna sjáanlegar í ísraelsku þjóðfélagi.
furða þótt fólki af norður-afrískum
og miðausturlenskum uppruna finn-
ist því mismunað. „En þetta er ekki
bara spurning um sjálfsímynd,“ seg-
ir hún „80 til 90% þeirra sem eru
undir fátæktarmörkum eru
sephardim-gyðingar auk þess sem
ashkenazim-gyðingar eru nær und-
antekningarlaust betur menntaðir
og þar af leiðandi í betri störfum."
Sjálf kveðst hún vera undantekn-
ingin sem sanni regluna. Hún sé sú
sem bent sé á þegar sýna þurfi fram
á að ástandið sé ekki jafn slæmt og
um sé talað. „Eg ólst upp í miðstétt-
arhverfi í miðborg Jerúsalem," segir
hún, „fór í háskóla að lokinni her-
skyldu og hef þar að auki ekki þetta
dæmigerða serpardim-útlit enda
segir fólk oft við mig, eins og það sé
að slá mér gullhamra, að ég líti ekki
út fyrir að vera sephardim.“
„Erfitt að búa við
sífellda ógn“
„Frá því Netanyahu var kosinn
forsætisráðherra,“ segir Rinat að-
spurð um stjórnmálaástandið í land-
inu, „vil ég ekki heyra rætt um
stjórnmál. Þegar ég var ung trúði ég
því að hlutirnir gætu breyst. Nú trúi
ég ekki lengur á stórar breytingar.
Eg er þreytt og vil bara fá að lifa
eðlilegu lífi.“
Hún segist telja að vilji maður
breyta einhverju verði maður að
byrja á sínu nánasta umhverfi. Mað-
ur eigi að byrjað á því að vera góður
við manninn sinn, mömmu sína og
samverkafólk sitt. „Eg hef ekki leng-
ur áhyggjur af stöðu araba í Israel
eða lífsskilyrðum Palestínumanna."
segir hún. „Eg veit að mannréttindi
þeÚTa eru brotin en það angrar mig
ekki lengur enda hef ég heyrt að
ástand mannréttindamála á sjálf-
stjórnarsvæðunum sé enn verra en í
Israel. Við og við heyrir maður af
palestínskum konum sem deyja af
barnsfórum þar sem þær komast
ekki á sjúkrahús vegna útgöngu-
banns en maður getur ekki haft eilíf-
ar áhyggjur og látið allt koma sér úr
jafnvægi."
Rinat segir ísraelsk stjórnmál ein-
FATIN og Fadi Khoury eru
kristnir arabar með ísra-
elskt ríkisfang. Þau eru
bæði fædd og uppalin í þorpinu
Abu Snan í nágrenni Nasaret í
Galfleu þar sem fjölskyldur þeirra
hafa búið kynslóðum saman. Þau
hafa verið gift í tvö ár og eignuð-
ust sitt fyrsta barn skömmu eftir
að blaðamaður heimsótti þau í
þorpið Kfar Yasif, sem er sam-
liggjandi Abu Snan.
Að skyldunámi loknu fór Fatin
til náms í Jerúsalem þar sem hún
lauk BA-prófí í félags- og uppeld-
isfræðum og MA-prófi í afbrota-
fræði og félagslegri stjórnun. Að-
spurð um það hvort það sé al-
gengt að arabastúlkur fari að
heiman til háskólanáms segir hún
að gera verði greinarmun á
kristnum aröbum, drúsum og
múslimum. Lítið sé um að
múslimastúlkur leggi stund á há-
skólanám. Algengt sé hins vegar
að drúsastúlkurnar fái að fara til
náms í Haifa og koma heim að
kvöldi og að kristnar stúlkur fái
að fara þangað sem þær vilji.
„Þetta er þó allt að breytast,"
segir hún, „Til dæmis eru sumar
drúsastúlkur farnar að fá leyfi til
að búa í Haifa svo framarlega
sem fjölskyldur þeirra geti fylgst
með þeim. Þá er alltaf að verða
algengara að múslimastúikur
haldi áfram námi að loknu grunn-
skólaprófi."
Fatin segir foreldra sína hafa
tekið það sem sjálfsagðan hlut að
Erfitt að standa milli
7
Palestínumanna og Israela
hún færi til náms í Jerúsalem. Þá
segir hún það algerlega hafa ver-
ið að sínu eigin frumkvæði sem
hún flutti aftur til Abu Snan að
háskólanámi loknu. Hún hafi valið
að gera það þar sem henni hafi
fundist andrúmsloftið í Jerúsalem
vera orðið of þrúgandi. „Þetta var
allt svo flókið,“ segir hún. „Það
var spenna milli óh'kra hópa gyð-
inga, milli gyðinga og araba og
ólíkra hópa araba. Ég var hætt að
tala arabísku á almannafæri og
búin að taka niður krossinn. Ég
vildi ekki að fólk sæi að ég væri
kristin því í Jerúsalem verða
kristnir arabar sífellt fyrir að-
kasti bæði frá gyðingum og
múslimum.“
Hún segir að það hafi verið
erfitt að finna leiguhúsnæði í Jer-
úsalem. Fólk hafi sagt henni
hreint út að það vildi ekki leigja
aröbum. „Helsti vandi minn í skól-
anum var hins vegar sá að mér
samdi ekki við hina arabana",
segir hún. „Ég er vön því að segja
hreint út hvað mér finnst og það
hentaði ekki alltaf arabasamfé-
laginu. Það ergði mig til dæmis
hvernig margir arabanna tóku
allt upp eftir gyðingum í stað þess
araba. Hún hafi þó verið fljót að
koma enda hafi hann þurft að
byrja á því að lesa undir próf til
þess að fá tannlæknaréttindi í ísr-
ael. Að prófinu loknu fékk hann
síðan vinnu hjá tveimur tannlækn-
um í Haifa og starfaði þar uns
hann keypti sína eigin stofu.
Fatin og Fadi kynntust fljótlega
eftir að þau komu aftur til Abu
Snan og gengu í hjónaband
nokkrum mánuðum síðar. Þau
segja það hafa valdið nokkrum
úlfaþyt í þorpinu hvernig þau
kynntust og stóðu að brúðkaupu
sínu. „Við gerðum hlutina ekki
með jafn formlegum hætti og
venja er,“ segja þau. „Fólk ætlað-
ist til þess að við fylgdum
ákveðnu hegðunarmynstri en við
kusum að gera hlutina á okkar
eigin hátt.
Það er til dæmis venja að ein-
hver fari með parinu íið kaupa
fatnað fyrir trúlofúnarveisluna en
við fórum bara tvö og það í leyfis-
leysi,“ segir Fatin. „Við stóðum
einnig sjálf að trúlofúnarveislu
okkar og buðum einungis foreldr-
um okkar og vinum en ekki
frændum og frænkum eins og
venja er.“ Það sama var uppi á
teningnum þegar þau giftu sig.
Feður þeirra vildu bjóða öllu
þorpinu en þau tóku það ekki f
mál.
Það tók Fatin nokkurn tíma að
fá starf við sitt hæfi eftir að hún
flutti aftur til Galfleu. Hún segir
þau hafa hugleitt að flylja til
að velja úr það sem
þeir vildu tileinka
sér.“
Fatin segist vilja sjá
ákveðnar breytingar í
arabasamfélaginu en
hún vilji hins vegar
ekki gleypa við hverju
sem er bara af því það
komi að utan. „Marg-
ar stúlkur fara til
dæmis að umgangast
karlmenn á sama hátt
og viðgengst meðal
gyðinga," segir hún.
„Slíkt er hins vegar
algerlega óviðunandi í
okkar samfélagi og
því verður ekkert úr
þessu nema feluleikur
sem leiðir ekki til neinna breyt-
inga.“
„Gerum hlutina
á okkar eigin hátt“
Fadi fór hins vegar til háskóla-
náms í Búlgaríu. Þar byijaði hann
á því að læra búlgörsku en lagði
síðan stund á tannlækningar.
„Þetta var viðburðaríkur tími,“
segir hann. „Ég var í Búlagaríu
þegar múrinn féll og kynntist því
.HLUTIRNIR eru að breytast."
bæði síðustu árum kommúnism-
ans og fyrstu árunum eftir afnám
hans.“
Hann dvaldi í Búlgaríu í sex ár
og snéri heim til Abu Snan um
svipað leiti og Fatin. „Ég bjóst við
að það yrði erfitt að koma heim
eftir svona langan tíma,“ segir
hann, „en svo reyndist ekki vera.“
Hann segir að erfiðast hafi verið
að komast aftur inn í hebreskuna,
sem er annað tungumái ísraelskra