Morgunblaðið - 24.06.1999, Síða 37

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FIMMTUDAGUR 24. JÚNÍ 1999 37?
JÓN ÞÓR
HARALDSSON
+ Jón Þór Har-
aldsson vélfræð-
ingur var fæddur
15. janúar 1931 í
Litladal í Saurbæj-
arhreppi, Eyjafírði.
Hann lést að heimili
sínu hinn 15. júní
síðastliðinn. For-
eldrar Jóns voru
Haraldur Magnús-
son, málarameistari
í Reykjavík, f. 5.7.
1900 í Reykjavík, d.
19.9. 1970, og kona
hans, Unnur Jóns-
dóttir Trampe, f.
8.7.1912 í Litladal, d. 30.7.1944.
Föðurforeldrar Jóns voru Magn-
ús Július Dalhoffsson, guilsmið-
ur í Reykjavík, og kona hans
Gish'na Oliversdóttir, húsfreyja í
Reykjavík. Móðurforeldrar hans
voru Jón Pétur Trampe, bóndi í
Litladal, og kona hans, Þórdis
Ámadóttir kennari.
Jón lauk farskóla Saurbæjar-
hrepps í Eyjafirði 1945, minna
mótorvélstjóraprófi á Akureyri
1948, Iðnskólanum á Akureyri
1951, var í rafvirkjanámi 1952
en lauk sama ár sveinsprófi í vél-
virkjun hjá Vélsmiðjunni Atla hf.
á Akureyri. Hann hlaut meist-
araréttindi 1965. Hann lauk vél-
stjóraprófi í Vélskólanum í
Reykjavík 1954 og rafmagns-
deild 1955. Jón vann við land-
búnað til 1946, í Trémiðjunni
Skildi hf. á Akureyri 1946-48, í
Vélsmiðjunni Atla 1948-52, var
á Stjöraunni RE 3 hjá Sjöstjöra-
Oft dettur mér í hug, þegar ég sé
böm að leik á afgirtum Iitlum leik-
völlum, hvað við bræður vorum í
raun lánsamir að fá að alast upp í
sveitinni hjá afa og ömmu, sem
þeirra yngstu böm. Og frændsystk-
inin öll vora okkur í senn sem bæði
systur, bræður og foreldrar.
Og frelsið sem við höfðum, víðátt-
an, fjöllin og dalimir, allt var þetta
okkar leikvöllur. En ungdómsárin í
sveitinni vom síður en svo eintómur
leikur. Þar þurftu allir að vinna, og
furðu stuttir vom fætumir þegar
hver og einn fékk sín ákveðnu verk
að vinna.
Á vorin var látlaus eltingarleikur
við sauðféð, sem rásaði fram um
fjöll og dali með lömbin hvenær sem
af þeim var litið og þá var tófan
jafnan á næstu grösum. Það þurfti
að reka kýmar eftir mjaltir, sækja
hrossin, fara með mjólkina í veg
fyrir mjólkurbílinn, bera á túnin,
herfa, raka af og svo tók heyskapur-
inn við, svo fátt eitt sé nefnt. Og
húsdýrin, stór og smá, urðu leikfé-
lagar okkar rétt eins og mannfólkið.
En gjarnan gátum við gert okkur
vinnuna að leik hka. Að loknu verki
höfðum við unnið sigur í einhverjum
leik sem við bjuggum okkur til við
verkið.
Leikföng eins og nú fást í hverri.
búð fengust ekki á okkar unglings-
árum. En það kom ekki að sök. Jón
var ótrúlega útsjónarsamur við að
smíða hitt og þetta og endurbæta
annað. Sverð, skildir og atgeirar
vom í vopnasafninu þegar okkur
datt í hug að vera Skarphéðinn eða
Gunnar á Hlíðarenda að ógleymd-
um örvabyssunum, sem þá vom
óþekkt fyrirbæri annars staðar,
svona ef við þyrftum nú að berjast
við indíána. Allt var þetta smíðað úr
tré sem ekki var nothæft til annars.
En Jón fór snemma að gefa jáminu
auga og margt, sem aðrir sáu sem
jámarusl, sá hann sem efni í nyt-
samlega hluti. Sem unglingur var
Jón þrekmaður mikill og var því við
brugðið er hann á fermingaraldri
tók tvöhundmð punda síldarmjöl-
sekki og hljóp með þá sem heypok-
ar væm.
Þegar afa og ömmu naut ekki
lengur við skildu leiðir okkar að
hluta eins og gengur þar eð störf
okkar réðu stað okkar og tíma.
Dvöl Jóns á Laxárvirkjun var að
mörgu leyti skemmtileg, en jafn-
unni hf. í Reykjavík
1952 og Hvali 4 í
skólafríi 1953. Hann
var yfirvélstjóri hjá
ÚA á Sléttbaki EA 4
1955-59, stöðvar-
sfjóri Laxárvirkjun-
ar 1959-82, vann í
Vélsmiðju Sigurðar
H. Þórðarsonar í
Kópavogi 1982-84,
en eftir það hjá Mar-
el hf. í Reykjavík.
Hann var formaður
prófnefndar vél-
virkja á Húsavík
1964-72 og bygg-
ingamefndar Hafralækjarskóla
í Aðaldal 1966-81.
Hinn 18. maí 1956 kvæntist
Jón Þóru Guðríði Stefánsdóttur,
f. 13.11. 1928 í A.-Skaftafells-
sýslu. Foreldrar Þóru voru Stef-
án Þórarinsson, oddviti í Borg-
arhöfn, f. 19.5.1887 á Skálafelli í
Suðursveit, d. 10.11. 1967, og
kona hans, Helga S. Sigfúsdótt-
ir, f. 19.4. 1902 í A.-Skaftafells-
sýslu, d. 18.11. 1989. Böm Jóns
og Þóru era: a) Pétur, f. 25.9.
1953 í Reykjavik, raftnagnsverk-
fræðingur í Reykjavik. b) Jóna
Gígja, f. 4.7. 1955 í Reykjavík,
leikskólakennari í Málmey í Sví-
þjóð. c) Unnur Elísa, f. 16.6.1958
á Akureyri, skrifstofumaður í
Reykjavík. Baraabarn þeirra er
Jón Pétur Georg Bosson Gren.
Utför Jóns Þórs Haraldsson-
ar fer fram frá Fella- og Hóla-
kirkju í dag, fimmtudaginn 24.
júní, kl.15.00.
framt mjög erfið. Á vorin skemmd-
ust vélamar af sandburði svo að oft
þurfti að taka þær til gagngerðra
viðgerða, og veturinn var nánast
samfelld sólarhringsvakt í baráttu
við krapastíflur og ísingu og vom
dæmi þess að hann þurfti að hlaupa
um miðjar nætur á nærfótunum
einum saman í blindbyl niður í stöð
ef eitthvað bjátaði á.
En heimsóknir mínar að Laxár-
virkjun til þeirra Jóns og Þóm all-
mörg haustin til að fara í veiðiskap
vom mér jafnan mikið ævintýri.
Móttökumar vom jafnan stórkost-
legar. Þótt Jón væri allajafna mjög
upptekinn að haustlagi sætti hann
lagi ef því varð við komi að skjótast
með í veiðiferð. Og þóttist maður þá
nokkuð góður ef maður varð hálf-
drættingur hans í veiðinni. Á heim-
leið eftir eina slíka kom upp í hug-
ann:
A Þeistareykjum þögnin djúpa ríkir,
á þúfu situr mannkerti og kíkir.
Sjónauka yfir sviðið er að beina:
Skyldi leynast íjúpa milli steina?
Hrósar stoltur happi veiðimaður,
hnýtir saman veiði sína glaður.
Hendist síðan yfir hóla og kletta,
heldur betur vill úr spori spretta.
Bæði laus við borgarstreð og streitu,
bara að fá nú ekki slag, af þreytu.
Það var mikill missir að Jóni Þór,
því hann var besti bróðir
bræðra hér um slóðir,
en mestur er þó missir þeirra Þóru,
Péturs, Jónu Gígju, Unnar Elísu og
Jóns Péturs, en minnumst þess að
þótt:
sorgarhjör mér sviða gerði
samteivannmérslig
því lífssteinn var í sáru sverði
sem að græddi mig.
Friður sé með þér bróðir.
Svan.
í dag er jarðsettur Jón Þór Har-
aldsson vélfræðingur sem er fulltrúi
þeirrar kynslóðar sem fædd var á
millistríðsárunum og lifði þær miklu
breytingar sem orðið hafa á ís-
lensku þjóðfélagi. Jón hafði brenn-
andi áhuga á öllu er laut að tækni
og aflaði sér menntunar á því sviði.
Hann lauk vélvirkja- og vélstjóra-
námi og vann síðan ýmis störf til
sjös og larids.
Jón Þór Haraldsson réðst til
starfa hjá Marel hf. árið 1984 og var
í hópi þeirra sem lengstan starfsald-
ur eiga hjá fyrirtækinu. Það varð
strax ljóst að hann hafði af mikilli
þekkingu og reynslu að miðla. Hann
bjó yfir miklum fróðleik í eðlis- og
efnafræði, svo og í rafmagnsfræð-
um. Hann var fjölhæfur starfsmað-
ur og hafði m.a. aflað sér mikillar
kunnáttu í smíði úr ryðfríu stáli og
fylgdist ætíð með öllum nýjungum á
því sviði. Allan þann tíma sem hann
var starfsmaður Marels vann hann
við hlið verkfræðinganna og var
þeim mikill styrkur sakir þekkingar
sinnar. Samstarfsmenn hans gátu
sótt í smiðju til hans og gerðu
óspart. Það má segja að hann hafi
verið þátttakandi í vélfræðihluta
flestra vöruþróunarverkefna Mar-
els og lagt fram sinn skerf til þess
að verkið gengi upp.
Jón stundaði alla ævi umfangs-
mikið sjálfsnám og aflaði sér með
því jafnmikillar og jafnvel meiri
menntunar en þeir sem hafa lokið
háskólanámi. Vömþróun og tækni
voru honum mjög hugleikin og
mátti segja að þar færi saman starf
hans og helsta áhugamál. Hann var
hugmyndaríkur og þrautseigur við
lausn flókinna og fjölbreyttra hönn-
unarverkefna. Jón gekk fumlaust
og hávaðalaust að störfum sínum.
Hann var mjög fær verkmaður og
hagur. Vinnusvæði hans einkennd-
ist af röð og reglu og hann bar virð-
ingu fyrir vinnusvæðum annarra
starfsmanna. Samviskusemi hans
og tryggð við fyrirtækið var ein-
stök. Hann vildi alla tíð hag fyrir-
tækisins sem mestan og var sérlega
metnaðargjam fyrir hönd þess á
öllum sviðum. I árdaga fyrirtækis-
ins lagði hann því oftsinnis til eigin
verkfæri og vélar, sem var ómetan-
legur styrkur. Hann breytti jafnvel
verkfæranum til að aðlaga þau enn
betur framleiðslu og vöruþróun
Marels.
Jón var afar traustur maður. Ailt
sem hann sagði stóð eins og stafur á
bók. Hann hafði ákveðnar skoðanir
á því sem laut að starfinu og gat
verið fastur fyrir og oft erfitt að
hnika honum. Sumir töldu hann sér-
vitran eins og oft vill verða þar sem
fara miklir hæfileikamenn. En Jón
Þór byggði ekki skoðanir sínar og
meiningu á sandi, heldur á sinni eig-
in reynslu og kunnáttu. Jón var
hæverskur og hógvær, virtist nokk-
uð hrjúfur á yfirborðinu en undir
skelinni var öðlingur með hlýtt og
þægilegt viðmót og glettnisglampa í
augum. Honum var yfirborðsblaður
ekki að skapi, heldur sagði skoðun
sína hreinskilnislega. Hann þoldi
ekki yfirgang og tillitsleysi og svar-
aði slíku tæpitungulaust. Hann
gerði miklar kröfur til gæða og gat
ekki þolað að gölluð vara færi frá
fyrirtækinu. Vandvirkni og sam-
viskusemi vora hans gæðastaðall í
starfi, sem hann hafði tekið upp
löngu áður en farið var að tala um
JAKOB
HALLGRÍMSSON
+ Jakob Hall-
grímsson fædd-
ist í Reykjavík 10.
janúar 1943. Hann
lést í ReyHjavík 8.
júní siðastliðinn og
fór útför hans fram
frá Fríkirkjunni í
Reykjavík 18. júní.
Með Jakobi Hall-
grímssyni er genginn
einn fjölmenntaðasti
tónlistarkennari
landsins, enda var
hann sjálfur nemandi í
tónlist eins lengi og
ævin entist. Hann hafði áhuga á
öllum þremur meginsviðum tón-
listar: flutningi, sköpun og grein-
ingu, en margir tónlistarmenn
sinna aðeins einu þessara sviða.
Með því að leggja stund á þau öll,
og bæta sífellt við menntun sína í
þeim öllum, tókst honum að við-
halda ferskleik í störfum sínum, og
forða sjálfum sér frá því óttalega
hlutskipti sem í dag tíðkast að
nefna kulnun í starfi.
Jakob hóf tónlistarferil sinn sem
fiðluleikari í Sinfóníuhljómsveit ís-
lands. Til þess hlaut hann ágæta
menntun, fyrst hér heima, og síðar
við Konservatoríið í Moskvu. Jak-
ob fann sig þó aldrei fyllilega í
starfi hljómsveitarfiðlarans, eins
og hann sjálfur trúði mér fyrir. Ég
man því hvað ég dáðist að kjarki
hans er hann tók þá ákvörðun að
segja upp tryggri vinnu í hljóm-
sveitinni og hefja sína eigin endur-
menntun, í stað þess að brenna
hægt og hægt út í starfi sem full-
nægði honum ekki. Þá endur-
menntun - fyrst á píanó, þá í tón-
smíðum og síðast í orgelleik -
stundaði hann þó lengst af með
fullri kennslu og sem fyrirvinna
fjölskyldu. Fyrir Jakob fólst
umbun erfiðisins fyrst og fremst í
ást á viðfangsefninu sjálfu, einkum
veitti glíman við orgelið honum
mikla lífsfyllingu. Að lokum kom
þó viðurkenningin einnig frá um-
hverfinu. Jakob var, áður en yfir
lauk, orðinn organisti við eina af
höfuðkirkjum Reykjavíkur. Hann
hefði svo sannarlega átt skilið að
njóta lengur þess frama.
Með svo fjölbreyttan námsferil
og hæfileika að bakhjarli er ljóst,
að sem tónlistarkennari hafði Jak-
ob óvenju breiðan grunn að standa
á. í dag era gerðar
meiri kröfur til tónlist-
arkennara en áður
tíðkaðist. Ekki er álit-
ið nóg að hljóðfæra-
kennari kenni nem-
endum bara lög, nótur
og fingrasetningar og
láti þar við sitja, held-
ur er ætlast til að
námið leiði til færni og
kunnáttu nemandans í
sköpun og greiningu
tónlistar, jafnt sem
leikni á hljóðfærið
sjálft. Fyrir nokkram
árum vann ég, ásamt
fleiram, að gerð Aðalnámskrár tón-
listarskóla þar sem þessum við-
horfum til tónlistarkennslu er hald-
ið á loft - og þótti mörgum tónlist-
arkennaranum nóg um. Ekki kom
ég þó að tómum kofunum hjá Jak-
obi. í einni af allt of strjálum heim-
sóknum mínum til Helgu og Jakobs
segir hann allt í einu: „Heyrðu, þú
hefðir gaman af að heyra hér upp-
töku sem ég gerði með krökkunum
mínum á Nesinu um daginn.“ Um
var að ræða músíkfund þar sem
ungir nemendur Jakobs komu sam-
an á laugardagsmorgni gagngert
til að leika hver fyrir annan litlar
tónsmíðar, sem þeir höfðu sjálfir
samið að hans undirlagi - ýmist
einir eða 2-3 saman. Flestir
kynntu lögin sín sjálfir, „fiðrildi“,
„þokusúld" og fleira í þeim dúr, en
oft mátti líka heyra milda rödd
kennarans sjálfs með kynningar og
hvatningarorð fyrir þá uppburðar-
minni. Ekki minntist Jakob einu
orði á nýhugmyndir í námskrá í
þessu sambandi, en mér fannst
hann vera að segja mér að fyrir
sína parta værum við svo sem ekki
að finna upp hjólið, og það var rétt.
Meginstyrkur Jakobs sem kenn-
ara var þó hans hlýi persónuleiki,
eða a.m.k. gerði hann það að verk-
um að kunnátta hans og tónlistar-
hæfileikar nýttust betur í kennslu.
Sem dæmi um hve Jakob átti gott
með að ávinna sér traust og vænt-
umþykju nemenda langar mig að
tilfæra hér lítið dæmi frá skóla-
stjóratíð minni á Akranesi. Ingi
heitinn Gröndal ákvað að láta af
störfum við skólann haustið 1976
eftir langt og farsælt starf sem
strengjakennari. Nú voru góð ráð
dýr, og svo heppilega vildi til að
Jakob var á lausu þetta haust;
gæðaeftirlit. Pétur, sonur Jóns, hef-
ur unnið hjá Marel í rúm 16 ár og er
gleðiefni að sjá hvemig kröfur til
gæða og gallaleysis og hinn einstaki
metnaður fyrir hönd fyrirtækisins^.
og trúmennska í þess garð hafa
gengið frá föður til sonar. Nánustu
samstarfsmenn Jóns segja að hann
hafi verið sá traustasti og besti
vinnufélagi sem hægt var að hugsa
sér. Ávallt hafi verið gott að leita til
hans eftir hugmyndum. Hann hafi
verið sérlega ljúfur og gefandi í
samstarfi. Að honum sé mikill miss-
ir.
Jón átti við mikið heilsuleysi að
stríða síðustu misserin. Veikindin
bar hann með æðraleysi, sagði ætíð
aðspurður að allt gengi Ijómandi
vel. Samstarfsfólk hans vissi að'
hann gekkst undir erfiða meðferð
við sjúkdómnum og kom oft sár-
þjáður þaðan beint í vinnuna. Frá
áramótum var hann stopult við
vinnu en kom þó meðan stætt var
og gekk að sínu starfi.
Með Jóni Þór Haraldssyni er
genginn góður drengur. Samstarfs-
menn hafa misst traustan vinnufé-
laga og fyrirtækið mikinn visku-
brann og einn sinn dyggasta og
besta starfsmann. Að leiðarlokum
eru honum fluttar innilegar þakkir
fyrir hönd starfsmanna Marels.
Jafnframt sendum við fjölskyldu
hans og ástvinum innilegar samúð-
arkveðjur á þessari stund.
v
Geir A. Gunnlaugsson, Hörður
Arnarson, Jén Þór Ólafsson.
hafði ætlað sér í nám í tónsmíðum
til Svíþjóðar þennan vetur, en af
einhverjum ástæðum frestaðist
það. Allir vita að í einkakennslu
geta kennaraskipti oft verið við-
kvæmt mál; sérstaklega er erfitt
að taka við stórum hópi einstak-
linga frá vinsælum kennara sem
unnið hefur ást þeirra og virðingu, ‘
en það hafði Ingi Gröndal vissu-
lega gert. En Jakob fór létt með
það. Ekki voru liðnir nema nokkrir
mánuðir er nemendur fóru að
spyrja um hvort Jakob yrði ekki
örugglega áfram við skólann, sem
ekki gat þó orðið. Jakob var upp-
örvandi en þó ákveðinn, sanngjarn
og glaðvær, auk þess sem nemend-
ur fundu strax að þarna fór maður
sem kunni sitt fag. Eða eins og ég
heyrði gamlan nemanda Jakobs
við annan tónlistarskóla minnast
hans nýlega: „Jakob var nærgæt-
inn, glaðlyndur og skemmtilegur,
sagði sögur og hló mikið... mér
fannst miður þegar hann ákvað að
fara til ísafjarðar." Þegar allirí'-
þessir eiginleikar fara saman vant-
ar ekki mikið upp á að komin sé
forskrift að hinum fullkomna
kennara fyrir börn og unglinga í
tónlistarnámi.
Fjölþættur áhugi Jakobs á tón-
list var að sjálfsögðu borinn uppi af
óvenju fjölbreyttum tónlistargáf-
um. Ég minnist orða sem Hafliði
Hallgrímsson tónskáld lét eitt sinn
falla í mín eyru, er hann rifjaði upp
fyrstu kynni þeirra Jakobs og fleiri
skólafélaga af hljómfræðinámi í
gamla Þrúðvangi: „Hlutir eins og
tóntegundaskipti, sem okkur hin-
um þótti snúið að kljást við þá, léku
í höndum Jakobs." Þegar maður
heyrir bestu sönglög Jakobs eins<f?
og Hjá lygnri móðu og Um hina
heittelskuðu við texta Laxness
undrast maður og saknar þess að
hann skuli ekki hafa sýnt meiri
framagirnd á sviði tónsmíða. Enn
minnist ég þess, að fyrsti maðurinn
sem ég heyrði tala af aðdáun um
verk Jóns Leifs var Jakob Hall-
grímsson. Þetta var á Sinfóníuár-
um okkar beggja, löngu áður en
slík aðdáun komst í tfsku, og vitnar
því um sjálfstætt tónlistarinnsæi
ungs manns. Hann var þó fjarri því
að vera ógagnrýninn aðdáandi allra» ■_
verka Jóns, eins og nú virðist'/
nokkuð algengt.
Gott er að hafa átt þennan góða
dreng og hógværa hæfileikamann
að vini. Elsku Helga, Einar og
Laufey, við Kristín vottum ykkur
dýpstu samúð og óskum ykkur
styrks á þeim erfíðu dögum sem
framundan eru. 1
Þórir Þórisson, tónlistarkennari.