Morgunblaðið - 23.12.1999, Qupperneq 20

20 FIMMTUDAGUR 23. DESEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
NEYTENDUR
Nokkur heilræði
við jólamatseldina
SÝKLA er víða að finna og hættan á
að matvæli innihaldi sýkla er alltaf
fyrir hendi. Þeir geta borist á milli
matvæla með snertingu sýklameng-
aðra matvæla við önnur matvæli eða
með höndum, hönskum eða áhöld-
um sem hafa mengast.
Alifuglakjöt og annað hrátt kjöt
má ekki komast í snertingu við önn-
ur matvæli við geymslu.
Þurrkið blóðvatn frá kjöti og
kjúklingum upp með eldhúspappír.
Gætið þess sérstaklega við með-
höndlun, að hrátt kjöt eða kjötsafi
snerti aldrei matvæli sem ekki
verða hituð fyrir neyslu.
Notið hrein áhöld. Þvoið ætíð
hnífa og skurðarbretti þegar skipt
er úr einni gerð hráefnis yfir í aðra.
Hugið að hreinlæti. Þvoið hendur
oft og ætíð eftir salemisferðir,
bleiuskipti, umönnun gæludýra og
vinnu með hrátt kjöt. Setjið vatns-
heldan plástur á sár eða notið vatns-
helda hanska.
Matreiðsla
Með réttri hitun má drepa flesta
sýkla sem geta verið í matvælum.
Kjöthakk, fars, kjötsneiðar, fisk
og fuglakjöt skal gegnsteikja. I
gegnsteiktum matvælum hefur
hitastig farið yfir 75°C. Safi sem
drýpur af kjöti skal að vera tær,
fiskur laus frá beinum og engir
rauðir blettir mega vera í fuglakjöti.
Öruggast er að gegnsteikja allar
stórsteikur þannig að hitinn í miðju
Hollustuvernd ríkisins
mælir með því að eftir-
farandi ráðleggingar
séu hafðar í huga þegar
matbúið er fyrir jólin
steikarinnar nái 70°C. Notið steik-
ingarhitamæli.
Ef halda þarf mat heitum, skal
hitinn ekki fara niður fyrir 60°C.
Með öðrum orðum; maturinn skal
haldast sjóðandi heitur.
Kæling
Flestir sýklar hætta að vaxa og
fjölga sér í kulda. Því þarf að kæla
mat hratt og örugglega og geyma
hann vel kældan við 0-4C.
Setjið kælivörur strax í ísskáp
þegar komið er heim úr innkaupa-
ferð. Kælið matarafganga strax að
máltíð lokinni. Sýklar geta fjölgað
sé gríðarlega hratt í mat sem látinn
er standa við stofuhita.
Kjötrétti, sósur, salöt, eftirrétti
og aðra rétti, sem matreiddir eru
nokkru áður en þeirra er neytt, skal
kæla strax. Stórum skömmtum,
sem lengi eru að kólna, þarf að
skipta niður í smærri skammta. Til
að kæla pottrétti, sósur, súpur og
svipaða rétti er gott að setja pottinn
í kalt rennandi vatn. Til að ílýta kæl-
ingu er gott að hræra öðru hvoru.
Hangikjöt, skinku og svipaða rétti,
sem borðaðir eru kaldir, skal kæla
strax eftir suðu þannig að kjötið nái
0-4°C hitastigi sem fyrst.
Þíðið frosinn mat í ísskáp eða á
köldum stað. Hafið matinn í ílátum
sem tryggja að ekkert leki yfir í
önnur matvæli.
Geymsluþol
Oft er keypt inn til nokkurra daga
í senn. Því hefur ferskleiki og
geymsluþol matarins mikið að
segja. Við innkaupin er hægt að full-
vissa sig um að matvælin séu fersk
með því að líta á merkingar sem
segja til um pökkunardag og
geymsluþol. Gæta þarf sérstaklega
að geymsluþolsmerkingum, hráiTa
matvæla, sem þarf að hita fyrir
neyslu, og tilbúinna matvæla, sem
neytt er án hitunar (t.d. brauð-
álegg). Athugið að geymsluþols-
merkingin gildir ekki ef matvæli eru
geymd við rangt hitastig eða ef um-
búðir eru opnaðar.
Matvælum er oft pakkað í loft-
tæmdar (allt loft hefur verið fjar-
lægt) eða loftskiptar (í stað lofts er
komin gasblanda) umbúðir. Þetta er
gert til að stöðva vöxt baktería sem
skemma matvæli. Maturinn getur
því lyktað vel, þrátt fyrir að
geymsluþolið sé útrunnið. Sumir
sýklar geta vaxið í lofttæmdum eða
loftskiptum umbúðum. Því ætti ekki
að neyta viðkvæmra matvæla eftir
síðasta söludag.
Ráðleggingar
við matreiðslu á
j ólahangikj ötinu
FLEST heimili landsins halda í
þann sið að snæða hangikjöt á
jóladag. Þeir sem eru að halda sín
fyrstu jól upp á eigin spýtur hafa
það ef til vill ekki á takteinunum
hvernig best beri að matreiða jóla-
hangikjötið og því er ekki úr vegi
að gefa góð ráð til þess.
Leiðbeiningastöð heimilanna
gefur upplýsingar um hvert það
sem varðar heimilishald. Þar feng-
ust upplýsingar um hina vinsælu
jóladagsmáltíð.
Til að byrja með er gott að miða
við að kaupa kjöt sem nemur 200-
250 g á mann. Fjögurra manna
fjölskylda þyrfti því úrbeinað
hangilæri sem vegur um eitt kíló.
Mælt er með því að setja kjötið í
sjóðandi vatn og sjóða það í u.þ.b.
45 mínútur á hvert kíló. Sumir
vilja þó setja hangikjötið í kalt
vatn og láta suðuna koma hægt
upp, en þá verður að stytta suðu-
tímann töluvert. Tveggja kílóa
hangilæri þarf því um 1V4 klst.
suðu ef það er sett í sjóðandi vatn.
Margir mæla með því að þegar
suðu er lokið, sé hangikjötið kælt í
um 2 klst. í soðinu áður en það er
sett í ísskáp. Við það verði það
mýkra og meyrara og auðveldara
verði að skera það.
Hæg kæling
varhugaverð
Hjá Hollustuvernd ríkisins feng-
ust hins vegar þær upplýsingar að
svo hæg kæling væri varhugaverð
og ráðleggur Hollusturvernd fólki
eindregið frá því að kæla kjötið í
soðinu. Lykilatriðið sé að kæla það
eins hratt og við verður komið því
það sé viss hætta á matareitrunum
ef kjötið er kælt hægt í soðinu.
Það megi alltaf gera ráð fyrir því
að ýmis bakteríugró geti borist í
kjötið og náð að vaxa upp og valda
matareitrunum ef kjötið er ekki
meðhöndlað rétt.
Því er mælt með því að kjötið sé
kælt í ísskáp. Best sé þó að láta
mestu gufuna fara af því áður, það
taki um tíu mínútur og setja það
svo strax að því loknu inn í ísskáp.
Uppskrift að uppstúf
Hjá Leiðbeiningastöðinni feng-
ust einnig þær upplýsingar að tals-
vært væri hringt inn til þess að fá
uppskrift að uppstúf sem bera ætti
fram með hangikjötinu og látum
við það fylgja hér með. Það er ætl-
uð fjórum.
2 msk. smjörlíki
3 msk. hveiti
3-4 dl mjólk
Smjörlíkið er brætt, hveitinu
stráð út í og hrært vel. Mjólkinni
er síðan hellt hægt saman við og
hrært vel á meðan. Þetta er bragð-
að til með salti og ef til vill smá
sykri og sumir nota einnig múskat
til þess að bragðbæta.
Uppstúf er hægt að gera að
morgni jóladags, eða jafnvel degi
áður en ætlað er að bera það fram.
Þá er gott að strá sykri yfir til
þess að forðast að myndist skán.
Við geymslu þykknar uppstúfið og
því þarf að þynna það með mjólk
þegar það er hitað upp.
Nýtt
Italskar
jólakökur
NÝTT á markaðnum eru ítalskar
jólakökur, svokallaðar Panforte-
kökur, og eni ávaxta- og hnetukök-
ur. Kökur þessar þykja ómissandi á
jólaborðum ítala og eru í fyrsta sinn
fáanlegar á íslandi, segir í tilkynn-
ingu frá innflytjanda. Þær eru fram-
leiddar á Ítalíu og fást í nokkrum
stærðum. Þær má finna í Nóatúni í
JL-húsinu. Innflytjandi er Kísill hf.
Vorð Vorð Tilb. á
nú kr. áður kr. mœlie.
ll-ll-búðirnar
Gildirtil 30. desember
I SS birkir. hangil.+Celebration konf. 1.798 nýtt 1.798 kg|
SS dilkahambhr. 878 1.099 878 kg
1 Goða bayonneskinka 898 1.198 898 kg|
Reyktur lax% flök, ísl. matv. 1.298 1.948 1.298 kg
I Graflaxttflök, fsl. matv. 1.298 1.948 1.298 kg |
Graflaxsósa 139 178 556 Itr
I Jólaostakaka m/trönuberjum 797 849 797 st. |
Mjúkfs 21, van./súkk./pecanhn. 498 585 249 kg
HAGKAUP
Gildirtil 24. desember
] Bayonneskinka 898 1.169 898 kg|
After Eight, 400 g 399 482 998 kg
| Kjörís ísterta m/kókos og súkkul. 398 569 398 st. |
Frón ískex 250 g 129 169 516 kg
| Sýröur rjómi 36%, 200 g 129 142 645 kg|
Sýrður rjómi 18%, 200 g 119 130 595 kg
| Jólaskyr ,150 g 59 61 590 kg |
Ferskur kjúklingur 449 630 449 kg
/íj'Sm07 ' TILBOÐIN
y,- » Verð nú kr. HRAÐBÚÐIR Essó Gildir til 31. desember Verð éðurkr. Titb. á mælio.
I Gevalia rauður, 250 g 149 200 596 kg I
Prestige konfektkassi, 500g 899 1.199 1.800 kg
I Góu rúsínupokar, 100 g 69 90 690 kg|
Góu hraunbitar, 100 g 89 110 890 kg
1 Maarud paprikuflögur, 100 g 119 159 1.190 kg |
Maarud sour/onion-flögur 100 g 119 159 1.190 kg
1 Maarud salt/pipar+ 1 tr kók 249 249 st. |
NÝKAUP
Gildir til 24. desember
I Goða bayonneskinka 958 1.198 958 kg|
Goða london lamb 798 998 798 kg
| Isl matv. reyktur oggrafinn lax 1.298 1.948 1.298 kg |
Villigæsir 1.698 1.998 1.060 kg
Verð núkr. Verð áðurkr. Tilb. á mælie.
1 Ora grænar baunir V4 dós 49 69 153 kg|
Beauvais rauðkál, 600 g 78 98 130 kg
| Græn epli 98 198 98 kg |
Merrild kaffi noir, 500 g 299 398 598 kg
SELECT-verslanir
Gildir til 29. desember
I Celebrations, 285 g 549 nýtt 1.926 kg |
Freiu Twist, 160 g 249 333 1.556 kg
I Freyjujólapoki, 150 g 179 nýtt 1.193 kg|
Partýmix m/salti og pipar, 170 g 199 nýtt 1.171 kg
| Select-kaffi og amerískur hringur 99 135 99 st. |
Gatorade, 500 ml. 129 149 258 Itr
1 Pepsi,2ltr 169 235 338 Itr!
UPPGRIP - verslanir OLÍS
Desembertilboð
I Toblerone, 100 g 129 175 1.290 kg|
Egils orka, 0,5 Itr 95 135 190 Itr
1 Twistkonfektpoki, 160 g 199 249 1.244 kg |
Mikil talgæði - Frí skráning - Lægri rekstrarkostnaður
iapan......kr. 18,89 mínútan
*Verð án viðbótargjalds fyrir innanlandssímtal
v® Landsnet 1
1|P§|[fj http://www.landsnet.is §
<
Landsnet ehf. Hafnarstræti 15 101 Reykjavík i
Sími 562 5050 Fax 562 5066
Æsispennandi oq rammístensW œvintqri í
móli mei jrábœrum mqndum Gunnars Kar
sem qefa Grqlu eq Leppatúöa nqtt líf