Morgunblaðið - 23.12.1999, Blaðsíða 34

34 FIMMTUDAGUR 23. DESEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ

JMgguitftljifeffr
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf„ Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
BLAÐAUKILOS
ANGELES TIMES
IFYRRADAG birtist lítil frétt á erlendri fréttasíðu Morg-
unblaðsins, sem bar fyrirsögnina: „Löng afsökunar-
beiðni“. Fréttin var svohljóðandi: „Bandaríska dagblaðið
The Los Angeles Times birti í gær 14 blaðsíðna blaðauka,
þar sem blaðamennirnir viðruðu óánægju sína vegna
tengsla útgáfufyrirtækisins við fjármálahneyksli. Blaðið
birti í október langa umfjöllun í blaðinu um nýja heilsu-
ræktar- og skemmtimiðstöð, Staples Center. Útgáfufyrir-
tækið er meðal eigenda miðstöðvarinnar en blaðið gat þess
ekki í umfjöllun sinni, að það hefði samið um að skipta
tekjum af auglýsingum, sem birtust á sömu síðum með eig-
endum miðstöðvarinnar. Er talið að fjárhæðin nemi um 140
milljónum króna. Sagður er mikill kurr meðal blaðamanna
vegna málsins.“
Hér er í stuttu máli vikið að einhverri mestu deilu, sem
risið hefur á dagblaði á Vesturlöndum í langan tíma um
ákveðin grundvallaratriði í starfsemi dagblaða og raunar
annarra fjölmiðla einnig.
Aðdragandi þessarar deilu er sá, að fyrir tveimur árum
kom til starfa á Los Angeles Times nýr útgefandi en í
Bandaríkjunum er starf forstjóra og aðalritstjóra sameinað
í manni, sem hefur það starfsheiti. Hann hafði ekki áður
haft afskipti af blaðaútgáfu en hét því að hann mundi rífa
niður þann Múr, sem reistur hefði verið á milli ritstjórna og
auglýsingadeilda blaða, efla samstarf þessara aðila með það
að markmiði að snúa við neikvæðri þróun í upplagi blaðsins.
Þessar hugmyndir voru þá þegar umdeildar og fyrir
skömmu sagði einn af fyrrverandi ritstjórum blaðsins:
„Þegar Múr er rifinn niður er skynsamlegt að átta sig á því,
hvers vegna hann var reistur."
Segja má, að spenna og deilur um þessa nýju stefnu hafi
náð hámarki, þegar Los Angeles Times gaf út sérstakt blað
um umrædda heilsuræktar- og skemmtimiðstöð og gerði
samning við það fyrirtæki um að skipta auglýsingatekjun-
um á milli blaðsins og fyrirtækisins án þess að ritstjórn Los
Angeles Times væri um það kunnugt.
I kjölfar mikillar reiði innan blaðsins og harðrar gagnrýni
annarra fjölmiðla gáfu útgefandi og ritstjóri Los Angeles
Times út yfirlýsingu þar sem segir m.a.: „Ef árekstur verð-
ur á milli viðskiptahagsmuna Los Angeles Times og rit-
stjórnarlegra sjónarmiða mun afstaða ritstjórnar sitja í fyr-
irrúmi. Þetta grundvallaratriði nær til allra blaða, sem Los
Angeles Times stendur að, svo og til netútgáfu blaðsins.“
Þessi yfirlýsing dugði ekki til að sefa þá reiði, sem upp
var komin og ógnaði trúverðugleika blaðsins út á við, sem að
mati þeirra, sem skrifa umræddan blaðauka, er það eina,
sem raunverulega skiptir máli fyrir dagblað. í blaðaukan-
um, sem út kom sl. mánudag eru umræður og átök innan
blaðsins rakin ítarlega og þau mismunandi sjónarmið, sem
þar hafa komið fram um málið. Skal dregið í efa, að leiðandi
dagblað hafi áður viðrað innri vandamál og deilur með þeim
hætti, sem gert er í þessum blaðauka.
Eins og oft er um dagblöð á Vesturlandi er Los Angeles
Times að verulegu leyti í eigu einnar fjölskyldu, Chandler-
fjölskyldunnar. Sá meðlimur hennar sem á mestan heiður af
því að skapa blaðinu sess, sem eitt áhrifamesta dagblað
Bandaríkjanna, er Otis Chandler, sem var útgefandi blaðs-
ins í tvo áratugi frá 1960 til 1980. Það vakti því gífurlega at-
hygli, þegar hann eftir margra ára þögn lét frá sér heyra um
málefni blaðsins af þessu tilefni og gagnrýndi forráðamenn
þess harkalega og taldi að umræddar ákvarðanir þeirra
væru mesta ógnun við framtíð og vöxt blaðsins, sem hann
hefði upplifað í þau meira en 50 ár, sem hann hefði tengst
Los Angeles Times.
I blaðaukanum kemur einnig fram, að blaðið hafi misst
marga af sínum beztu blaðamönnum til Ney York Times,
sem er að mestu í eigu Sulzbergerfjölskyldunnar en henni
sé treyst til að halda í heiðri hefðbundin gildi blaðamenn-
skunnar og byggja upp og bæta dagblað, sem væri virtasta
og áhrifamesta blað Bandaríkjanna.
Um allan heim standa fjölmiðlar nú frammi fyrir nýjum
vandamálum, sem kristallast í deilunum innan Los Angeles
Times. Þær snúast ekki bara um þá skýru skiptingu, sem
þarf að vera á milli ritstjórna og auglýsingadeilda heldur
ekki síður um það hvernig ritstjórnir eigi að taka á þeim
fjölmörgu álitamálum, sem upp koma dag hvern vegna sí-
vaxandi markaðsstarfsemi í öllum þjóðfélögum, þar sem
hagsmunaaðilar reyna hvað þeir geta til þess að koma upp-
lýsingum um starfsemi sína á framfæri undir formerkjum
frétta og margvíslegrar þjónustustarfsemi. Þessi nýju
vandamál eru erfiðari viðureignar fyrir flesta fjölmiðla en
spurningin um pólitísk afskipti af starfsemi þeirra, sem
smátt og smátt hefur fjarað út.
Rannsókn á tollsvikum vegna flutnings á
hestum til Þýskalands enn ólokið
Gögn liggja
fyrir í megin-
atriðum
RANNSÓKN tollsvika í innflutningi
hesta frá íslandi til Þýskalands
stendur yfír og sagði Leonhard
Bierl, talsmaður tollsvikarannsókn-
arembættisins í Köln, að enn væri verið að afla
upplýsinga.
„Ég heid að það muni taka nokkurn tima að
ljúka rannsókninni hér í Þýskalandi, en get
ekkert sagt um það hvernig málin standa á fs-
landi,“ sagði hann. „Verið er að vinna rann-
sóknina hjá nokkrum embættum í Þýskalandi.
Henni er því ekki stjómað héðan [frá höfuð-
stöðvunum í Köln], en venjan er sú að þetta
kemur í okkar hendur þegar rannsókn Iýkur.“
Hann sagði að þegar rannsókn lyki færi mál-
ið til saksóknara, sem ákvæði hvað bæri að
gera. Búast mætti við því að um nokkur mál
yrði að ræða. Þyngstu viðurlög við tollsvikum
eru fimm ára fangelsi í Þýskalandi.
Ekki er ljóst hvað búast má við að sótt verði
til saka í mörgum málum. I raun er um þrjá
kosti að ræða, að rannsókn verði hætt vegna
ófullnægjandi sannana, að niðurstaðan verði að
viðkomandi sé sekur að einhveiju leyti og verði
látinn greiða sekt, farið verði fram á skilorðs-
bundna refsingu, eða refsivist.
Rannsóknin nær tíu ár aftur í timann og er
miðað við það hvenær tollsvik fyrnast.
V".
IRVO
þvíligj
á hesti
i
JL fangsn
ríkistollsljóra, sl
Hermann Guðmi
málsins hjá ríkis
hafi fengið gögn
málið og menn v;
gögn til Þýskalai
stjóra eru menn
því að ekki hafi v
landi sé málið jal
Jón H. Snorrai
Stærsti hluti
rannsóknarinnar í Kiel
I Kiel fengust þær upplýsingar hjá Frank
Ohlsen, embættismanni hjá tollrannsóknaryfir-
völdum þar, að þótt rannsókn væri ekki lokið
lægju gögn málsins nú þegar fyrir í meginatr-
iðum. Stærsti þáttur rannsóknarinnar fer fram
í Kiel, en einnig er meðal annars verið að
rannsaka þessi mál í Oldenburg, Munster,
Köln, Lindau og Trier.
Bierl sagði að rannsókn tollsvikarannsóknar-
embættisins á málum varðandi hesta væri í
raun af tvennum toga.
„Annars vegar er um að ræða hesta frá ís-
landi, sem voru fluttir inn og rangt verð var
gefíð upp í skýrslum," sagði hann. „Hins vegar
er um að ræða hesta frá Áustur-Evrópu og
einkum Rússlandi, sem voru rangt skráðir
þannig að þeir væru ætlaðir til slátrunar. í
raun var hins vegar um að ræða keppnishross.“
Hann sagði að það væri ekki óvenjulegt að
reynt væri að leggja fram reikninga fyrir of
lágum upphæðum í því skyni að komast hjá
gjöldum. Yfirleitt kæmust mál af þessu tagi
upp vegna ábendinga frá samkeppnisaðilum,
sem ekki beittu sömu aðferðum.
„Þetta var án efa ein af ástæðunum fyrir því
að við komumst að því að þetta ætti sér stað í
miklum mæli,“ sagði hann. „Málið vegna Rúss-
landshestanna er mjög svipað, en mjög þekktar
tamningastöðvar hér í Þýskalandi flæktar í
málið og það er því ekki einfalt."
Mjög hefur dregið úr útflutningi íslenskra hesta til Þýskalands í kjöl
um útflytjenda.
Ari Teitsson segir íslensk hross í góðum metum í Evr
Hrossaræktaráta
að tengja tollsvi
ARI Teitsson, formaður
Bændasamtakanna, er
þeirrar hyggju að það eigi
ekki að hafa áhrif á
átaksverkefni, sem ákveðið hefur verið
að verja til 275 milljónum króna á
næstu fimm árum, til að efia hrossa-
rækt og hestamennsku, að rannsókn
stendur yfir á tollsvikamáli varðandi
útflutning á íslenskum hrossum til
Þýskalands, sem þýsk rannsóknaryfir-
völd hafa sagt mjög umfangsmikil.
Hulda G. Geirsdóttir, markaðsfulltrúi
Félags hrossabænda, sagði að hjá sín-
um samtökum hefði alltaf verið talað
um að mest væri að græða á því að
þessir hlutir væru á hreinu, en hins
vegar væri mjög ósanngjamt að halda
því fram að þarna væri verið að taka
peninga af skattgreiðendum og rétta
þá skattsvikurum eins og sagt hefði
verið í fjölmiðlum.
Ekki verið að semja við
skattsvikara
„Þetta er mjög ósanngjörn umfjöli-
un,“ sagði hún. „Það er ekki verið að
semja við dæmda skattsvikara. Það er
verið að semja við félög í landinu."
Fjórir ráðherrar skrifuðu fyrr í
mánuðinum undir samninga um tvö
átaksverkefni til eflingar hrossarækt
og hestamennsku. Er þar annars veg-
ar um að ræða fimm ára verkefni, sem
lýtur að öllum þáttum hrossaræktar,
allt frá tamningum til markaðsmála, og
hins vegar tilraunaverkefni í Skaga-
firði, sem nefnist Hestamiðstöð Is-
lands. Verða á fimm árum lagðar 200
milljónir króna til þessara verkefna og
leggur sveitarfélagið Skagafjörður
fram 75 milljónir króna á móti.
Ari sagði að ekki væri rétt að draga
þetta verkefni inn í umræðuna um út-
flutning íslenskra hrossa til Þýska-
lands.
„Ég held að þrátt fyrir það að komið
sé í Ijós að þarna er nokkuð örugglega
um skattamisferli að ræða á þýskri
grund breytir það ekki þeirri stað-
reynd að íslenski hesturinn hefur ekki
bara getið sér gott orð í Þýskalandi
heldur allri Evrópu, að Frakklandi og
Spáni undanskildum," sagði Ari.
„Hann hefur líka verið að auka veg
sinn og virðingu á Norðurlöndunum og
sama er að segja um Bandaríkin. Ég
held því að þrátt fyrir þessi vandamál í
Þýskalandi sé skynsamlegt að efla ís-
lenska hrossarækt. Ég held að það eigi
ekki að hafa áhrif á þetta.“
Eiga skattsvik hjá þýskum
borgurum að hafa áhrif hér?
Ari sagði að eins og hann skildi þetta
væri hér aðallega um að ræða skatts-
vik hjá þýskum borgurum og spurði:
,Á það að hafa áhrif á íslenska hrossa-
rækt?“ Hann bætti við að ekki væri
sjálfgefið að dregið hefði verið undan
fé á Islandi því ekki þyrfti að vera að
það sama stæði á tollskjölum og í ís-
lenskum skattframtölum.
„Ég geri hins vegar ráð fyrir því að
báðir þessir pappírar séu undirritaðir
af viðeigandi aðilum og gefi menn fals-
aðar upplýsingar er það saknæmt,
hvort sem það er á skattblaði eða inn-
flutningsskýrslu er það náttúrulega
saknæmt," sagði hann. „Ég veit ekki
hvort þú hefur einhvern tíma gleymt
að telja fram eitthvað, sem þú hefur
haft í tekjur, en það er eitthvað, sem
allbreiður hópur íslendinga freistast
kannski til að gera.“
Hann sagði að annað þyrfti að hafa í
huga: „Nokkur hópur bænda, sem er
með hrossasölu, er með það lágar
tekjur að hann hefur engan hag af að
gera þetta. Þá er mikið af þeim hest-
um, sem fluttir eru út, fluttir út í gegn-
um þriðja aðila. Það er milliliður hér á
landi, sem í raun kaupir hrossið og sel-
ur. Bóndinn fær greitt fyrir hrossið hjá
milliliðnum og veit í sjálfu sér ekki af
því meira eða á hvaða verði það er
skráð á tollskýrslum í Þýskalandi.“
Hann kvaðst ekki vita hve mikið væri
um þetta, enda sæju Bændasamtökin
aðeins um að gefa út vottorð, sem lytu
að ætterni hrossa, en ekki peningahlið-
inni.
Fjallað hefur verið um það að í bók,
sem Gunnar Bjarnason hrossaræktar-
ráðunautur gaf út árið 1956, hafi hann
hvatt til þess að gefið væri upp
lágmarksverð á hrossum.
Sögðu að myndi enda með
vandræðum
,Á þeim 43 árum, sem liðin eru síð-
an, hefur auðvitað mikið vatn runnið til
sjávar,“ sagði Ari. „Meðal annars hef-
ur verið skipt um hrossaræktarráðu-
naut allnokkrum sinnum, þannig að
þetta segir ekkert um það hvað aðrir
ráðunautar hafa gert og ég held að