Morgunblaðið - 11.03.2000, Síða 31

MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
LAUGARDAGUR 11. MARS 2000 31
hryðju-
verk
RANNSAKENDUR flugslyss-
ins sem átti sér stað á Moskvu-
flugvelli í fytradag, sem banaði
m.a. þekktum blaðamanni og
forstjóra olíufyrirtækis, hafa
ekki fundið neinar vísbending-
ar um að um hryðjuverk hafi
verið að ræða. Rússneskir
fjölmiðlar gi’eindu frá þessu í
gær. Strax eftir að rússneska
einkaþotan, af YAK-40-gerð,
hrapaði rétt eftir flugtak á
fimmtudag með 9 manns innan-
borðs, komu upp vangaveltur
um að hryðjuverk hefði gi’and-
að henni. En Vladimíi- Kofman,
sem stýrir rannsókninni, sagði í
gær að engar vísbendingar
hefðu fundizt um að sprengja
hefði sprungið í þotunni.
Sprengja
í Colombo
SPRENGJA sprakk og til
skotbardaga kom á fjölfarinni
götu í Colombo, höfuðborg Sri
Lanka, í gær. Að minnsta kosti
18 lágu í valnum, þar á meðal
sex lögreglumenn, og yfír 40
særðust, eftir því sem lögregla
gi-eindi frá. Meiðsl margra
hinna slösuðu voru að sögn
mjög alvarleg og því líkur á að
fjölga muni í hópi þeirra sem
tilræðið kostaði h'fið. Að sögn
vitna sprungu tvær sprengjur,
sem meintir liðsmenn Tamíla-
tígranna, róttækrar hreyfingar
aðskilnaðarsinnaðra tamíla á
eynni, báru á sér. Staðurinn
þar sem sprengjan sprakk er
ekki langt frá þinghúsinu en
þar voru þingmenn saman
komnir til mánaðarlegrar at-
kvæðagreiðslu um framleng-
ingu á gildistíma neyðarlaga.
Hindraður
í svelti
LAN Brady, sem fyrir 34 árum
var ásamt lagskonu sinni Myru
Hindley dæmdur í lífstíðar-
fangelsi í Bretlandi fyrir kvaia-
lostamorð á börnum, verður að
una því að vera gefín næring
gegn vilja sínum. Dómstóll í
Liverpool úrskurðaði í gær að
það væri í samræmi við lög og
réttláta siði að Brady væri
meinað að svelta sig til bana.
Brady hafði haldið því fram að
hann hefði rétt á því að starfs-
fólk á fangelsis-geðsjúkrahús-
inu þar sem hann situr inni
neyddi ekki ofan í hann nær-
ingu. Hann hefur verið í hung-
urverkfalli frá því í september.
Missa
af smíði
Queen Mary
NORÐUR-írskt efnahagslíf
varð fyrir áfalli í gær þegar
Harland & Wolffs-skipasmíða-
stöðin í Belfast, sem smíðaði
Titanic, missti af því að vera
falið að smíða nýtt skemmti-
ferðaskip, sem ætlað er að sigla
um heimsins höf undir heitinu
Queen Mary. Stöðin missti
verkefnið til fransks sam-
keppnisaðila og stendur nú
jafnvel frammi fyrir að neyðast
til að hætta starfsemi. A blóma-
tíma stöðvarinnar störfuðu þar
30.000 manns og var starfsemi
hennar stolt tákn öflugrar iðn-
þróunar á N-írlandi. En nú er
Snorrabúð svo til orðin stekk-
ur, með um 1.745 starfsmenn.
Bretar kalla faeim sendiherra sinn í Zimbabwe
Búnir að missa þolinmæð-
ina með Mugabe forseta
London, Harare. AP, AFP, Reuters.
Reuters
Fyri’verandi skæruliðar í Zimbabwe fagna í gær eftir að hafa lagt undir
sig búgarð hvíts manns um 25 km frá höfuðborginni, Harare.
BRESKA stjórnin kailaði heim
sendiherra sinn í Zimbabwe í fyrra-
dag og sakaði stjórnvöld um siðlausa
framkomu með því að stöðva og opna
sendiráðspóst. Hefur verið mjög
grunnt á því góða með stjórnum ríkj-
anna að undanförnu og einkum
vegna þess, að Robert Mugabe, for-
seti Zimbabwe, vill gera upptækar
landeignir hvítra manna í landinu án
þess að greiða neitt fyrir þær.
Peter Hain, aðstoðarutanríkisráð-
herra Bretlands, sagði í fyrrakvöld,
að vopnaðir tollverðir í Zimbabwe
hefðu opnað gám með fjarskipta-
tækjum og húsbúnaði að fyrirskipan
ríkisstjórnarinnar. Sagði hann, að
þannig væri ekki farið með sendi-
ráðspóst í siðmenntuðum ríkjum
enda hefði þetta verið alvarlegt brot
á Vínarsáttmálanum.
Blökkumenn fara með alla stjórn
mála í Zimbabwe og því þykir það til
marks um, að Bretum fínnist nú
mælirinn fullur þegar þeir gefa í
skyn, að ríkið sé ekki „siðmenntað".
Segja Breta styðja
undirróðursöfl
Chem Chimutengwende, talsmað-
ur Zimbabwe-stjórnar, sagði í fyrra-
kvöld, að af öryggisástæðum hefði
stjórnin viljað vita hvað væri verið að
flytja inn í landið í svo stórum gámi.
Sagði hann, að Bretar hefðu stutt
undirróðursöfl í landinu og hefðu
hugsanlega verið að flytja þeim vopn
og áróðursefni.
Hvítir menn réðu áður í Zimbabwe
eða Ródesíu eins og það hét þá en
blökkumenn undir forystu Mugabes
komust þar til valda 1980. Síðan hef-
ur gengið á ýmsu í samskiptum ríkj-
anna en þau hafa aldrei verið verri en
nú. Efnahagslífið er í rústum og ríkið
á gjaldþrotsbai-mi og Bretum þykir
sem deilan um landeignir hvítra
bænda sé kornið, sem fyllti mælinn.
Mugabe vill gera þær upptækar
endurgjaldslaust og síðustu daga
hafa fyrrverandi samherjar hans í
skæruliðastríðinu lagt undir sig
hvert býlið á fætur öðru. Stjórnar-
andstaðan í Zimbabwe fullyrðir, að
það hafi þeir gert að undirlagi Mug-
abes sjálfs. Með því vilji hann draga
athyglina frá ósigri sjálfs sín í þjóð-
aratkvæðagreiðslu á dögunum þegar
landsmenn felldu að auka vöid hans
sem forseta.
„Kynhverfir glæpamenn"
Ýmislegt fleira hefur komið til, t.d.
yfirlýsingar Mugabes um bresku rík-
isstjórnina, sem hann kallaði „kyn-
hverfa glæpamenn“. Er hann mjög
andsnúinn samkynhneigðu fólki og
móðgaðist er það efndi til mótmæla í
heimsókn hans í Bretlandi á síðasta
ári. Tony Blair, forsætisráðherra
Bretlands, hefur hins vegar látið svo
ummælt, að Mugabe væri „sérkenni-
legur“.
Tollverðir í Zimbabwe létu sendi-
ráðsgáminn lausan seint á fimmtu-
dagskvöld en Bretar segja, að
skemmdir hafi verið unnar á inni-
haldinu.
Vilja Mugabe burt
Þingkosningar verða í Zimbabwe í
næsta mánuði og skoðanakönnun,
sem birt var í gær, sýnir, að 63%
landsmanna vilja nýja stjórn og 65%
vilja, að Mugabe fari frá. Jafnvel 57%
svartra bænda, sem mest hafa stutt
Mugabe og flokk hans, eru sama
sinnis. Það, sem brennur á fólki, eru
verðhækkanir og atvinnuleysið og
80% telja rangt að kenna hvíta
minnihlutanum um ástandið í Iand-
inu eins og Mugabe gerir jafnan.
Samstaða arabaríkja fyrir utanríkisráðherrafundinn í Beirút
Hverra kosta eiga þau völ?
Samstaða arabaríkja vegna stöðugra árása
á Líbanon upp á síðkastið hefur sjaldan ver-
ið sterkari. Hver ráðamaðurinn af öðrum
þeysir til Sýrlands og þaðan til Líbanons og
aliir lýsa stuðningi við Líbana.
SÚ ákvörðun að fundur Araba-
bandalagsins er haldinn í Beirút en
ekki í Kaíró eins og venjan hefur
verið miðast við að staðfesta sam-
heldni aðildarríkjanna. Meira að
segja hafa Kúveitar látið hafa eftir
sér að þeir muni sækja fundinn þó
svo fulltrúi frá írak mæti þar og
sætir þetta ekki smátíðindum hér.
Á það ber samt að líta að spurn-
ingin er augljóslega: til hvaða ráða
getur bandalagið gi’ipið fyrir utan
að samþykkja væntanlega harðorð-
ar yfirlýsingar og þess háttar? Það
veldur sérfræðingum hér heilabrot-
um því hernaðarlegir yfirburðir
Israela eru þvílíkir að ekki verður til
neins jafnað.
Vænta stuðnings
Evrópusambandsins
Því hefur verið fleygt að leitað
verði í auknum mæli eftir stuðningi
Evrópusambandsríkja við að þrýsta
á ísraela. Eins og fram hefur komið
í fréttum vöktu orð Jospins, forsæt-
isráðherra Frakka, löngum dyggra
stuðningsmanna Líbana, skelfingu
margra þegar hann kallaði Hizboll-
ah-skæruliða hermdarverkamenn.
Að vísu flýttu Chirac Frakklands-
forseti og fleiri sér að reyna að kippa
því í liðinn en sárindi sitja eftir.
Þá hafa orð Davids Levy, utanrík-
isráðherra ísraels, um að það ætti
að brenna Líbanon til grunna, ekki
beinlínis eflt trú manna á að við það
verði staðið að ísraelar fari á brott
frá Suður-Líbanon í júlí nk. eins og
þeir segjast muni gera.
Samt eru menn ekki með öllu
vondaufir vegna þess að ýmsar vest-
rænar sjónvarpsstöðvar eru hættar
að tala um líbanska skæruliða og
nefna þá nú andstöðuöfl innan Líb-
anons.
Það þarf ekki að orðlengja að vit-
anlega samþykkja utanríkisráðherr-
arnir að Gólanhæðum verði skilað til
Sýrlands eins og þær leggja sig.
Gólanhæðir eru báðum aðilum afar
mikilvægar en ekki af þeim ástæð-
um sem venjulega eru nefndar. ísra-
elar hafa margsinnis sagt að hér
réðu öryggisatriði, Sýrlendingar
væru þá komnir að bæjardyrum
ísraels og gætu hafið árásir þaðan.
En Sýrlendingar með sinn veika
hernaðarmátt samanborið við
grannann eru engin raunveruleg né
trúverðug skýiing. Það voru landa-
mæraárásirnar sem áttu ekki hvað
síst þátt í að hleypa sex daga stríð-
inu af stað.
Síðan var svo samið 1974 og hefur
verið kyrrt á þessum stöðum að því
undanskildu þó að fyrir nokkrum
dögum efndu drúsar í hæðunum til
mótmælaaðgerða. Hitt er líka á
hreinu að með því að ráða Gólan-
hæðum hafa Israelar ákveðið
kverkatak á Sýrlendingum. ísra-
elskir hermenn í Gólanhæðum eru
ekki nema 35 km frá Damaskus.
Rafeindahátæknibúnaður sem
ísraelar hafa komið fyrir efst á
Hermon-fjalli getur fylgst með nán-
ast öllu sem gerist um þvert og endi-
langt landið.
Sýrlendingar eru áfjáðir að end-
urheimta Gólanhæðirnar til að geta
varist skyndiárásum og til að koma
á ákveðnu hernaðarlegu jafnvægi
við ísrael. En það sem er Sýrlend-
ingum greinilega efst í huga er að
Gólan-hæðirnar eru í huga flestra
Sýrlendinga nauðsynlegar fyrir
þeirra þjóðarstolt.
Hvað er Barak tilbúinn að
ganga iangt nú?
Fyi’st eftir að Ehud Barak tók við
embætti forsætisráðherra ísraels
virtist hann fullur vilja til að leysa
deilumál ríkjanna sem snúast auð-
vitað um fleira en Gólanhæðir. Hann
sagðist þá mundi leggja málið undir
þjóðaratkvæði og Clinton Banda-
ríkjaforseti sem hefur haft milli-
göngu um viðræðurnar milli Baraks
og Farouks Sharaa, utanríkisráð-
herra Sýrlands, virtist bjartsýnn og
taldi að það tæki ekki nema örfáa
mánuði að ná samningum.
Sem stendur eru þær horfur ekki
jafn bjartar nú. Sumir segja að við-
ræður hefjist eftir ID al Ácha sem
byrjar 16. mars og stendur í fjóra
daga. Barak bar það snarlega til
baka og í fréttum var haft eftir Dav-
id Levy í gær að hann og Barak
væru hjartanlega sammála um allt
sem að þessu lyti: Þeir vildu til
dæmis ekki láta af hendi Gólanhæð-
irnar.
Svo í augnablikinu stendur hníf-
urinn í kúnni. Það er ekki nýtt á
þessu svæði en gæti haft afdrifarík-
ar afleiðingar fyrir fólkið sem býr
hér.
Byggt ni.a. á Arabian Trends
og Thc Daily Star
Reuters
Vantreysta Barak
MEIRIHLUTI kjósenda í ísrael,
57%, álítur að Ehud Barak for-
sætisráðherra sé of ákafur í að
ná friðarsamningum við Sýrlend-
inga. Kom þetta fram í könnun
blaðsins Yedioth Ahronoth í
gær. Að sögn stjórnmálaskýr-
enda telja margir kjósendur að
Barak inuni sætta sig við að
Israelsher yfirgefi að fullu hinar
umdeildu Gólanhæðir sem ísraelar
hertóku 1967. Síðustu daga hafa
Yasser Arafat, Ieiðtogi Palestínu-
manna og Barak átt með sér samn-
ingafundi til að koma friðarferlinu
af stað á ný. Á myndinni sést
heittrúaður gyðingur mótmæla því
í gær að stjórn Arafats fái meira
af hernumdu svæðunum til yfir-
ráða.