Morgunblaðið - 11.03.2000, Qupperneq 54

Morgunblaðið - 11.03.2000, Qupperneq 54
MORGUNBLAÐIÐ 54 LAUGARDAGUR 11. MARS 2000 ...... MINNINGAR HALLDÓR BRAGI ÍVARSSON + Halldór Bragi ív- arsson fæddist á Melanesi á Rauða- sandi 26. mars 1933. Hann lést á Patreks- firði 28. fcbrúar síð- astliðinn. Hann var sonur hjónanna á Melanesi, sem þar bjuggu um langan tíma, Ingibjargar Júlíönu Júlíusdóttur og Ivars Rósinkrans -Halldórssonar. Þeim varð sex barna auð- ið. Þau eru: Júlíus Reynir, f. 1927, kona hans, Jóhanna Gunnlaugsdóttir; Ari Guðmundur, f. 1931, kona hans, Arnfríður Stefánsdóttir; Halldór Bragi sem hér er minnst; Hörður, f. 1935, kona hans Erla Kristófersdóttir; Rósa Magnfríð- ur Sesselja, f. 1940, maður hennar Ragnar Guðmundsson; og Erla Fanney, f. 1944, hennar maður, Gísli Kjartansson. Bragi ólst upp við vanaleg sveitastörf og stundaði nám eins og aðrir þarna við Farskóla Rauðasandsskólahverfis. Hann --- var á sínum yngri árum nokkuð við sjó, bæði á vertíðarbátum og togara. Um árabil var hann hjálp- arhella foreldra sinna við búskap- inn á Melanesi. Hann hóf sambúð með Vigdísi Þóreyju Þorvaldsdóttur 1958. Hún er dóttir hjón- anna Ólafar Dag- bjartsdóttur og Þor- valds Bjarnasonar, lengi í Holti á Barða- strönd, en síðar í Gröf á Rauðasandi. Systkini Vigdísar eru Steingrímur, Ásta, Jóhanna, sem nú eru látin, og bræðurnir Bergur og Bjarni. Þau Vigdís og Bragi bjuggu lengi með foreldrum Braga, en tóku _svo alveg við búinu. Ingibjörg og ívar létust bæði á Melanesi. Síðar komu foreldrar Vigdísar þangað og voru hjá Vigdísi og Braga þar til þau létust, Þorvaldur á Mela- nesi, en Ólöf á Patreksfirði. Vigdís og Bragi létu af búskap og fluttu á Patreksfjörð 1981. Eft- ir það vann Bragi í fiskvinnu í Odda. Þó var hann um þriggja sumra bil við að endurreisa gömlu Reykhólakirkju í Saurbæ á Rauðasandi. Ekki varð þeim Braga og Vig- dísi barna auðið, en Vigdfs átti áð- ur dóttur, Ólöfu Matthíasdóttur, sem býr á Melanesi með sambýlis- manni sínum, Skúla Hjartarsyni. Útför Halldórs Braga fer fram frá Patreksfjarðarkirkju í dag og hefst athöfnin klukkan 14. Mánudagurinn 28. febrúar rann upp. Ekki bjai-tur og fagur eins mörgum er tamt að minnast eftir- minnilegra daga. Heldur með stór- hríð og mikilli ófærð. Bragi frá Melanesi bjó sig til vinnu eins og aðra daga. Var hann á báðum átt- um hvort hann kæmist vegna ófærðar. Hafði hann það á orði að ekki léti hann það spyrjast um sig að hann kæmist ekki til vinnu vegna veðurs. Sú ferð var hans síð- asta. Hann komst á vinnustaðinn en þá bilaði hjartað. Ekki tókst að koma honum undir læknishendur fyrr en of seint, vegna veðurs. Hafði hann gengist undir uppskurð fyrir allmörgum árum vegna sama sjúkdóms sem var búinn að taka sig upp aftur. Mig langar til að minnast bróður míns með nokkrum orðum. Mér finnst ég eigi honum skuld að ^jalda þó að hún verði ekki greidd með þessum skrifum. Ekki er hægt að minnast hans nema segja lítið eitt frá umhverfinu sem við ólumst upp í. Foreldrar okkar voru fædd og uppalin á Rauðasandi, sem er sveitin milli Látrabjargs og Skor- ar. Þau voru bæði af þeirri kynslóð sem er nú kölluð aldamótakynslóð- in. Þá sveif andi ungmenna- og samvinnuhreyfingar yfir vötnum. Þau trúðu því að með því að standa saman að málum mundi nást meiri og betri árangur. Það má segja á þeim árum hafi Rauðsendingar staðið saman sem ein fjölskylda. I þessu umhverfi ólumst við systkin- in upp og þurftu allir að hjálpast gP- Margs er að minnast frá upp- Formáli minningar- greina ÆSKILEGT er að minningar- greinum fylgi á sérblaði upp- lýsingar um hvar og hvenær sá, sem fjallað er um, er fæddur, hvar og hvenær dáinn, um for- eldra hans, systkini, maka og börn, skólagöngu og störf og loks hvaðan útför hans fer fram. Ætlast er til að þessar upplýsingar komi aðeins fram í formálanum, sem er feitletrað- ur, en ekki í greinunum sjálf- um. L_____________ vaxtarárum. Leikir og störf. Minn- isstæðust eru þó ferðalög okkar bræðra eða landkönnuðarleiðangr- ar og smalamennska í Skor og Sjö- undárhlíðum, þar sem ekki voru farnar troðnar slóðir. Hafði Bragi forustu og fórst vel. Hann var óvenju brattgengur eða „fær“ eins og það var kallað. Fóru þar saman líkamleg hreysti og dirfska. Menn kölluðu þetta fífldirfsku en það var ekki. Hann vissi hvað hann gat og og kunni ekki að hræðast. Reynsla þessi kom sér vel síðar á ævinni við að bjarga sauðfé úr Stálfjalli úr sjálfheldu og svelti. Líklega hefur enginn maður verið jafn kunnugur í Skor og Stálfjalli sem hann. A Melanesi var aldrei unnið að heyskap eða annarri vinnu á sunnudögum nema nauðsyn krefði. Höfðum við krakkarnir þá frí og máttum gera það sem við vildum. Var þá oft farið á vorin til eggja í Skor sem og kolanámurnar í Stál- fjalli upp á Napa og víðar. Var þá sanleikanum oft hagrætt hvaða leiðir voru farnar. Tvær ferðir eru mér sérstaklega minnisstæðar. Hin fyrri var ferð á Napa en hann er hæsti tindur á fjallgarðinum milli Rauðasands og Barðastrandar. A heimleiðinni var lögð lykkja á leið- ina og ákveðið að fara vesturbrún- ina á fjallinu en það skerst í sund- ur með nokkrum skörðum. Leið ekki á löngu áður en við komumst í þrot. Þurftum við þá að snúa til baka en það var löng leið. Bragi trúði að hægt væri að komast niður þar sem við vorum. Var hann kom- inn niður fyrir brúnina svo höfuðið eitt stóð uppfyrir. Losnaði þá steinn undan fótum okkar er ofar stóðum. Steinninn hitti Braga í höfuðið og hurfu þeir báðir fram af brúninni. Hlaupum við hinir langan veg til baka til að komast á slysst- að. En heppnin var með. Undir var snjóskafl sem sólbráð var í. Bragi hafði ekki slasast í fallinu. En orð hafði hann á að ekki væri hægt að ferðast með þessum ösnum. Mörgum árum seinna voru við á vertíð í Vestmannaeyjum. Var þá ferðinni heitið í Herjólfsdal til að príla í klettunum þar. Var Bragi kominn hátt upp er honum skrikaði fótur. Var hann byrjaður að hrapa en tókst með ótrúlegu snarræði að ná handfestu og stöðva sig í fallinu og komst niður á eðlilegan hátt. Þar skall hurð nærri hælum. Um tvítugs aldur fór Bragi að stunda sjó. Var hann við það í nokkur misseri bæði á togurum og bátum og líkaði honum það vel. Kom hann svo heim og tók við búinu á móti foreldum okkar. A þeim árum voru þessar afskekktu sveitir að komast í samband við umheiminn. Vegasamband, sími á hvern bæ og síðast rafmagnið. Með bættum samgöngum var farið að nota skurðgi-öfur og jarðýtur til ræktunar. Búin stækkuðu og af- koman batnaði hjá þeim sem vel héldu á málum. Arið 1958 byrjuðu þau í sambúð Bragi og Vigdís Þorvaldsdóttir frá Holti á Barðaströnd. Hún átti fyrir dótturina Olöfu sem Bragi gekk í föðurstað. Búnaðist þeim vel öll ár- in sem þau bjuggu á Melanesi og tryggðu foreldum okkar áhyggju- laust ævikvöld. Bjarni föðurbróðir okkar var einnig hjá þeim og dóu þau öll frá heimilli þeirra á Mela- nesi. Á þessum árum ræktuðu þau nær allt land sem ræktanlegt var á Melanesi. En húsakosturinn eltist og var ekki endnýjaður nema byggja nýtt frá grunni. Bestu árin voru að baki. Óðaverðbólga geisaði í landinu og ekki árennilegt_ að leggja í stórframkvæmdir. Árið 1981 bregða þau búi og flytja til Patreksfjarðar. Skömmu áður en þau flytja komu til þeirra tengda- foreldrar hans, Þorvaldur og Ölöf, en þau voru orðin öldruð. Þorvald- ur dó á Melanesi en Ólöf eftir nokkur ár á heimili þeirra á Pat- reksfirði. Eftir að þau flytja til Patreks- fjarðar stundaði Bragi fiskvinnu, mest í sama fyrirtæki, Odda hf., sem matsmaður á saltfisk. Vann hann sér þar traust og virðingu sem góður starfsmaður. Ekki yfir- gáfu þau Rauðasand að öllu þó að þau flyttu þaðan. Þau byggðu sum- arbústað í Melanesskógi þar sem Suðurfossá fellur með öllum sínum fossum. Kölluðu þau býli þetta Fossabrekku en það átti vel við því að frá Melanesi séð var alltaf talað um að fara fram undir Fossa. Þar dvöldu þau flestar helgar á sumrin og var oft gestkvæmt. Þann hátt höfðu þau á að leigja sér sumar- bústað einhvers staðar á landinum og ferðast þaðan frá í vikutíma. Voru þau orðin vel kunnug víða um land. Sl. sumar voru þau í sumar- bústað við Úlfljótsvatn. Fórum við þá ferð í Þórsmörk og höfðum öll gaman af. Bragi hafði þá á orði að hann hefði ekki vitað að svona feg- urð væri til á íslandi. Ekki datt mér það í hug að þetta væri í síð- asta sinn sem við ferðumst saman. Elsku bróðir, þín er sárt saknað. Vigga mín, við sendum þér og fjölskyldu þinni innilegustu samúð- arkveðjur. Margs er að rainnast, margt er hér að þakka. Guði sé lof fyrir liðna tíð. Margs er að minnast, margs er að sakna. Guð þerrri tregatárin stríð. (V. Briem.) Hörður og Erla. Rauðisandur er lítil sveit vestra þar sem Vestfirðir og Breiðafjörð- urinn mætast. Með fjallahringinn að baki leikur hafið við rauða sand- ströndina, Látrabjargið stendur vaktina í vestri og Stálið á eystri hreppamörkum. Bæjaröðin teygir enn úr sér sveitarenda á milli, þótt þar séu færri íjölskyldur nú en áð- ur byggðu Sandinn. I þessu umhverfi lifði og starfaði föðurbróðir minn, Bragi á Mela- nesi, stærstan hluta ævinnar. Hann fæddist á Melanesi árið 1933 og ólst þar upp við öll venjuleg sveitastörf að hætti þeirra tíma. Þáttaka barna og unglinga í dag- legum störfum hinna fullorðnu var eðlilegur og óhjákvæmilegur hluti daglegs lífs. Vinnan var forsenda þess að sjá sér og sínum farborða. Hvíldartímareglur eða útreikning- ur starfsdaga voru óþekkt fyrir- bæri í huga fólks. Slíkur jarðvegur skilar oft einstaklingum sem eru ekki vílnir út af smámunum en herðast við hverja raun. Þannig var Bragi. Bragi stundaði um tíma sjó á yngri árum frá Vestmannaeyjum og Suðurnesjum. Féll honum sjó- mennskan vel og var hér áður stundum að heyra hjá honum nokkra eftirsjá yfir því að ekki skyldi hafa teygst meir úr sjó- mennskunni en raun bar vitni, en búskapurinn kallaði. Melanes er á ýmsan hátt erfið jörð og snúningasöm til búskapar, sérstaklega þó fyrir fjárbúskap. Það er ekki óalgengt þar vestra. Hlíðarnar og Stálið eru spordrjúg og ekki á hvers manns færi að fara þar um eins og til þarf þegar srnal- að er. Segir fátt af einum í slíkum ferðum við misjafnar aðstæður á öllum árstímum. Bragi var forðagæslumaður í sveitinni um árabil. Hann var fær og ódeigur klettamaður enda átti hann ófá sporin um brattgenga út- haga. Hann var því iðulega tilkall- aður er fé var komið í sjálfheldu í klettum vegna færni sinnar og reynslu í þeim efnum. Grenja- skytta var hann um áraraðir og átti marga snerru við skolla sem oftast lauk á einn veg. Það er margs að minnast frá liðnum tímum, enda þótt strjálla hafi orðið um samfundi hin seinni ár. Upp koma í hugann ótölulegar heimsóknir og erindi milli bæjanna fyrr og síðar. Samvinna við hey- skap, smalamennsku eða annað sem þörf var á hverju sinni. Æfin- týraferðir niður að Ós í selalagn- irnar eða eggjaleit inn í Skor. Þeg- ar aldurinn leyfði þótti það nokkur áfangi að vera treyst til að fara með Braga í kletta að taka fé úr svelti eða upp á fjöll að leita grenja. Bragi og Vigga, eiginkona hans, stunduðu búskap á Melanesi fram til ársins 1980, framan af í félags- búi með afa og ömmu. Þá tóku þau ákvörðun um að bregða búi og flytja yfir á Patreksfjörð. Þar komu þau sér þægilega fyrir og undu hag sínum vel. Bragi stund- aði síðan almenna verkamanna- vinnu af ýmsum toga á Patreksfirði í nær tvo áratugi og átti einungis nokkrar vikur í starfslok þegar yfir lauk í lok febrúar sl. Þegar yfir á Patreksfjörð var komið togaði sveitin engu að síður. Því hófust þau fljótlega handa við að reisa snotran sumarbústað frammi við Suðurfossá. Þar dvöld- ust þau Bragi og Vigga mörgum stundum og nutu þess besta sem Rauðisandur hefur upp á að bjóða. Bragi var hlédrægur að eðlisfari en hafði drjúggaman af léttum strákapörum og góðlegum glettum. Hann sóttist ekki eftir vegtyllum gegnum tíðina eða frama samfé- lagsins. Viðurkenning þess birtist hinsvegar í að hann var eftirsóttur og vinsæll starfsmaður vegna dugnaðar, samviskusemi og vel- virkni. Þar skipti mestu máli að skila því sem skila skyldi. Það var að mörgu leyti dæmigert fyrir Braga, að hann skyldi að lokum sigraður af vetrarstórviðri, botn- lausri ófærð og iðulausri stórhríð, þegar hann braust til vinnu sinnar morguninn sem hann lést. Hættu- merkjum heilsunnar var ekki sinnt, aldurinn ekki viðurkenndur, skyld- uræknin sett öðru framar. Ég votta Viggu og öðrum að- standendum mína dýpstu samúð. Blessuð sé minning Braga frá Melanesi. Gunnlaugur frá Móbergi. Bognar aldrei - brotnar þó í bylnum stóra seinast. (St. G. Stephansson.) Það var mánudaginn 28. febrúar að mikið óveður gekk yfir landið. A Patreksfirði gerði gríðarlega ófærð í miklum veðurham, slíkum að varla var farandi út úr húsi nema erindið væri brýnt. Bragi Ivarsson var ekki vanur að láta sig vanta til vinnu þótt heilsan væri farin að bila og eldsnemma þennan morgun kafaði hann skaflana í glói-ulausum byl á leið til vinnu sinnar. Þessi ferð reyndist honum ofraun og lést hann skömmu síðar eftir átökin við „Kára í jötunmóð" sem varnaði honum vegarins. Já, skylduræknin getur orðið of mikil. Ein fyrstu kynni mín af Braga, föðurbróður mínum, voru þegar ég var sendur með mjólkurbílnum í sveit að Melanesi til ívars afa míns og Ingibjargar ömmu minnar. Þetta hefur líklega verið um mán- aðamótin maí júní 1967. Bflstjórinn var Pálmi Magnússon. Þessi til- tekna ökuferð hefur komið í huga mér æ oftar á seinni árum, líklega vegna þess að veðrið og náttúran voru alveg dýrðleg þennan morg- un, lagt var af stað eldsnemma um morguninn frá Patreksfirði og brunað sem leið lá „vestur á Sand“. Á leiðinni söng Pálmi og trallaði til að reyna að hressa við lítinn og hálffeiminn labbakút. Bragi átti þá stálpaða fóstur- dóttur, Ólöfu, en engin börn sjálf- ur, því var það að móðir mín sagði að hún ætlaði að lána Braga mig svo hann hefði einhvern strák til snúninga. Ég var talsvert uppveðr- aður yfir því að ég ætti að hjálpa Braga frænda. Líklega var ég nú ekki til neinna stórræða en fékk þó nafnbótina kúarektor. Eins og nafnbótin gaf til kynna þá var hlut- verk mitt einkum það að reka kýr úr og í haga tvisvar á dag. Nú á dögum þætti þáverandi íbúðarhús á Melanesi afskaplega lítið, en þetta litla hús veitti ein- hverja sérstaka hlýju og vernd sem maður finnur ekki í íbúðarhús- um nútímans. Sérstaklega fékk maður þessa tilfinningu þegar veð- ur var vont, þá trekkti vel í kabyssunni og því fylgdi afskap- lega róandi niður. Á Melanesi voru ætíð einhver tökubörn í sveit á sumrin og kynntist ég nokkrum frændsyst- kinum mínum þar. Glettist Bragi oft við okkur krakkana, sérstak- lega á kvöldin eftir að vinnu var lokið. Fyrsta glettan kostaði reyndar skælur af minni hálfu, enda lítið hjarta hálfókunnugs drengsins gegn gi’jóthörðum stríðnum fyrrum togarajaxli. Ég lærði fljótt að meta leikinn og grín- ið hjá þessum hrausta og á yfir- borðinu harðgerða manni og varð okkur vel til vina, en líklega hefur Bragi viljað vita hvursu ger bróð- ursonurinn væri eða verður frænd- seminnar. „Þekkirðu þennan?“ Glórði ég þá rangeygur á grjót- harðan krepptan hnefa Braga við nebbann, „þetta er bróðir hans,“ blimskakkaði ég þá á þá bræður tvo, og í bóndabeygjunni: „Hvað geturðu nú?“ Grip nokkurn átti Bragi sem ég dáðist mikið að og hafa slíkir gripir alla tíð síðan verið mér tákn karl- mennsku með skóru Kái, það var Winchester-riffillinn hans. Bragi var annáluð tófuskytta og sá lengi um að halda fjölda refa niðri í Rauðasandshreppi. Einhverju sinni áttum við Ivar afi minn og Bragi leið inn að Sjöundá. Líklega stóð til að smala fé til rúnings, nema hvað, þegar á Sjöundá er komið verðum við varir við tófu sem situr uppi í hlíð og horfir á okkur. Um þriggja kílómetra leið er frá Sjöundá að Melanesi og þótti mér það nokkur heiður að vera sendur eftir vopn- inu heim að Melanesi. Hljóp ég leiðina heim og aftur inn að Sjö- undá í einum spreng. Þegar þang- að var komið sat tófan hin róleg- asta og féll síðan rétt á eftir. Ég var líklega tvö sumur í sveit „að hjálpa Braga“ á Melanesi og alltaf voru ævintýrin að gerast. Langt er orðið síðan ég ílutti að heiman, en ég hef haft það fyrir reglu að vitja Rauðasands að minnsta kosti einu sinni á ári og gista þá í litlu sumarhúsi foreldra minna við Suðurfossá, það stendur steinsnar frá sumarhúsi Braga og Viggu. Nánast í hvert skipti hefur hist þannig á að þau hafa þá verið í sínu húsi og ekki hefur verið hægt að kvarta undan trakteringunum á þeim bænum. Mestan hluta starfsævi sinnar var Bragi bóndi á Melanesi en þar bjó hann ásamt sambýliskonu sinni, Vigdísi Þoi'valdsdóttur. Áður hafði hann stundað sjómennsku á togaranum Keflvíkingi og vertíðar- bátum. Ái'ið 1981 hættu þau búskap á Melanesi og fluttu til Patreksfjarð- ar. Þar vann Bragi hjá útgerðar-
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.