Morgunblaðið - 25.06.2000, Síða 16

16 B SUNNUDAGUR 25. JÚNÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Ingólfur Guðmunds
Kolkuó
ræktu
nýttlíf
ÁAkranesi hafa hjónin Sigurmon Hrein
Geirsdóttir stefnt markvisst aó ræktun
labradorkyni og er árangurinn aö koma
ir þjálfun og uppeldi undanfarinna ára.
blaóamaöur og Ingólfur Guðmundsson
sóttu þau og uröu margs vísari um ræk
hunda meö blátt blóö í æóum.
IG HEF stundað
Iveiðar á gæsum
og öndum frá því
égvarumtvítugt
og rjúpan bættist
við nokkrum ár-
jum síðar. Lengst
laf var veiðihug-
urinn gríðarlegur og því meira
sem veiddist þeim mun betri
var veiðitúrinn. Eftir að ég fór
að nota hunda við veiðamar
hefur viðhorfið breyst, nú
finnst mér góð veiðiferð ein-
kennast af því hvemig hundur-
inn vinnur með mér og sam-
bandið við hundinn er það sem
mestu skiptir við veiðamar,"
segir Sigurmon í upphafi sam-
tals okkar en við Ingólfur ljós-
myndari erum sestir við eld-
húsborðið hjá þeim Þuríði og
kringum fætur okkar snúast
tæplega fimm vikna gamlir
hvolpar undan Kolku, elstu
tíkinni af þeim þremur sem
Sigurmon og Þuríður hafa
komið sér upp. Þetta er þó í
fyrsta sinn sem hún gýtur því
fram að þessu hefur hún ein-
göngu verið notuð við veiðar.
Sigurmon og Þuríður hafa
undanfarin ár unnið markvisst
að því að koma sér upp góðum
hundum til undaneldis og ekk-
ert sparað til þess. Fyrir
tveimur ámm keyptu þau tvær
tíkur, Bringwood Quiz og
Bringwood Quail, sex mánaða
gamlar frá Bringwood-rækt-
endunum í norðanverðu Eng-
landi, og eftir að hafa reynst
lausar við alla arfgenga og
meðfædda galla og sýnt ótví-
ræða hæfileika til veiða eru
þær systur nú tilbúnar til und-
aneldis.
Sækjandi veiðihundar
Skotveiðar með hundum
hafa tíðkast um aldir erlendis
og eru gjaman tengdar við
hinn evrópska háaðal sem taldi
ræktun góðra veiðihunda vera
göfúga iðju og aðalsmönnum
vel sæmandi. Ymsar tegundir
veiðihunda hafa verið ræktað-
ar í Evrópu og hverri tegund
ætlað ákveðið hlutverk og
ræktuð með skýrt afmörkuð
markmið í huga. Sækjandi
veiðihundar eru þeir hundar
sem sækja fallna bráð, hvort
sem er á iandi eða í vatn.
Standandi fuglahundar eru
þeir hundar nefndir sem benda
á bráðina og eru þeir af ýmsum
tegundum þeirra helstar setar
og bendar. Sumir þessarra
nýtast einnig við að sækja
fallna bráð og/eða við að fæla
upp bráð fyrir skotmanninn en
þó eni til sérstakar tegundir
fælihunda sem sinna því hlut-
verki eingöngu. Þá eru einnig
aðrar tegundir veiðihunda sem
elta uppi bráð og króa hana af,
t.d. refi, héra, villisvín, þvotta-
bimi, hjartardýr o.fl. Hér á
landi hafa veiðihundar ein-
göngu verið notaðir við fugla-
veiðar ef undan era skiidir
minkahundar af terrierkyni
sem hafa verið notaðir allmiklu
lengur. Innflutningur og rækt-
un veiðihunda til fuglaveiða
hófst hér á áttunda áratugnum
er fluttir vora inn hundar af
Labradorkyni en þeir hafa
lengi verið taldir einna ijölhæf-
astir af kyni sækjandi hunda,
þola vel kulda og volk, eru út-
haldsgóðir og sterkir og af-
burða duglegir í vatni, hvort
sem er ferskvatni eða sjó. I
kjölfarið vora síðan fluttir inn
setar sem era standandi fugla-
hundar og era nefndir írskir,
enskii- og skoskir setar eftir
útliti og eiginleikum. Hefur
hinn rauðbráni írski seti náð
mestum vinsældum og á tíma-
bili varð hann eftirsóttur heim-
ilLshundur fyrir sakir glæsilegt
útlit en gríðarleg hreyfiþörf
setanna var kannski ekki jafn
vel þekkt. Á seinni áram hafa
verið fluttfr inn þýskir veiði-
hundar og enskir bendar
(pointers) og gerðar hafa verið
tilraunir með innflutning og
ræktun nokkurra annarra
veiðihundategunda án þess að
árangur sé farinn að skila sér
veralega enn sem komið er.
Sy nti sjáifur eftir öndinni
Þekking manna hérlendis á
ræktun og þjálfun hunda til
íúglaveiða var framan af
byggð á brjóstviti hvers og
eins. Menn náðu sambandi við
sinn hund og gátu nýtt hann til
veiða en samræmt kerfi til
þjálfunar sem um áratuga
skeið hefur verið viðurkennt
erlendis var ekki tekið upp hér
fyrr en fyrir áratug eða svo.
Veiðipróf með sækjandi hund-
um var fyrst haldið hér vorið
1995 en hefur verið árlegur
viðburður síðan og jafnan
haldið nokkram sinnum á
sumri. Veiðiprófin sem haldin
hafa verið hérlendis eru sniðin
að norskum fyrirmyndum en
upprani þjálfunar hinna sækj-
andi hunda er þó á Bretlands-
eyjum. Á Norðurlöndunum
hefur þróast nokkuð sterk hefð
fyrir fuglaveiðum með hund-
um, sérstaklega í Noregi og
Svíþjóð, og hafa verið fengnir
þaðan hundaþjálfarar til að
kenna á námskeiðum og dæma
á veiðiprófum. Hér á landi era
nokkrir einstaklingar komnir
með dómararéttindi og má þar
nefna Sigurð Benediktsson og
Halldór Bjömsson sem báðfr
hafa dæmt með góðum árangri
á veiðiprófum retrieverdeildar
Hundaræktarfélags Islands.
Sigurmon segist hafa eign-
ast sinn fyrsta hund fyrir 10
áram síðan, tík af hinum ís-
lenska ræktunarstofni. „Tíkin,
sem hét Tinna, reyndist vel og
var ágætur veiðihundur en
þegar hún eltist kom með-
fæddur erfðagalli í ljós og hún
bilaði í mjöðmum með þeim af-
leiðingum að ég varð að fella
hana fyrir tveimur áram,“ seg-
ir Sigurmon þegar ég inni
hann eftir upphaíl hundaáhug-
ans. Þuríður segir að það hafi
eiginlega verið hún sem krafð-
ist þess að hann fengi sér hund
þegar henni var hætt að lítast
á blikuna. „Einu sinni kom
hann heim allur klakaður og
frosinn. Þá hafði hann synt út í
sjó eftir nýskotinni önd í 8
stiga frosti! Þá sagði ég að lík-
lega væri best að hann fengi
sér hund.“
Kolkuósræktun hafin að nýju
Sigurmon segir að í upphafi
hafi hann lítið vitað um þjálfun
veiðihunda og lært af sér fróð-
ari mönnurn og með þvf að lesa
sér til. „Ég hafði stundað
tamningar á hestum og lært
mikið af afa mínum norður í
Skagafirði og sú reynsla hefur
skilað sér við hundaþjálfunina
þó hundar og hestar séu ólíkar
dýrategundir." Afinn í Skaga-
firði var enginn annar en Sig-
urmon Hartmannsson í Kolku-
ósi, en hrossin frá Kolkuósi
voru landsþekkt um áratuga
skeið. Sigurmon hefur einmitt
tekið upp Kolkuósnafnið í
hundaræktun sína og segist
með því vera að heiðra minn-
ingu afa síns. „Mér finnst líka
gaman að halda ræktunar-
nafninu við með þessum
hætti.“
Tíkin Tinna var ekki ein í
heimili lengi því í september
1995 keypti Sigurmon
Treckers Bouda, sex mánaða
Sjaldgæfsjón. Hundur á flugi.
gamla tík sem þrátt fyrir rækt-
unamafnið á allar ættir að
rekja til breska ræktunarbús-
ins Drakeshead sem um árabil
hefur ræktað veiðihunda af
labradorkyni með góðum ár-
angri. í ársbyrjun 1996 bættist
svo enn einn hvolpur í hópinn
sem bar nafnið Falcon og ætt-
artala hans ber með sér að
hann er nánast með blátt blóð í
æðum, hver veiðimeistarinn
rekur annan þegar ættbókin
er skoðuð. „Afi Falcons er eini
hundurinn sem hefur unnið
breska veiðimeistaratitilinn
þrjú ár í röð (British Field Tri-
al Champion). Falcon hefur
staðið sig mjög vel hér heima
og náð fyrstu einkunn á veiði-
prófum hvað eftfr annað en
hann hefur komið síður út á
sýningum og fengið þriðju ein-
kunn fyrir útlit.“ Hér er snert
á viðkvæmu atriði og því sem
helst er tekist á um af
ræktendum Labradorhunda.
Spyrja má hvemig framúr-
skarandi veiðihundur geti
fengið lága einkunn á sýningu
en líka má spyija hvað slíkur
hundur hafi á gera á sýningu
sem einna helst má líkja við
fegurðarsýningu þar sem
hæfileikar og vinnuvilji skipta
litlu máli. Þannig er vel hægt
að hugsa sér að hundur af
labradorkyni sem hefúr útlitið
með sér vinni til verðlauna á
hundasýningu en sé gagnslaus
sem veiðihundur. Stofustáss
og kjöltiuakki án tilgangs að
öðra leyti.
Sigurmon segir að um langt
skeið hafi tvenns konar mark-
mið ríkt í ræktun labrador-
hunda sem beinst hafi í ólíkar
áttir. „Bæði markmiðin eiga
rétt á sér þar sem þau full-
nægja ákveðnum þörfum og
kröfum sem gerðar eru. Ann-
ars vegar er um að ræða
labradorhunda sem ræktaðfr
hafa verið með tilliti til eigin-
Ieika fyrst og fremst og era
gjaman kallaðir field trial
hundar til aðgreiningar frá
sýningarafbrigðinu sem rækt-
að hefur verið með tilliti til út-
lits fyrst og fremst. Með tím-
anum hafa þessi tvö afbrigði
fengið sín séreinkenni í útliti