Morgunblaðið - 25.06.2000, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUD AGUR 25. JÚNÍ 2000 B 17
og sumum finnst sem hund-
amir mínir séu ekki með rétta
„labradorútlitið“. Almennt
finn ég nú samt aðallega í'yrir
mikilli jákvæðni gagnvart
hundunum mínum, en það er
svona einn og einn aðUi sem
virðist ekki geta sætt sig við
þessa hunda. Það má svo velta
því fyrir sér hvort það sé labra-
dorhundur sem hefur ekki
lengur úthald í að sækja bráð
og er jafnvel ekki almennilega
syndur. Þannig hundar hafa
engu að síður náð langt á sýn-
ingum. Á stærstu hundasýn-
ingu Bretlands, Crufts, fá
labradorhundar ekki að taka
þátt nema þeir hafi náð
ákveðnum lágmarksái-angri á
veiðiprófi. Það þykir einfald-
lega ekki Iabradorhundur sem
ekki hefur sýnt hæfileika á því
sviðL“ í þessu samhengi má
vísa til þekktrar deilu í sögu
Evrópskrar hundaræktunar
er tekist var um ræktunar-
markmið hins þýska stutt-
hærða bendis á nítjándu öld-
inni. Þar náðist ekki
markverður árangur íyrr en
undir lok aldarinnar er það
sjónarmið varð endanlega ofan
á að hæfileikar skiptu meira
máli en útlit.
Meginmunurinn á útliti
veiðiafbrigðisins og hins hefð-
bundna útlits Labradorhunds-
ir að eigandi hans, góður vinur
minn og félagi Haraldur
Bjamason, lést úr krabba-
meini. Hann bað um að ef Auð-
ur konan hans treysti sér ekki
til að hafa Buck tæki éghann
að mér. Haraldur keypti Buck
íjögurra ára gamlan frá Eng-
landi en hann hafði þá unnið til
ýmissa verðlauna og viður-
kenninga og verið notaður til
undaneldis með góðum ár-
angri. Tíkin Treckers Bouda,
eða Kolka eins og ég kalla
hana, er undan honum þó ég
hafi keypt hana talsvert áður
en Haraldur keypti Buck.
Þetta eru hvorutveggja úrvals-
hundar og hafa margsinnis náð
1. einkunn á veiðiprófum hér
heima.“
Þau Sigurmon og Þuríður
segja að langtímamarkmiðin
með ræktuninni hafi loks farið
að skila sér í janúar er Quail
gaut í fyrsta sinn eftir að hafa
verið pöruð við Falcon og var
það jafnframt fyrsta gotið sem
Kolkuósræktunin hefur skilað
til þessa. Kolka var svo pöruð
við Falcon nokkru síðai' og
gaut í byrjun maí og síðar á ár-
inu hyggst Sigurmon para
Quiz við Buck. „Ég hef líka
augun hjá mér eftir vænlegum
undaneldisdýrum því það er
nauðsynlegt að taka nýtt blóð
reglulega inn í ræktunina.“
vöru fyrr en með hvolpunum,
en hún hafi þó áður aðstoðað
Sigurmon við þjálfun hund-
anna. „Það er nú samt ekki
meira en eitt ár síðan ég fór að
taka þátt í því með honum,
þegar hann vantaði aðstoð við
að kasta gervibráð fyrir hund-
ana.“ Hún verður sposk á svip-
inn þegar ég spyr hvort hana
hafi órað fyrir því hvað ætti
eftir að fylgja í kjölfarið þegar
hún hvatti Sigurmon til að fá
sér hund fyrir tíu árum. „Nei,
ég sá nú ekki fyrir mér fimm
hunda og tvö til þijú got á ári.“
Sigurmon dregur strax í land
og segir að ekki sé víst að
framleiðslan verði svo mikil.
„Það er svo margt sem spilar
inn í að ómögulegt er að áætla
slíkt.“
Góðir dagar og slæmir
Það má þó hafa í huga að
áður en fyrsta gotið varð stað-
reynd í janúar lá þrotlaus
vinna í fimm ár að ónefndum
kostnaði við kaup, innflutning
og þjálfun hundanna. Sig-
---TT
ins er fólginn í því að veiði-
hundamir eru léttari og
háfættari, andlitið er grennra
og trýnið nokkuð lengra. And-
litsdrættir eru ffnlegri og
skrokkurinn hlaupalegri þó á
þessu sé nokkur munur á milli
einstaklinga. „Ástaíðan fyrir
því að veiðihundamir hafa ekki
eins samræmt útlit og sýning-
arhundarnir er ósköp einfold.
Þau dýr sem sýna bestu hæfi-
leikana era valin til undaneldis
og gildir þá einu hvemig þau
líta út; þannig geta komið inn í
veiðihundaræktunina labra-
dorar með hið hefðbundna útlit
ekkert síður en hinir svo ein-
staklingamir verða ekki allir
eins. Það er t.d. talsverður út-
litsmunur á Falcon og tíkunum
mínum tveimur Quail og Quiz
og þannig geta hvolpar undan
þessum dýmm orðið nokkuð
ólíkir hver öðrum.“
Auk þessara ijögurra hunda
sem Sigurmon hefur nefnt er
hann með einn til viðbótar sem
einnig er innfluttur frá Eng-
landi. „Hundurinn Millcreek
Buck kom til mín í aprfl ’99 eft-
Það segir sig sjálft að með
fimm fullorðna hunda á heimil-
inu og eitt got í gangi á hverj-
um tíma verður allt meira og
minna undirlagt af hundahald-
inu. Það vekur þó strax athygli
þegar komið er á heimili þeirra
Sigurmons og Þuríðar að
hundamh' em hvergi sjáanleg-
ir. „Þegar þeir vom orðnir
fleiri en þrír innréttaði ég
hluta af bflskúmum fyrir
hundana,“ segir Sigurmon.
„Við tökum bara tíkumar inn
þegar þær em komnar að goti
og leyfum þeim að vera hér
inni með hvolpana." Þuríður
segir að mikil vinna fylgi
hvolpunum, því þeir em allt að
tíu talsins í hverju goti og
fylgjast þarf vel með því fyrstu
dagana að þeir fái allir sitt og
verði ekki fyrir hnjaski þegar
tfldn er að brölta yfir þeim.
„Við skiptumst á að vaka allan
sólarhringinn fyrstu tvær
vikumar til að vera viss um að
ekkert komi fyrir,“ segir
Þuríður.
Hún segir að hundaáhugi
sinn hafi ekki kviknað fyrir al-
urmon hefur á þessum tíma
áunnið sér orðstír fyrir að vera
einn af okkar fæmstu veiði-
hundaþjálfumm enda ber ár-
angur hundanna hans í veiði-
prófum þess órækt merki.
Allir hafa þeir fengið fyrstu
einkunn oftar en einu sinni þó
vissulega hafi komið fyrir að
árangurinn væri ekki eins og
best verður á kosið. „Það er
aldrei hægt að reikna fyrir
fram með úrslitum í veiðipróf-
um. Það eru svo margir þætth'
sem spila inn í. Hvemig er
hundurinn upplagður, hvemig
er ég sjálfur upplagðui', hvem-
ig hefur þjáÚunm tekist og
hvar er hundurinn staddur í
þjálfuninni. Jafnvel harðfull-
orðnir hundar eins og Falcon
og Buck, sem hafa margsann-
að sig, eiga sína góðu og slæmu
daga,“ segir Sigurmon.
Veiðar með hundum hafa
færst í vöxt hérlendis á undan-
fomum ámm en líklega er rétt
að fyrh'byggja hugsanlegan
misskilning að hundamir
stundi veiðamar undir stjóm
eigandans. „Fuglaveiðar með
hundum em eingöngu stund-
aðar á þann hátt að hundurinn
er þjálfaður í að sækja fallna
eða særða bráð við eins fjöl-
breyttar aðstæður og hugsast
getur,“ segir Sigurmon.
„Labradorhundurinn er sækir
(retriver) og það er sá eigin-
leiki hans sem sóst er eftir.
Hann sækir bráðina eftir að
veiðimaðurinn hefur skotið
hana og afhendir hana
óskemmda í hendi eigandans.
Þetta hljómar einfalt en til
þess að hundurinn geti gert
þetta þarf að kenna honum
ýmislegt. Við gæsa- og anda-
veiðar sem hér em stundaðar á
haustin og vetuma þarf hund-
urinn að þola vetrarveðrátt-
una. Hann þarf að geta sótt
bráðina út í frostkalt vatn og
þola að liggja kyrr langtímum
saman þess á milli. Hann þarf
að læra að kippa sér ekki upp
við skothvelli og hann verður
að hlýða eigandanum alveg
skilyrðislaust og gegna flautu,
bæði innkalli og stoppi. Hann
verður líka að skilja bendingar
eigandans, um að fara til hægri
eða vinstri, fara lengra í burtu
eða koma nær í leit að fugli.
Hann verður að læra að fylgj-
ast með ftiglinum á flugi og
muna hvar hann féll. Hann
ir skipun um að sækja fugl-
inn.“ Sigurmon bætir því við
að ekki fari alltaf saman að
góðir veiðimenn séu heppileg-
ustu hundaeigendumir. „Eg
vil miklu heldur vita af hvolpi
frá mér hjá fólki sem fer vel
með hann þó enginn stundi
veiðar á því heimili heldur en í
höndunum á veiðimanni sem
rekur hann áfram með látum
og kannski ofbeldi. Það er þó
sem betur fer orðið mjög sjald-
gæft að menn fari illa með
hundana sína.“
Sambandið var persónulegra
Þjálfunin á sér stað í nokkr-
um þrepum, en sum þrepin
skarast verulega og margt er
hægt að æfa samhliða og sam-
tímis. „Góð hlýðniþjálfun er
upphafið að vel heppnaðri
veiðiþjálfun og flestir byrja
strax að kenna hundinum sín-
um helstu mannasiði en svo er
meira undir hælinn lagt
hversu vel því er fylgt eftir og
hversu þrautseigir menn em
við þjálfunina.“
Hér á landi hefur einnig tíðk-
ast að menn þjálfi hunda sína
sjálfir og eru þá oftast að þjálfa
hund í fyrsta sinn. Erlendis er
algengara að menn kaupi þjálf-
aða veiðihunda, unghunda sem
hlotið hafa grunnþjálfun og nýi
eigandinn fer þá á stutt nám-
skeið tfl að læra meðferð
hundsins. „Þetta hefur ekki
verið gert hér nema í einhveij-
um undantekningartflfellum og
þá helst ef menn em að taka
fullorðna hunda að sér af ein-
hveijum ástæðum. Reyndar
hef ég selt tvo hvolpa tfl Banda-
ríkjanna Annar þeirra fer ekki
fyrr en um jól og verður þá
búinn að fá grunnþjálfun hjá
mér. Það var Ásgeir Heiðar
sem kom þessum viðskiptum í
kring en í Bandaríkjunum er
talsvert sóst eftir hundum af
enskum uppruna.
Það er vissulega krefjandi
að þjálfa veiðihund en það er í
sjálfii sér ekki mjög erfitt ef
menn eru þolinmóðir og tilbún-
ir að gefa sér nauðsynlegan
tíma með hundinum. Síðustu
tvö ár hafa einnig verið haldin
námskeið fyrir veiðihunda og
eigendur þeirra og þau hafa
verið nokkuð vel sótt,“ segir
Sigurmon sem sjálfur mun
leiðbeina ásamt Margréti Pét-
ursdóttur á námskeiði í haust á
verður að geta munað tvo eða
fleiri fugla svo hægt sé að
senda hann út aftur ef skotnir
hafa verið nokkrir fuglar úr
sama hópi.“
Undirstaða alls er hlýðni
I veiðiprófum em hundamir
látnir leysa þrauth' sem byggj-
ast allar upp á því að líkja sem
best eftir aðstæðum á veiði-
stað. Sigurmon segir að gmnd-
vallaratriði þjálfunar góðs
veiðihunds sé hlýðniþjálfun.
„Það er í eðli Labradorhunds-
ins að sækja hluti en til þess að
hann læri að sækja bráð og
ekkert annað þarf að gæta að
ýmsu. Margir flaska á byijun-
aratriðunum áður en haldið er
með hundinn í fyrsta veiðitúr-
inn. Ef hundurinn hefur ekki
lært að ganga við hæl og hlýðir
ekki innkalli eða stoppi þá er
ekki tímabært að fara með
hann í veiði. Hann verður einn-
ig að vera orðinn skotstöðugur
þ.e. að hann ijúki ekki af stað
við skothvellinn heldur bíði eft-
vegum retrieverdeildar
HRFÍ. „Ég hef hingað til ekki
komið nálægt kennslu, þar
hafa aðrir verið atkvæðameiri
en ég. Fmmkvöðullinn í form-
legri kennslu og þjálfun veiði-
hunda er Ásgeir Heiðar sem
hélt námskeið hér í kringum
1990 og kenndi okkur hinum
ýmislegt. Af öðmm sem stund-
að hafa þjálfun og kennslu má
nefna Sigurð Benediktsson,
Halldór Bjömsson og hjónin
Margréti Pétursdóttur og Sig-
urð Magnússon sem hafa verið
vakin og sofin við þetta og eiga
úrvals hunda.“
Sjálfur segist Sigurmon
vera áhugamaður í þessu og
eitt hafi leitt af öðm þar til svo
er komið að færri fá hvolpa hjá
honum en vilja. „Samband mitt
við Tinnu gömlu var persónu-
legra en við nokkurn af hund-
unum mínum núna og mér
ftnnst alltaf skemmtilegast að
fara í veiði með einn eða tvo
hunda og ná góðum degi með
þeim. Það er engu öðra líkt.“