Morgunblaðið - 05.11.2000, Blaðsíða 4

4 B SUNNUDAGUR 5. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Maður er
manns gaman
Sennilega er það fyrst og fremst hégóminn sem er
fólki til trafala. Það þorir ekki að sýna sinn innri mann,
skrifar Ellert B. Schram. Það þorir ekki að vera það
sjálft og hræðist að hlæja á röngum stað; hlæja þegar
það heldur að aðrir hlæi ekki.
s
G sat fram í. Þar sitja
þeir sem ekki þurfa að
borga fyrir sig sjálfir. í
næstu sætum sátu virðulegir
embættismenn á vegum ríkisins,
grásprengdir forstjórar og ungir menn með
ferðatölvur. Á framabraut. Mega engan
tíma missa. Jakkaklæddir viðskiptajöfrar,
íslenskir og útlenskir, tvær konur í ábyrgð-
arstörfum. Voru greinilega á leið á mikil-
væga ráðstefnu. Allt átti þetta fólk sameig-
inlegt að halda reisn sinni með
alvörugefnum svip og yfirvegaðri fram-
komu. Kurteislegar kveðjur þeirra sem
þekktust af afspurn. Að öðru leyti hljóðleg
og stillt framkoma, burðarásar á þeim
væng þjóðfélagsins, sem tekur sjálfan sig
fullkomlega hátíðiega og veit upp á sig
ábyrgðina. Alvöruþrungið andrúmsloft,
þannig er best að lýsa þessu viðmóti í flug-
vélinni, hver með sitt blað, sitt glas, sína
ábyrgð í farteskinu og undir slíkum
kringumstæðum gefur enginn höggstað á
sér með lausmælgi eða hótfyndni. Horfín er
sú stemmning flugtúranna hér áður fyrr,
þegar barinn í gömlu Keflavíkurflugstöð-
inni fylltist af bjórþyrstum afkomendum
landnámsmannanna, sem brugðu undir sig
betri fætinum, með því að hella sig fulla, áð-
ur en flugið hófst, áður en ballið byrjaði. Til
að vera klárir á ballið.
Nú eru menn ekki að fara á ball, þegar
þeir halda til útlanda. Nú er það business
og biddu fyrir þér ef einhver ætlar að fara
klúðra orðstír sínum með léttúð og lausung
eða ótímabæru brosi á vör.
Enda dettur hvorki né drýpur af
neinum manni í Saga Class, þar
sem ég sit innan um hina út-
völdu fulltrúa alvöiu og ábyrgð-
ar og flugfreyjurnar bjóða fram matseðlana
og heyrnartækin og á sjónvarpsskjánum er
verið að birta glansmynd af landinu og sólin
skín, eins og hún skíni sumar sem vetur og
fólkið er svo fallegt og hamingjusamt og
næst munu þeir birta myndir af best
klæddu herramönnum þjóðarinnar og kyn-
þokkafyllstu stúlkunum og ég er viss um að
erlendir ferðamenn eiga eftir að þyrpast til
Islands í leit að sól og sælu og öllum þeim
unaðssemdum sem auglýsingamyndin í
flugvélunum hefur upp á bjóða. Mikið vildi
ég kynnast þessari óþekktu hlið á landi
mínu. Og ég fyllist stolti af því að eiga þetta
land og þetta fólk sem er svona fínt og fág-
að og fallegt og fullkomið. Finn til ábyrgðar
eins og hinir, finn til alvörunnar í þessari
áferðarfallegu þykjustu.
ema svo kemur á skjáinn herra
Bean og innherjar í bönkunum og
framherjar og samherjar allra
landa líta upp og Bean er eins og áhorf-
endurnir; segir ekki mikið en lætur lát-
bragðsleikinn tala fyrir sig og allt í einu
færist áður óþekkt bros yfir andlitið á for-
stjóranum, hinum megin í sætaröðinni og
hlátur gellur við, á bak við mig, og áður en
maður veit af, hefur tekið sig upp glað-
værð á alla kanta í þessu samkvæmi kurt-
eisinnar og þagnarinnar. Rokur, afmynd-
HUGSAÐ
UPPHÁTT
Morgunblaðið/Golli
Það er guðsgjöf að eiga samneyti við fðlk
sem kann að hlæja. Maður er manns gaman.
aðar hláturrokur bresta á og berast um
flugvélina.
Það er eins og hulu hafi verið svipt í
burtu og nýtt fólk hafi tekið sér sæti
í kringum mig, hláturmilt, húm-
orískt, hjartanlega samtaka í að missa af
sér andlitið (eða á ég að segja grímuna) og
hlæja upphátt. Hlæja sig máttlaust. Að
þessari vitleysu.
En svo má spyrja. Er það svo vitlaust,
sem er nógu vitlaust til að maður hafi gam-
an af því? Er ekki nóg af hinu, sem ekki
þykir vitlaust, en er samt nógu vitlaust til
að fólk sé að hafa endalausar áhyggjur af
því og liggi jafnvel andvaka og gangi með
magasár og kransæðastíflu til vinnu sinnar
á degi hverjum af ímynduðum ótta um or-
sakir og afleiðingar gjörða sinna? Og deyr
svo frá allri vitleysunni rétt áður en vitleys-
an leysist af sjálfu sér eins og flest vanda-
mál, sem hverfa með því að gleyma þeim.
Tala ekki um þau. Eða tala sig frá þeim.
Til hvers er þetta líf, nema til að hafa
gaman af þvi? Hlæja þegar það á
við, skemmta sér þegar það er hægt.
Brosa. „Eitt bros getur dimmu í dagsljós
breytt,“ sagði Einar skáld Benediktsson.
„Hve iðrar margt líf eitt augnakast, sem
aldrei verður tekið til baka.“
Ég hef um dagana fengist við margt. Fé-
lagsmál, stjórnmál, ritstjórn, embættis-
mennsku. íþróttir. í allri þeirri flóru kennir
margra grasa, einstaklinga, sem verða á
vegi manns, fólk sem leggur sig fram og
leggur sitt til þjóðmála og þjóðþrifamála.
Upp til hópa er þetta mannval, sem maður
tekur hatt sinn ofan fyrir en svo einkenni-
legt sem það er, finnast ekki margir, sem
hafa húmor fyrir störfum sínum, hvað þá
fyrir sjálfum sér. Kannske hefur ábyrgðin
borið þá ofurliði, kappið, samviskusemin,
framinn, hégóminn. Já, ég held að það sé
fyrst og fremst hégóminn, sem er fólki til
trafala. Það þorir ekki að sýna sinn innri
mann. Þorir ekki að vera það sjálft og
hræðist að hlæja á röngum stað; hlæja þeg-
ar það heldur að aðrir hlæi ekki. Verða að
athlægi, þeirra sem ekki hlæja.
S
Eg er svona sjálfur, stundum, oft, allt-
af, þegar ég dett í þann pytt að taka
sjálfan mig hátíðlega og gleymi því
að maður er bara það sem maður er. Hvorki
verri né betri, hvort sem maður gerir sig að
athlægi eða ekki. Að því að maður gleymir
að hláturinn lengir lífið og enginn verður
meiri að því að vera annað en hann er. Það
reynist mörgum manninum erfitt hlutverk.
Ég má til með að minnast á einn mann,
sem ég starfaði með hjá Reykjavíkurborg,
Pál Líndal borgarlögmann, sem var góður
og gegn embættismaður, frábærlega fróð-
ur, sögumaður einstakur en þó einkum og
sér í lagi húmoristi af guðs náð. Hann hafði
mest gaman af því sjálfur sem hann sagði.
Dillaði allur af hlátri og kímni og lýsti upp
umhverfi sitt með því einu að vera til. Segja
frá. Sjá skoplegu hliðina á hverju máli. Það
var einstakt að eiga samstarf og návist með
Páli. Mikið vildi ég að fleiri væru til af því
sauðahúsinu. Jú, vegna þess að það er guðs-
gjöf að eiga samneyti við fólk sem kann að
hlæja. Maður er manns gaman.
Kannske var það ástæðan fyrir því
hversu gaman var í fótboltanum í gamla
daga. Þar voru strákar innan um, sem
höfðu þessa útgeislun, þennan hæfileika að
vera hnyttnir og háðskir og himinhrópandi
fyndnir. Þeir þurftu ekki herra Bean til að
hlæja upphátt. Frekar en að hugsa upphátt.
20 beslu lögminninga 1,2 og 3
ásðml 6 nýjum Eögum m.a.
^lTimetoSay Goodbye”
(Bæn mín ein er) í flutningi