Morgunblaðið - 21.12.2000, Síða 66

66 FIMMTUDAGUR 21. DESEMBER 2000
UMRÆÐAN
MORGUNB LAÐIÐ
Sendum
viðskiptavinum
okkar
bestu óskir um
gleðileg
jól
og farsæld
i á nýrri öld
Þökkum
viðskiptin
á árinu sem
er að líða
Opið öll kvöld til
22:00
'þoriáksmessu til
23:00
aðfangadag til
12:00
Opið aðfangadag
í 10-11 til 15:00
qjeiho^1.
- miðbœ Hafnarfjcmhr
Framsóknar-
flokkurinn og
sjúkrahúsin
FRAMSÓKNARMENN hafa
stefnt að því lengi að sameina
stóru sjúkrahúsin í eitt ríkisbákn.
Að mati þeirra er
þeim að takast þetta
þó að allt gangi þeim
enn í óhag. Allt frá
því að Borgarspítal-
inn var tekinn í notk-
un vorið 1966 hefur
þetta verið ásetning-
ur þeirra. Framsókn-
armenn hafa ekki
með nokkru móti
getað unnt Reykvík-
ingum þess að eiga
sitt eigið sjúkrahús.
Með alls konar
brögðum hafa þeir
lagt stein í götu
Borgarspítalans og
síðan Sjúkrahúss
Reykjavíkur. Þegar þeir hafa haft
til þess völd hafa þeir svo fjársvelt
þessar stofnanir til að sýna fram á
að ódýrara væri að reka þau sam-
eiginlega. En það hefur nú aldeilis
ekki sannast; hallinn hefur sjaldan
Heilbrigðismál
Það getur orðið styttra
en ráðherra heldur, seg-
ir Kari Ormsson, í að
ríkisbákn þetta tæmist
af starfsfólki og hvar
stöndum við þá?
verið meiri, skortur á starfsfólki
aldrei eins mikill, lokun á sjúkra-
rúmum til skammar, biðlistar
lengjast og lengjast í flestar að-
gerðir. Starfsfólk hefur aldrei ver-
ið óánægðara sem kemur fram í
því að aldrei hefur verið erfiðara
að manna deildir.
Heilbrigðisráðherra lýsir því yf-
ir á þingi að hún muni aldrei sam-
þykkja að byggt verði upp einka-
rekið sjúkrahús. Ef einkarekið
sjúkrahús er svona óvinsælt og
dýrt, hvað er það þá sem ráðherra
óttast? Kannski að starfsfólk flýi
Íúrefnisvörur
Karin Herzog
Vita-A-Kombi olía
ríksbáknið? Má þá ekki einmitt
gera ráð fyrir að þörf sé á svona
heilbrigðisþjónustu? Spyr sá sem
ekki veit. Og ég var að
vona að það hefði verið
misskilningur hjá mér
þegar ég skrifaði grein
í Morgunblaðið 1995
og varaði alvarlega við
að fara í stjórn með
framsóknarmönnum af
dapurri reynslu fyrri
tíma. Þó að gott sam-
starf hafi oftast verið
með flestum ráðherr-
um síðustu ára er ekki
þar fyrir að sumir
þeirra geta ekki leynt
sínu svartasta fram-
sóknareðli þegar þeim
hentar.
Allir, sem eitthvað
þekkja til stöðuveitinga á sjúkra-
húsunum núna, vita að framsókn-
armenn hafa raðað sínum flokks-
gæðingum á jötuna, í stjórnina og
yfirmannastöður. Sumt af þessu
fólki hefur varla hugmund um
hvað nútímasjúkrahús er, hvað þá
nokkra reynslu af rekstri nú-
tímahátæknisjúkrastofnunar-
.Gengið hefur verið fram hjá vel
menntuðu starfsfólki með langa og
farsæla reynslu sem hefur fylgst
náið með allri þeirri tækni sem
boðið er upp á í dag á 21. öldinni.
Mér rennur til rifja er ég tala
við mína fyrrum vinnufélaga sem
ég hefi unnið með í áratugi, bæði á
Landspítala og Sjúkrahúsi Reykja-
víkur, hvernig komið er íyrir þeim.
Mér skilst að sumir þeir sem áður
voru í háum stöðum megi þakka
fyrir að fá eitthvað að gera. Þeir
sem höfðu mestu reynsluna og
lengsta starfstímann fóru sumir
hverjir verst út úr framsóknarsí-
unni. Og ekki má gleyma garm-
inum honum Katli, R-listanum í
Reykjavík, sem hefur svo sann-
arlega stutt dyggilega við að eitt
stærsta og fjölmennasta ríkisbákn-
ið hefur litið dagsins ljós.
Sem starfsmaður Borgarspítal-
ans alla hans tíð, og síðan Sjúkra-
húss Reykjavíkur, vara ég ráð-
herra alvarlega við því að koma í
veg fyrir að einkasjúkrahús rísi og
bið hana hugsa málið betur, það
getur orðið styttra en hún heídur í
að ríkisbákn þetta tæmist af
starfsfólki og hvar stöndum við
þá?
Vita-A-Kombi oKa
Höfundur er fv. deildarfulltrúi
Sjúkrahúss Reykjavíkur.
„hann a allt
4 6
Nei, hann á ekki bókina Ferð um ísland 1809 og hefur örugglega gaman
af að lesa þessa ferðalýsingu, þar sem fólki og náttúru er lýst með glöggu
gests auga ensks heiðursmanns, sem bar virðingu fyrir íslendingum þrátt
fyrir alla þá eymd og vesaldóm sem mætti honum. Sá sem á allt hefur
gaman af þessari bók, hann fær nýja sýn á margt, m.a. fær hann lýsingu
utanaðkomandi manns á hundadagakónginum. Hann verður ekki fyrir
vonbrigðum með þessa gjöf.
Sjá nánar www.jolabok.is
Karl Ormsson
Gunnars Majones sf. Hafnarfiröi
www.gunnars.is
Leikhús
þjóðarinnar
ENGINN skyldi halda því fram að
íslenskt leikhús sé úr tengslum við
þjóðlífið. Að vísu hefur ýmislegt af því
sem fram fer á sviði leikhúsanna litla
skírskotun til margra sem leita frekar
á náðir sjónvarps og kvikmynda. En á
hitt ber að líta að sumar
æsilegustu sýningar
hinna leikandi stétta
fara fram fyrir allra
augum utan leikhús-
anna sjálfra. Þær eru
fluttar eins og andinn
blæs mönnum í bijóst
og af svo miklum tilfinn-
ingahita þegar best læt-
ur að öll þjóðin stendur
á öndinni. Stundum eru
þetta bara litlar Sápur
um forsmáð egó en
ósjaldan kámar gaman-
ið svo úr verða harðvít-
ugir svakamálaleikir.
Dæmigerður söguþráð-
ur er t.d. að hæstráð-
andi við eitthvert af musterum Þalíu
vinnur sér það til óhelgis að drepa, ef
svo má segja, eitrað peð í því viðsjála
manntafli sem þar er þreytt af inn-
vígðum. Þannig hefst hildarleikur
sem berst víða og endar gjaman með
Leiklist
Sá sem talar til leik-
húsgesta í þessum upp-
færslum, segir Davið
Þorsteinsson, er ekkí
William Shakespeare
heldur einhver Guðjón
bak við tjöldin.
því að leikhússtjórinn er annaðhvort
rekinn eða drepinn. Annar möguleiki
er að leikhúsrýnir við einhvem fjöl-
miðilinn fyllist ofdrambi og taki upp á
að segja ekki bara kost heldur líka
löst á sýningum leikhúsanna. Finnist
honum tiltekin sýning vond segir
hann það umbúðalaust og sleppir
e.t.v. að taka fram að þrátt fyrir allt
„var þó margt vel gert“. Rýnirinn er í
einu orði sagt „ófaglegur" og það er
dauðasynd. Umsvifalaust fer í gang
fjöldi vítisvéla til höfuðs þessum
manni. Hann er rakkaður niður í fjöl-
miðlum, spottaður á árshátíðum,
hæddur í bamaleikritum og sjálf
Spaugstofan fer hamfömm gegn hon-
um. Að lokum er hann svo auðvitað
rekinn eða drepinn. Þetta, í hnpt-
skum, er hið sanna þjóðleikhús ís-
lendinga.
Undanfarið hafa birst á síðum Mbl.
ýmsar greinar um uppfærslur á Lé
konungi hérlendis að fomu og nýju.
Þessi opna umræða er að vanda mun
skemmtUegri en sýningar leikhús-
anna sjálfra. Langar mig nú til að
leggja nokkur orð í belg og tel þá síst
skipta máli að ég hafi litla þekkingu á
leikhúsi. Aðalatriðið í hinum íslenska
farsa er að allir séu með.
Steinunn Jóhannesdóttir rithöf-
undur og leikkona ritar í Lesbók 9.12.
um uppfærslu Þjóðleikhússins á Lé
árið 1977 undir stjórn Hovhannes Pil-
ikian. Ekki sá ég þá uppfærslu en af
lýsingu Steinunnar má ráða að Pilik-
ian og leikarahópurinn hafi skoðað
verkið gegnum mjög sérstakt hug-
myndafræðilegt einglymi af nánast
trúarlegum ákafa. Steinunn rekur
meginstefin í kenningum Pilikians og
getur þess að hann hafi einkum beitt
„kynferðislegri söguskoðun“ við túlk-
un sína á Lé. Það var hugmynd Pilik-
ians að mennimir bak við auðmagn,
arðrán og ofbeldi í heiminum væra
allir „á valdi kynhvatarinnar". Mætti
þá einu gilda hvort um væri að ræða
„elliær, impotent fífl“ eins og Lé kon-
ung eða grimmúðleg karldýr í fullu
fjöri. Hinn lágvaxni og skeggprúði
Armeni taldi að Lér konungur hefði
ekki verið raunvemlegur faðir Kord-
eh'u og að hann hafi þar að auki gimst
hana kynferðislega.
Þess er fyrst að geta að enginn fót-
ur er fyrir því í texta Shakespears að
Kordeha hafi verið rangfeðruð, engu
DNA-prófi er til að dreifa og enginn
sem les verkið opnum
huga mun velkjast í
vafa um að kenningin
um „sifjaspell" er úr
lausu lofti gripin. Verk-
ið fjahar einfaldlega um
allt aðra hluti, og öfug-
sýn Pilikians á Lé er
bara lýsandi dæmi um
það að „Shakespeare er
hið sæla veiðiland allra
sem misst hafa jafnvægi
hugans (Joyce).
En þó að skilningur
Pilikians á Lé hafi verið
bæði þröngur og öf-
ugsnúinn gaf hann leik-
umm sínum þrátt fyrfr
aht vissa sýn á verkið
ólíkt ýmsum þeim sem undanfarið
hafa sett Shakespeare á fjalimar hér-
lendis. Slík sýn, þó bjöguð sé, er að
líkindum ihskárri en hálfkák og fimb-
ulfamb eins og það sem einkenndi ný-
lega uppfærslu Guðjóns Pedersens á
Lé konungi í Borgarleikhúsinu.
Jón Viðar Jónsson leikhúsfræðing-
ur fjallaði svo rækhega um uppfærslu
Guðjóns í Mbl. þann 10.11. að þar er
litlu við að bæta. Ég vh aðeins lýsa yf-
ir furðu minni á þeirri viðleitni Guð-
jóns að gera þennan mikla harmleik
„skemmtilegan". Th þess nægði hon-
um ekki að hafa aðeins einn trúð í
leiknum heldur gerði hann ýmsar al-
varlegar persónur bókstaflega að fífl-
um. Andi farsans sveif yfir vötnunum
eins fáránlegt og það nú er. Textinn
var skorinn niður svo mjög að verkið
varð lítt skiljanlegt þeim sem ekki
þekktu það fyrir. Tónhstarbakgrunn-
urinn var smekklaus. Verst var þó að
verkið lét mann algjörlega ósnortinn;
öllum var sama um þetta fólk og örlög
þess.
Flestir sem fara í leikhús th að sjá
verk eftir Shakespeare gera það í
frómri von um að sjá og heyra fagfólk
flytja verk skáldjöfursins af fag-
mennsku; svo einfalt er það. Áhorf-
endur eiga í engum vandræðum með
að setja sig inn í sögu sem gerist á
öðmm tíma og í öðra umhverfi en
okkar. Enginn fer th að sjá rokkvídeó.
Það sem leikhúsgestum er hins vegar
allt of oft boðið upp á er afskræmdur
texti yfirkeyrður af músík, fíflagangi
og lágsigldri hugmyndafræði. Sá sem
talar til leikhúsgesta í þessum upp-
færslum er ekki Wihiam Shakespeare
heldur einhver Guðjón bak við tjöldin.
Áhrifin era eftir því.
í viðtali við Guðjón Pedersen í Mbl.
6.10.’00 undir fyrirsögninni „Við eig-
um að vera undir smásjá" kemur
fram að hann hyggst setja Beðið eftir
Godot upp í vetur. Guðjón segir orð-
rétt: „Beðið eftir Godot er verk sem
margir leikhúsáhugamenn hafa beðið
lengi eftir en hinn almenni áhorfandi
myndi líklega segja að það væri leið-
inlegt.“ Ég varð hissa á þessum um-
mælum því sjaldan hef ég lesið fyndn-
ari texta en Godot. En eftir að hafa
séð Lé konungí Borgarleikhúsinu óar
mig við þeirri tilhugsun að einhverjir
baktjaldamenn fari að gera bragarbót
á verki Beckets th að skemmta hinum
„almenna áhorfanda11 sem Guðjón
kahar svo. Ég vil því í allri vinsemd
mælast th þess að Becket sjálfur fái
að hafa orðið þegar þar að kemur því
hann er, eins og Shakespeare, bestur
óþynntur. Af verkum þeirra skáld-
anna þarf ekkert að taka og við þau er
engu að bæta.
Að endingu langar mig th að óska
Guðjóni Pedersen velfamaðar í starfi
leikhússtjóra og leikhúsfóhd öhu góðs
komandi leikárs. Megum við öll í leik-
húsi þjóðarinnar, hvorum megin
tjaldsins sem okkar staður er, bera
gæfu th að læra af mistökum okkar og
gera betur á ári komanda!
Höfundur er menntaskólakennari.
Davíð Þorsteinsson