Morgunblaðið - 21.12.2000, Qupperneq 68

68 FIMMTUDAGUR 21. DESEMBER 2000
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Það er því engan veginn sambærilegt
við það sjálfbæra líMki sem þrífst á
grunnsævi og leirum Amamesvogar.
Arkitektinn sýnir fullkomið skilnings-
leysi á þörfum fugla og annars líMlds
og hroka gagnvart náttúrulegu um-
hverfiíþéttbýli.
I greininni „Pödduvemdarar unnu
rolludýrkendur" sviptir arkitektinn
endanlega af sér vemdarhamnum og
kemur til dyranna eins og hann lítur
út og segir umbúðalaust skoðun sína á
eðli og hlutverki náttúrunnar og rétti
fólks til að hafa skoðun á umhverfi
sínu. Þar fjallar hann m.a. um skæða
og dýra „pödduvemdara" sem era
einhvers konar „lausaleiksböm“ í
annars skynsamri fjölskyldu fólks
sem, eins og arkitektinn sjálfur, skil-
ur „ ... að náttúran aðlagi sig og láti
ekki skipa sér fyrir verkum... “ og „.
.. að bestu íbúðahverfin séu á stöðum
sem hefur verið gerbreytt af manns-
hendi“. Hann hefur líka áhyggjur af
því að manngerð náttúra sé metin
sem einhvers konar „undimáttúra"
enda gerir hann ráð fyrir snyrtilegum
beðum og hávöxnum gróðri úti á land-
fyllingunni. Arkitektinn virðist telja
að „pödduvemdaramir“ hans eigi
skilgetin afkvæmi í einhvers konar
„perraðri“ vemdarstefnu nýbakaðra
áhugamanna um náttúravemd sem
þyrli upp, eignum sínum til verndar,
fyrirbæram eins og „ormum, gæsum
eða öðrum pöddum sem enginn hafði
áður áhuga á nema til að veiða þær
eða nota í beitu“. Þessi náttúrasýn
arkitektsins er í samræmi við þann
misskilda skólalærdóm hans „ ... að
engin lifandi vera úr dýra- né plöntu-
ríki vildi búa á höfuðborgarsvæðinu á
Islandi, nema Seltimingar sem hugsa
smátt“.
Breytt viðhorf
Arkitektinum er greinilega illa við
að fólk skipti sér af meðferð svæða í
nágrenni þess. En sem betur fer er
stöðugt vaxandi skilningur á gildi
náttúrulegs umhverfis. Umhverfis
sem er ómótað af manninum og lýtur
öðrum lögmálum en þeim sem hann
setur. Fólk leyfir sér í æ ríkari mæli
að láta í þós skoðun sína á meðferð
náttúraviiya. Þetta á ekki hvað síst
við um fólk sem býr í nágrenni slíkra
vinja og þekkir þær því hvað best.
Arkitektinn skortir augljóslega skiln-
ing á vemdun náttúrannar. Af greina-
skrifum hans má hins vegar ráða að
hann telur sig eiga heimtingu á að
hugmynd hans að landfyllingu í Am-
amesvogi njóti vemdunar gegn af-
skiptasemi fólks sem deilir ekki verð-
mætamati hans og framtíðarsýn.
Amamesvogur á sér tilverurétt
sem náttúrasmíð, frumsmíð, sjálf-
bært lífríki, tímalaus í fegurð sinni,
aldrei eins nokkum dag. Tiltölulega
auðvelt er að leggja steypu þótt eitt sé
í tísku í dag og annað á morgun. Það
viðkvæma náttúrasvæði sem hug-
mynd er um að hefja landfyllingu í er
óafturkræft ef það er skemmt. Það
fjölskrúðuga lífríld sem hér um ræðir
ætti að fá aukaþyngd á vogarskálum
verðmætanna vegna nálægðar sinnar
við þéttbýlið og forsetasetur landsins.
Því verður seint haldið fram á okkar
landauðuga Islandi að einhver lífs-
nauðsyn sé að koma mannabyggð út í
skráðar náttúraminjar. Svo vill til að
Garðabær á nægilegt byggingarland
til langrar framtíðar og hlutfallslega
mest allra sveitarfélaga á höfuðborg-
arsvæðinu. Væntanlega þrýtur bygg-
ingarland í sveitarfélögunum á end-
anum en það ætti að vera keppikefli
þeirra að varðveita náttúraperlur sín-
ar ogsérkenni.
Dugnaður sveitarstjóma hefur
lengi m.a. verið mældur í þeim hekt>-
uram sem tekist hefur að koma undir
steypu. En nú er öldin önnur. Með
breyttum viðhorfum í umhverfismál-
um verður frammistaða sveitar-
stjóma ekki síður metin á grandvelli
þess hvemig þeim tekst að gæta
þeirra langtímahagsmuna að sldla
náttúraarfi okkar til komandi kyn-
slóða.
Höfundur er kennari og
býr á ÁJftanesi.
• ••••
Af hamskipt-
"um arkitekts
Brynja Dís
Valsdóttir
FRÓÐLEGT hefur
verið að fylgjast með
arkitektinum Bimi
Ólafs fletta af sér næf-
urþunnum ham nátt-
úravemdarans á síðum
Morgunblaðsins. í við-
tali í Fasteignablaði
Mbl. er lesendum
kynnt hugmynd hans
forvígismanna sand-
dælufyrirtækisins
Björgunar og bygging-
arfyrirtækisins Bygg
að meðalstóru sveitar-
félagi á landfyllingu í
Amamesvogi. Jafn-
framt kemur fram að
um bryggjuhverfi yrði
að ræða. „Hugmyndin er að reisa
þama lága byggð sem fellur vel inn í
landslagið . . .“. Til að lýsa þessari
lágu byggð birtast myndir af margra
hæða ijölbýlishúsum og trjágróðri í
beðum sem síðar á eftir að koma í ljós
að er sú náttúra sem arkitektinunum
er kærast, þ.e. hin manngerða. í við-
talinu er arkitektinn í vemdarhamn-
uíO ng heldur því blákalt fram að um-
rædd framkvæmd sé lífríki vogsins til
framdráttar, þ.e. „ ... að engin land-
spjöll eru gerð með þessari byggð ...
heldur verði allt þetta svæði enn bet-
ur Mðað í framtíðinni“. Haft er eftir
honum að áhuginn á þessu svæði sé
mikill „ . . . enda leitun að öðra
óbyggðu svæði á öllu höfuðborgar-
svæðinu sem frá náttúrannar hálfu
hentar jafnvel til íbúðabyggðar".
Dælt úr Faxaflóa í Amamesvog
»Það er hins vegar nokkuð önugt að
'pwíta mjög svo hentuga bæjarstæði
skuli vera undir vatni og því þurfi
samkvæmt áætlun framkvæmda-
raðila að dæla um 700 þúsund rúm-
metrum af skeljagrús af botni Faxa-
flóa í Amamesvoginn og meira til úr
námum á landi. Nú vill svo til að um-
ræddur vogur er allur á náttúru-
minjaskrá og á alþjóðlegum skrám yf-
ir mikilvæg fuglasvæði í Evrópu sem
ætlast er til að hafi forgang hvað
varðar vemdun. Vogurinn er í miðju
lífríkis sem er eitt af mestu fugla-
svæðum landsins, m.a. hvað varðar
fjölbreytileika tegunda. A farfugla-
verurétt sem nátt-
úrusmíð, segir Brynja
Dís Valsdóttir, frum-
smíð, sjálfbært lífríki,
tímalaus í fegurð sinni,
aldrei eins nokkurn dag.
það verði að teljast nokkuð undarleg
Mðunaraðgerð að reisa 1.250 manna
byggð í Amamesvogi miðjum. Arki-
tektinn hefur svarað gagnrýninni
m.a. með samanburði við Tjömina í
Reykjavík „ ... þar sem afar auðugt
fuglalíf hefur myndast á síðustu áram
í landslagi gerðu af mannahöndum".
Hér birtíst framtíðarsýn arkitektsins
sem ætlar sér augljóslega að betrum-
bæta lífrQd Mðsæls, náttúralegs vogs
með landfyllingu, fjölbýlLshúsum og
bátaumferð. Vissulega fóstrar
Reykjavíkurtjöm fuglalíf en það á að
mestu leyti allt sitt undir manninum.
tímanum má vikum
saman sjá stöðugt nýjar
breiður fugla sækja lifs-
nauðsynlega orku og
hvíld í fjörur og grann-
sævi hans. Umrætt
svæði er eini staðurinn á
Suðvesturlandi þar sem
margæsin hefur viðdvöl
á leið sinni heimsálfa á
milli. Auk þess er Am-
amesvogurinn einn
mMvægasti vetrar-
dvalarstaðm- fugla á
innnesjum og þýðing
hans hefur farið vaxandi
á undanfömum árum
enda búið að eyðileggja
megnið af leirum á höf-
uðborgarsvæðinu með uppfyllingum
og stíflum.
Margir hafa orðið til þess að gagn-
rýna þá nýstárlegu náttúruvemd sem
landfyllingarhugmynd arktektsins
gerir ráð fyrir. Bent hefur verið á að
Arnarnesvogur á sér til-
Byggingarland
Þáttaskil
í atvinnusögu
Akureyrar
VIÐ aldamót búa í „höfuðborg
hins bjarta norðurs" rúm 15.000
manns og þar er miðja samgangna
og viðskipta Norðlendinga, sem
byggir á traustum granni fiskveiða,
landbúnaðar og þjónustu. Við lok
20. aldar er staða atvinnulífs þann-
ig að gamla iðnaðarstórveldið á Ak-
ureyri, sem Sam-
bandið og Slippstöðin
stóðu undir er ekki
lengur við lýði. Menn
eru almennt sammála
um nauðsyn þess að
nýjar atvinnugreinar
hasli sér völl hér í bæ.
Það kostar vinnu
þekkingu og framsýni
- það krefur fólk um
trú á getu og mögu-
leika bæjarins. Tæki-
færin til nýsköpunar
atvinnulífs liggja í há-
tækni-, líftækni- og
upplýsingaiðnaði og
nýbreytni í hvers kon-
ar þjónustu.
A undanförnum
misseram hefur átt sér stað mikil
breyting á atvinnuháttum í bænum.
Verslun og þjónusta hefur aukið
vægi sitt verulega og í nóvember á
Uppbygging
Akureyringar, segír
Kristján Þór Júlíusson,
ætla að taka ríkulegan
þátt í að byggja upp það
tækniþjóðfélag sem nú
er í örum vexti.
þessu ári hófst nýr kafli í versl-
unarsögu bæjarins. Ný fyrirtæki á
sviði upplýsingatækni hafa litið
dagsins ljós og þau sem fyrir voru
hafa aukið starfsemi sína. Gera má
ráð fyrir að um 80-100 störf hafi
orðið til í bænum á þessu sviði sl.
2-4 ár.
Ný störf skipta
tugum
A ráðstefnu sem atvinnumála-
nefnd Akureyrar hélt fyrir
skömmu kom greinilega fram að
Akureyringar ætla að taka ríkuleg-
an þátt í að byggja upp það tækni-
þjóðfélag sem nú er í öram vexti og
eru tilbúnir til þess að leggja ým-
islegt af mörkum til að stækka þar
sinn hlut. Rúmum 6 vikum síðar
var þessi vilji undirstrikaður með
svo eftirminnilegum hætti að segja
má að hinn 19. desember 2000 hefj-
ist nýr kafli í atvinnusögu bæjarins.
Þá skrifuðu fulltrúar Islenskrar
erfðagreiningar, ÍE og Fjórðungs-
sjúkrahússins á Akureyri, FSA,
undir samning sem felur í sér viða-
mikil samstarfs- og þróunarverk-
efni, sem munu skapa forsendur
fyrir tugum nýrra hátækni: og sér-
fræðistarfa á Akureyri. ÍE mun
stofna hugbúnaðardeild á Akureyri
og fjármagna fyrst í stað innrétt-
ingu húsnæðis í viðbyggingu við
FSA. Auk þessa verður ráðist í
framkvæmdir við nýbyggingu á lóð
FSA. Gera má ráð fyrir að kostn-
aður við þessar framkvæmdir við
FSA nemi um hálfum milljarði
króna á næstu þremur áram.
Þá var við sama tækifæri skrifað
undir samning milli ÍE og Háskól-
ans á Akureyri um stofnun upplýs-
ingatæknideildar við Háskólann
með stuðningi ÍE, bæði faglegum
og fjárhagslegum. Þar mun fólk
geta numið upplýsinga- og tölvu-
fræði til BS prófs og gerir rektor
ráð fyrir um 20 nemendum í ár-
gangi til að byija með.
Loks vil ég nefna að sama dag
samþykkti ríkisstjóm íslands að
hefja byggingu rannsóknarhúss við
Háskólann á Akureyri og er áætl-
aður byggingakostnaður um millj-
arður króna.
Ekki er ljóst nú hversu mörg
störf munu skapast á Akureyri í
kjölfar þeirra samþykkta sem stað-
festar voru hinn 19.
desember sl. en full-
yrða má að þau munu
skipta tugum. Um er
að ræða ný verðmæt
störf vegna starfsemi
IE norðan heiða, störf
sem til koma vegna
samstarfsverkefna og
loks störf sem verða
til við það að þjón-
ustuþættir FSA og
Háskólans munu efl-
ast.
Vaxtarsproti
skýtur rótum
Þáttur ríkisstjórnar
íslands í þessu máli,
undirstrikar þá
áherslu sem byggðarleg þýðing
þessara aðgerða hefur. Þetta er
ánægjuleg staðfesting á vilja
stjómvalda til þess að uppbygging
þeirrar starfsemi sem hér um ræð-
ir mun eiga sér stað á fleM stöðum
á landinu en í Norðurmýrinni í
Reykjavík og það ber að virða.
Þegar einn helsti vaxtarsproti í ís-
lensku atvinnulífi skýtur rótum
með svo afgerandi hætti á Akur-
eyri undirstrikar það vilja allra að-
ila þessa máls til þess að ungt vel
menntað fólk á þeim sviðum eigi
annan valkost til atvinnu og þar
með búsetu en Norðurmýrina þeg-
ar það lýkur námi eða kýs að nýta
færni sína hér heima í stað þess að
stunda störf sín erlendis. Þetta
mun ennfremur kalla á það að
hingað mun sækja fólk af öðra
þjóðemi, með ný viðhorf og bak-
grann, sem víkka mun sjóndeild-
arhring okkar og bæta það sam-
félag sem hér grær. Að þessu leyti
styrkir það byggð í landinu og með
þeim hætti að landið allt nýtur -
það er vel.
Fjölskylduvænt
umhverfi
Bæjaryfirvöld á Akureyri hafa
lagt mikla áherslu á að hafa hags-
muni fjölskyldunnar í fyrirrúmi og
vinna að því að skapa hér fallegt,
öraggt og vistvænt umhverfi. Mikil
uppbygging er í skólamálum,
íþróttamannvirkjum og auknum
möguleikum til alls konar útivistar
og mikil áhersla er lögð á öruggt
umhverfi og heilbrigt mannlíf.
Framboð þjónustu er hér afar gott,
öflugt sjúkrahús og heilsugæsla,
fjölbreytt framboð á námsbrautum,
tónlistarskóli, myndlistaskóli, öfl-
ugir framhaldsskólar og háskólinn
ört vaxandi frá stofnun 1987.
Akureyri er ákjósanlegur staður
fyrir þá sem vilja búa í bæjarfélagi
með mikið þjónustuframboð þar
sem skilyrði eru sköpuð nútíma-
fólki til að ala upp börnin sín í
mannvænu umhverfi, þar sem
vegalengdir era stuttar, mikil veð-
ursæld (eins og allir vita) og stutt
út í ósnortna náttúru.
Staða Akureyrar um þessar
mundir gefur því tilefni til bjart-
sýni, sérstaklega þegar tekið er til-
lit til þess að íbúum mun fjölga á
þessu ári langt umfram undanfarin
mörg ár. Samkepnni fyrirtækja um
fólk á vinnumarkaði í bænum hefur
hækkað launastig, ný hálaunastörf
eru að skapast og þar með tæki-
færi til enn frekari vaxtar bæj-
arfélagsins.
Við lok ársins 2000 er hafið nýtt
skeið sóknar á Akureyri.
Kristján Þór
Júliusson
Höfundur er bæjarstjóri á Akureyri.