Morgunblaðið - 21.12.2000, Qupperneq 70

70 FIMMTUDAGUR 21. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Sorgar og
samúðarmerki
Borið við minningarathalhir
og jarðaríarir.
AUur ágóði rennur til
_______ liknarmála.
|| WS Fæst á bensínstöðvum,
™ f í Kirkjuhúsinu og í
blómaverslunum.
|j KRABBAMEINSSJÚK BÖRN
<jlT HJÁI.PARSTOFNUN
KIRKJUNNAR
Shell
Expresso kaffikönnur
PÓSTSENDUM
Klapparstíg 44,
sími 562 3614
fyrir raf-
magnshellur
og gas.
6 stærðir.
Verð frá
kr. 995.
vfj> mbl.is
^\LL7A/= eiTTHySAÐ NÝTT
ÞIINALÍNA
Allt fyrir mömmu og barnið.
Póstsendum, s. 551 2I36.
UMRÆÐAN
Um villtan lax
og sjókvíaeldi
ALMANAK HÁSKÓLANS
Jóíagjöf ú tizHs ta rfóíífins
Verð kr. 755
Fæst í öllum bókabúðum
SKÚLI Guðbjarnar-
son, náttúrufræðingur,
skrifar grein í Morg-
unblaðið hinn 12. des-
ember, sem hann nefn-
ir „Laxarækt á ís-
landi“. Hann virðist
draga mjög í efa að
villtum laxastofnum sé
nokkur hætta búin af
erfðablöndun frá eldis-
stofnum. Til stuðnings
þessari skoðun nefnir
hann að erfðabreyti-
leiki innan hvers laxa-
stofns sé mun meiri en
á milli einstakra
stofna. Einnig að villtir
laxar og eldislax séu
sömu tegundar og að íslensk laxa-
seiði haft verið seld til Noregs i tals-
verðu magni hér áður fyrr.
Málflutningur af þessu tagi finnst
mér hæpinn. Við samanburð á erfða-
efni ólíkra stofna er
verið að bera heildar
erfðamengi hvers
stofns fyrir sig saman
við erfðamengi annars
stofns, þ.e. einskonar
meðalarfgerð stofn-
anna. í hinu tilvikinu er
verið að vinna með þá
einstaklinga sem skapa
grunninn að meðaltal-
inu. Og ekki þarf það
að koma neinum á
óvart að breytileiki ein-
staklinganna sé meiri
en meðalbreytileikinn.
Annars væri ekki um
meðaltal að ræða.
Aðalatriðið er þó
hvers eðlis erfðamunurinn er.
Breytileiki erfðaefnis milli stofna
stafar af aðlögun þein-a að almenn-
um aðstæðum á hverju vatnasvæði
fyrir sig. Fjölbreytileiki erfðaefnis-
ins innan hvers stofns hjálpar hon-
um aftur á móti til að takast á við
breytingar umhverfisskilyrða innan
síns búsvæðis. Þessu tvennu má
ekki blanda saman. Þetta skýrði dr.
Fred Allendorf ágætlega fyrir
mönnum á ráðstefnu Veiðimála-
stofnunai- um daginn, þar sem
fjallað var um samspil eldisstofna og
villtra laxa. Þar kom greinilega í ljós
að hættan á erfðablöndun milli eld-
isstofna og villtra laxa er þeim mun
meiri, sem þeir eru fjarskyldari.
Þá virðist mér það skoðun Skúla
Guðbjarnarsonar, að varðandi Norð-
ur-Atlandshafslaxinn sé um eina og
sömu dýrategund að ræða og blönd-
un milli stofna því hættulaus. En séu
fiskeldismenn spurðir hvort þeir
treysti sér til að stunda laxeldi hér
við land með viltum íslenskum laxa-
stofnum verður svarið nei. Því er
FRÁBÆR DÓMUR 1
„Ég ætla ekki að éta neina hatta uppá það, en mér sýnist þessi endurlest-
ur vera í grundvallaratriðum afar trúverðugur. Er ekki eitthvað grunsam-
lega nútímalegt við hugmyndina um að Egill yrki sig í sátt við dauðann?
Eins og verið sé að fella Sonatorrek að mynstri sem óvíst er að falli að
hugmyndaheimi ásatrúarmanns, þótt það eigi við um Jobsbók..
„Ég skal ekki segja hvort hér sé komin hin eina rétta útgáfa og túlkun á
kvæðum Egils, né heldur hvort Egill sé höfundur Völuspár... Hinsvegar
er hér án nokkurs vafa á ferð góð og gild útgáfa af Völuspá, Sonatorreki
og 12 lausavísum Egils með sannfærandi skýringum og túlkun sem ekki
verður komist hjá að hafa til hliðsjónar."
Úr ritdómi Hermanns Stefánssonar í Mbl.
Hér verða ekki sögð fleiri orð, en bókin sem fjallað var um er Völuspá,
Sonatorrek og 12 lausavísur Egils, Þráinn Löve samdi skýringar.
Sjá nánar www.jolabok.is
Þorsteinn
Þorsteinsson
Fiskeldi
Til sjókvíaeldis á laxi má
ekki stofna, segir
Þorsteinn Þorsteinsson,
nema tryggt sé að eld-
islaxinn blandist hvergi
íslenskum villilaxi.
þvert á móti haldið fram að algjör
forsenda fyrir arðbæru eldi sé að
leyfi fáist til að nota kynbætta laxa-
stofna af norskum uppruna. Það fer
ekki vel saman, að segja í öðru orð-
inu að allur lax sé eins og í hinu orð-
inu að eldi sé því aðeins mögulegt,
að notaður sé ákveðinn stofn. Al-
menningur er - þrátt fyrir allt -
nógu greindur til að sjá í gegnum
svona málílutning.
Þegar laxeldi hófst, fyrir rúmum
30 árum, fögnuðu þeir sem vinna að
eflingu villtra laxastofna þessu
framtaki, því ljóst var að aukið fram-
boð og lækkað verð á laxi dró úr
áhuga manna á að veiða hann í sjó.
Áður en langt um leið fór þó marga
að gnma að böggull fylgdi skamm-
rifi. í ljós kom að fiskeldið hafði
margvísleg neikvæð áhrif á villta
laxastofna. Vísindamenn víða um
heim hafa skrifað um það lærðar rit-
gerðir og þeir eru fáir, sem enn
þverskallast við að viðurkenna tjón-
ið.
Laxveiðihlunnindi eru ekki síður
verðmæt fyrir dreifbýli Islands en
tilraunir til laxeldis í sjó geta verið.
Til sjókvíaeldis á laxi má ekki stofna
nema tryggt sé að eldislaxinn bland-
ist hvergi íslenskum villilaxi. Því er
það lágmarkskrafa, verði eldisleyfi
veitt, að einungis sé um eldi á geld-
stofnum að ræða. Tæknilega er það
vel framkvæmanlegt og aukin fyr-
irhöfn léttvæg miðað við þann skaða,
sem annars gæti orðið.
Höfundur er formaður Veiðifélags
Grimsár og Tunguár.
gardeur
stretlson
LACOSTE
50 -70 %
AFSLÁTTUR AF
MERKJAVÖRU
BELLINI
BOSS
HUGO BOSS
eterna
Benvenuto.