Ný félagsrit - 01.01.1850, Page 87

UM þjodmegunarfrædi.
87
og þaö er þaí), aS hjá þeim var æfinlega borgi n (nófost
civitas) álitin sem hif) eiginlega niifbik og a&al-absetnr
alls félagskapar, og þaf) svo, af> hún var látin vera
ríkib, lögdæmifi sjálft. Urhennivar öllu stjórnaf), því
hver frjáls inabur haffi einúngis rétt til af) taka þátt í al-
menníngs málum af> svo iniklu leyti, sem hann hafÖi
þann rétt í borginni, efia var borgari. þessvegna
var þessi réttur líka svo mikils inetinn, ab menn virtu
sjálfa sig einúngis eptir honum, og skoöufm sig t. a. m.
miklu fremur sem rómverskan borgara en sern mann.
Hifi almenna var allt, og einstaklinganna gætti ekki
nema í tilliti til þess; dygöir og Iestir voru einkum
taldir eptir þvi, hvaf) gófir borgarar menn voru og
hollir borginni, án tillits til þess, hvort tilgángur
hennar var gófur í sjálfu sér efa eigi.
Róniverjar töldu þab ætlunarverk sitt, afc stjórna
öfrum þjófum, og þeim tókst líka af leggja undir sig
mestan hluta af hinuin siöafta heimi, sein þá var talinn.
þessu inikla allsherjar ríki stýrfu þeir meb einíngu
og hörku, og hugsufu einkum uin, afi draga sem
mest saman úr skattlöndunum, til þess af aubgasjálfa
sig og Rómaborg. þegar keisarastjórnin var mef)
mestum blóma, er talif, af) tekjur ríkisins hafi verif
um 400 millíónir dala, og mestum hlutanum afþessu
var optastnær sóab án inikils tillits til þess, hvaf) bezt
væri fyrir löndin. þaf nytsamasta sein unnif var, voru
hinir stórkostlegu alfaravegir, sem Rómverjar lögfu
um öll lönd, einkum handa herlifi sínu, en líka til þess,
af> gjöra samgaungur allar í ríkinu aufveldari. Ymisleg
önnur stórvirki unnu þeir líka, sem enn sjást menjar
af, því þeir hugsufu æfinlega inest um þaf), sem var
mikilfenglegt og sterkt, þar sem Grikkir lögfu mesta