Ný félagsrit - 01.01.1850, Page 97

um Þjodmegunarfrædi.
97
En þó þær yrfci einnig aíleibíngarnar í reyndinni,
ab ibnabur og verzlan ykist og blómgabist, þá drógu rnenn
enn miklu meir, því þá var ei lengur grafið úr námunum í
Dacíu og annarstaðar , sem keisararnir höfðu notað ser, og
seinast á 9du öld var tala þeirra að eins 280 miliíónir dala. Með
krossfarendum íluttist aptur gull og silfur til vesturlanda,
og þegar þeir tóku Miklagarð, er talið, að Alexíus keisari
hafi goldið markgreifanum af Montserrat 3200 merkur gulls
vegnar, og er það haft til merkis um, hve mikið varafþeim
málmi í býzantínska ríkinu. En menn halda, að ríkið í
Jerúsalem hafi á hverju ári, meðan það stóð, verið styrkt með
peníngasendíngum frá Evrópu, og hafi peníngarnir á þann
hátt flutst austur eptir aptur, því það vita menn með vissu9
að þeim var alltaf að fækka vesturfrá, þángaðtil námurnar
fundust í Ameriku. J>á tólffaldaðist á fáum árum tala pen-
ínganna í Norðuráll'unni, einkuni eptir að menn höfðu fundið
hinar auðugu Potosi námur 1545, og Humholdt telur, að alls
hafi verið flutt frá Amcriku til Evrópu 10,000 millíonir dala
í gulli og silfri, frá því það var fyrst byrjað og fram á
þessa öld. Frá 1800 lil 1810 var llutt lángmest á ári hverju,
80 millíonir dala að meðaltali; en það var lika hið seinasta.
Þegar uppreisnin hófst í hinum spánsku nýlendum, lendti öll
námuvinna í ólagi, og peníngar hafa síðan heldur verið
ilultir úr Norðurálfunni til Yesturheims en liitt. Mart fleira
hefir líka orðið tii að fækka peníngum hér í löndum á þess-
ari öld, og einkum skartgirni og mikillæti, sem alltaf er
að fara í vöxt hjá ríkismönnum. Uinn enski fjárstjórnar-ráð-
gjafi Huskisson taldi t. a. m. 1828, að á Englandi einu hefði
verið smíðaðir kjörgripir úr gulli og silfri fyrir meira en 33
millíónir dala á því cina ári, og Humholdt telur, að á megin-
landinu sé vissar 50 millíónir hafðar til hins sama árlega.
En auk þessa eykst líka verzlan og iðnaður dag frá degi, og
brciðist yfir allan heiin, og að því skapi þarf líka miklu
meira peníngamagn til að halda uppi starfscminni, og greiða
sem mest verður fyrir öllum viðskiptum, því þess liðugri
sem þau cru, því meiri er ábatinn fyrir alla. Pappírspen-
7