Lögberg - 19.12.1946, Blaðsíða 12

12
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 19. DESEMBER. 1946
Leo Tolstoy, postuli
mannúðarinnar
í leikritinu “Um efni fram” lætur Björnson prettinn Sang
íhuga afstöðuna miili kristindómsins og mannanna: “Er það krist-
indómurinn, sem er ónotandi, eða eru það mennirnir, sem ekki
þora? — Ef aðeins einn þyrði — mundu þá ekki þúsundir þora?
Og svo fann eg að eg ætti að vera þessi eini. Og það finst mér allir
ættu að reyna. Já, án þess trúir hann ekki. Því að trú, það er að
vita, að trúnni er enginn hlutur ómögulegur — og svo að sýna þá
trú.”
Um líkt leyti og Björnson
skrifaði þetta var uppi langt
austur á steppuim Rússlands
maður, sem hafði einsett sér að
framkvæma þá kenningu. sem
Sang prestur boðaði: að lifa lífi
Krists og breyta eins og hann, —
að vera sá eini, sem þyrði og á
þann hátt ryðja braut þeim þús-
undum, sem á eftir kæmu.
Þessi maður — Leo Tolsoy —
hafði komist að þeirri niðurstöðu,
að alt líf hans ylti á svarinu við
þessari einu spurningu: “Hvers-
vegna lifi eg? Hver er tilgang-
urinn með l'ífi mínu?” Og þegar
hann fékk svarið hafði hann
fórnað öllu, meira að segja eigin-
konu sinni og heimili, til þess að
lifa í samræmi við það, sem hann
hélt réttast vera
En til þess að geta skilið þetta
skref, sem Tolstoy steig, verður
maður að kynnast þeim lífsferli,
sem hann hafði að baki sér.
Séu notaðir stórir drættir má
skifta lí'fi Tolstoys í tvo aðal-
kafla: tíminn fyrir og eftir hinn
andlega efunartíma kringum
1880, þegar spurningin: hver er
Ulgangur lifsins? heimtaði aí
honum svar, svo að hann gat
ekki undan skorast. En þó að
mörkin milli þessara tveggja
kafla séu greinileg á yfinborðinu,
verður skiftingin samt býsna
mikið af handalhófi. Því að sam-
feld þróun til hins hærra gekk
eins og rauður þráður gegnum
líf Tolstoys, þegar ihann var kom-
inn á leitið stefndi hann á það
næsta þangað til hann gnæfði
hátt yfir ScLmtíð sína, sem var að
verða neflaus ásýnd hinnar sí-
vaxandi stóriðju.
En eigi að finna upphaf þessar-
ar þróunar hjá Tolstoy verður
að leita 'aftur í tímann til
bernskuára hans, þegar sál hans
var viðkvæm og áhrifanæm og
hann átti heima á Jasnaja Pol-
jana, hinu mikla óðali feðra
sinna s'kammt frá Tula fyrir sun-
nan Moskva. Þar fæddist Tolstoy
árið 1828, sá maður, sem síðar
átti að vekja á sér at'hygli allrar
veraldar með skáldskap siínum,
cífi og kenningum.
Hann var ekki nema tveggja
ára þegar móðir hans dó. Og
xöður hans naut ekki lengi við,
því ihann dó þegar Leo var á tí-
unda árinu. Það var aðaliega
frænka hans, Tatjana Alexana-
rowna, sem annaðist uppeldi
hans og mótaði hug hans fyrir
hfið og viðhorf hans til heimsins,
sem hann lifði í. Tattjana sýndi í
öllu dagfari sánu ástríki og mildi,
og kemur þetta víða frim í skáld-
skap Tolstoys. Ást hennar var
sú lind, sem hugsjónir hans lengu
l'íf og þrótt frá.
En Tolstoy fékk ekki lengi að
lifa á hamingjuheimi bernsku
sinnar. Nú tóku æskuárin við,
og sjálfur telur hann þau ömur-
legasta kaflann úr æfi sinni.
Hann liífði í stöðugri baráttu
miili lífsins og hugsjónanna.
Hann þóttist verða að taka þátt
í gleðilífi því, sem kunningjar
hans iðkuðu, en þetta var í and-
stöðu við lífshugsun þá, sem
honum fanst hann þurfa að lifa
samkvæmt. Vegna þessara um-
brota og tvídrægni í sjálfum
honum missti hann oft jafnvæg-
ið — stundum nálgaðist að hann
lifði meinlætalífi en þess á milli
lifði hann í mesta svalli. Hann
varð einmana. Félagar hans
skildu hann ekki. Gátur þær,
sem hann var að velta fyrir sér,
voru þeim alveg ókunnar. I
“Skriftir” segir Tolstoy frá þess-
um árurn. “Eg óskaði þess af
heilum hug að verða góður
maður; en eg var ungur, hald-
inn ástráðum, og eg var einn —
aleinn í viðleitni minni til hins
góða. í hvert skifti sem eg
reyndi að koma því á framfæri,
Sem eg taldi einlægustu ósk
hjarta máns, mætti eg ekki öðru
en fyrirlitningu og spotti; þegar
eg hinsvegar lét undan ljótustu
ástríðum mínum, hrósuðu félag-
ar mínir mér og slógu mér gull-
hamra. Metnaður, drotnimar-
girnd, gróðafíkn, vellystingar,
dramb, reiði, hefnigimi — alt
þetta lögðu þeir mikla áherzlu
á.”
I löng ár átti Tolstoy í sífeldu
sálarstríði, annarsvegar út af
kunningjunum og hinsvegar út
af innri tvístringi í sjálfum sér.
Hann hætti við lögfræðinám, er
hann hafði byrjað í Kasan, lifði
um stund í svalli og glaumi og
tók þess ó milli alvarlegan ásetn-
ing um að hverfa aftur til betra
lífernis, fór síðan til Kákasus og
þar var hann þegar Krímstyrj-
öldin Ihöfst 1854, en hvarf sáðan
aftur til samkvæmislífsins og
félaga sinna í St. Pétursborg. En
það var sama hvar hann fór,
samvizkan og ráðgátan mikla
létu hann aldrei í friði.
Þessi þrá eftir einhverju há-
leitu marki, sem ávalt'blossaði
upp í honum annað veifið. varð
til iþess að hann átti bágt með
að eira lengi á sama stað og fór
hann því oft í langferðir. Sér-
staklega má nefna ferðina, sem
hann fór til Vestur-Evrópu.
Hann ferðaðist mikið um ýms
lönd þar og undi sér vel úti í
náttúrunni; en að öðru leyti
hafði ihann lítið gagn af þessum
ferðum. Hann hafði búist við
miklu áður en hann lagði af stað;
á Vesturlöndum voru menn
komnir svo langt í allri menn-
ingu, — hver veit nema hann
hitti þar menn, sem gætu hjálpað
honum og ráðið fyrir hann gát-
una miklu? Eitt af því fyrsta,
sem hann sá í París var aftaka

I
:«ete€««e«e«e«ei«!e*
I
s
BEZTU JÓLA- OG NÝÁRSÓSKIR
til allra viðskiftamanna og vina!
I DOUG GORDON
f
Bílaviðgerða- og olíustöð
Sími 149
SELKIRK
MANITOBA
W*<««««e««!«««!e«e!e!e«e!«!«!e«e«e«e!eie!«««!e!s«e!«!e!e«e«e!ei«!««e!e«e!e!C!e«e!e!e«««ei
I v. •<?. ■<-. •‘5.
Eg er nú um þessi tímamót að hugsa um hina mörgu
íslenzku kunningja og vini, sem hafa gist hér og glatt
með nærveru sinni. Þeirra, sem horfnir eru minnist
eg með virðingu, og þeirra, sem enn eru samferða, með
óskum að hátíðin, sem í hönd. fer, og árið komandi megi
verða þeim gleðiríkt og giftusamt.
Ganada Pacific Hotel
W. G. Poulter, ráðsmaður
SELKIRK :: :: MANITOBA
glæpamanns á höggpalli, og það
var með undarlega blönduðum
tilfinningum ástar á náttúrunni
og fyrirlitningar á mönnunum,
sem hann hvarf heim aftur til
Jasnaja Poljana. Þar reyndi
hann ýmislegt. Hann fór í ákafa
að lesa kvæði Hómers og guð-
spjöllin, setti á stofn skóla fyrir
börn hjáleigu'bændanna og kendi
þar sjálfur. Um sinn var eins og
hann fyndi hugarhægð" í þessu;
en það leið ekki á löngu þangað
til hann fór að rannsaka þetta
betur og fór að efast: “Hvað
veit eg, sem aðrir vita ekki, og
hvað get eg kent börmunum?”
Hann varð að fara til Vestur-
Evrópu aftur, og nú var erindið
að kynna sér skólamál og upp-
eldisfræði. En þessi ferð bar
ekki þann árangur. sem hann
hafði búist við. Um skólamál og
uppeldi lærði hann ekkert; en
mikilsverðari urðu ýmsar kynn-
ingar við andans stórmenni, lífs
og liðin. Sérstaklega varð hann
fyrir miklum áhrifum af Rous-
seau og Prudhon. Tolstoy fór til
Wartburg og kynti sér hugsanir
og kenningar Lúters Þegar hann
kom á gistilhúsið aftur, úr þeirri
heimsókn, skrifaði hann aðeins
þessi þrjú orð í dagbók sína:
“Lúter er mikill!”
Eftir aðra ferðina til Vestur-
Evrópu sat Tolstoy lengi heima
á óðali sínu og hélt kyrru fyrir.
Árið 1862 giftist hann Sofiu
Andrejewna frá Moskva, og var
hjónabandið einkar ástúðlegt
fyrstu fimtán árin. Þau áttu
margt sameiginlegt og það fór
vel á með þeim. Og honum vanst
vel. Frá þessum tíma er mest af
ritverkum, eða skáldskaparritum
Tolstoys. Skömmu eftir brúð-
kaup sitt fór hann að viða að sér
efni í hina miklu skáldsögu.
“Stríð og friður,” en efni hennar
er frá herferð Napoleons til
Moskva, sem lauk með skelfingu
árið 1812. En þetta er ekki sögu-
leg skáldsaga í venjulegum skiln-
ingi. Það er fulikominn og heil-
steyptur skáldskapur.
Tíu árum síðar kom önnur af
hinum stóru skáldsögum heims-
bókmentanna, “Anna Karenína”.
Þessari sögu svipar talsvert til
“Brúðuheimilis” Hénriks Ibsen.
Ibsen íhugar afstöðu konunnar
til heimilisins og þjóðfélagsins,
en hjá Tolstoy er það a'fstaðan
til eiginmannsins og barnsins —
spurning um þýðing hjónabands-
ins.
Milli þessara tveggja háu varða
í Skáldskap Tolstoys eru mörg
ár erfiðs stanfs og hamingjusams
heimi'lislífs. Hin síkallandi við-
fangsefni, sem kröfðust svars
fóru að blikna og færðust fjær,
viðfangsefnin, sem biðiu hvers
dags þokuðu þeim frá. Þetta
æfiskeið og svo bernskuárin
voru mestu sælutímarnir í lífi
Tolstoys, að minsta kosti virðist
það hafa verið svo utanfrá séð.
Þegar Tolstoy hafði lagt síð-
ustu hönd á bókina um Önnu
Karenínu ætlaði hann að taka
sér góða hvíld, því að hann var
þreyttur eftir verkið. En það
átti að fara á aðra leið. Viðfangs-
éfnin, sem hann hafði tekið til
meðferðar í “Anna Karenína” og
sem hann þóttist hafa reynt að
svara þar, héldu áfram að binda
huga hans. Og nú skaut upp
spurningu, sem lengi hafði leynst
í huga hans, en sem hann hafði
aldrei áður formað í orðum:
hver er tilgangurinn með lífi
þínu? Tolstoy fann sér til mik-
#»!«!e«e!«!e!e«e!e!ete!e!e!««e!e!e«««e«c!«!e««!«!««e«e«e!«!e!«!«!e««!e«e!e!«t««««et«!«i««e!e!e!e!««e««t6«
Með inniiegustu Jóla- og Nýársóskum frá
i ----------------------------------------------------- I
I WILLIAM B. MIGIE |
\ CHEM,ST I
COR. PORTAGE AVENUE AT BEVERLEY ST.
Winnipeg :: :: Sími 37 772
I»»»»»»»»»»»M>»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»%»»»»»«
#ís«e«et€!e!e'«t«!€!€!6!e,€!«!e!«!«;€!«te««!«!ci«««!«!etet«!e<eic!€!6tete!ete!«!e!cte«eie!«tete!C!«!eie|!
9
\ |
Peggy’s Catering Service is designed to make your social
A
obligations a pleasure to yourself as well as your guests.
PRACTICAL AND ECONOMICAL
Feqqij’s pantrq
í
942 Portage Avenue
Phone 33 060
4
1
3
1
1
9
9
1
»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»«
9»teteie!e€!e!e€€!«!€€!eie!«!ete€!«!«tete!«!cteteie!e«e«e!c«eic!eie!ete!etete!etc(c«cte!eict««e«cic^
* s
INNILEGUSTU HÁTÍÐAKVEÐJUR
til hinna mörgu viðskiftavina vorra
Það hefir verið oss ánægja að kynnast yður, og skifta
við yður á árinu liðna. Vér vonum og óskum að traust
það, er vér höfum notið frá hendi viðskiftavina vorra
á árinu liðna, megi haldast og aukast á árinu komandi
og að það megi verða þeim og öllum mönnum friðsælt
og farsælt ár.
%
9
J. W. Morrison & Company
SELKIRK
MANITOBA
»»»»»»»1
Án skrums
og skjalls, en í fylstu einlægni
& COMPANY, LIMITED
Nafnið, sem táknar
TÍZKUSNIÐ — EFNISGÆÐI