Alþýðublaðið - 18.10.1961, Blaðsíða 13

BLAÐAMAÐURINN
Hans Björkegren er um
þessar mundir á ferð um
Sovétríkin sem fréttarit-
ari a. m. k. tveggja jafnað
armannablaða á Norður-
löndum, Arbeiderbladet í
Osló og Áktuelt í Kaup-
mannaböfn. Hér fylgir
grein, sem hann skrifaði í
Aktuelt um síðustu helgi
um 22. flokksþing komm-
únistaflokks Sovétríkj-
anna, er hófst í Kreml í
gær.
FLOKKSÞING
rússnesku kommúnistanna
hafa alltaf verið umkringd
mikilli dramatik. — Hift 22.
þeirra,. sem nú fer að hefj-
ast í Kreml, er í rauninni hið
24. Hið fyrsta var haldið í‘
Minsk 1898, 19 árum fyrir
byltinguna. ,,FIokksdagarnir“
fyrir byltinguna voru haldnir
utan Rússlands, m. a. þrisvar
í London og fjórum sinnum
í Finnlandi.
Stokkhólmsþingið, 10.-25.
apríl 1906, er eitt hinna veiga
mestu. Fyrsta uppreisnin í
Rússlandi hafði nýlega mis-
tekizt og innan sósíal-demó-
krataflokksins voru ofsalegar
deilur milli hægri og vinstri
armsins. Ymsir af rússnesku
byltingarmönnunum, sem
komu samán á sænskri grund
í það skipti, áttu eftir að
verð'a mjög frægir, tveir af
þeim meira en aðrir: Lenin og
Stalin. Á þessum aragrúa
skeggjaðra andlita, sem
Stokkhólmsblöðin áttu erfitt
mcð að meta, voru menn, eins
og Voroshilov, (sem í fyrra lét
af forsetaembætti); Dzerzhin-
ski, (sem 11 árum síðar stofn
aði leynilögregluna), Kalinin
og Lunacharski,
Eitt af stórmálum þessa
þings var, hvað gera skyldi
við jarðirnar. Lenin og bolsé-
víkarnir (meirihlutinn) vildu
gcra þær upptækar. Á móti
þeim stóðu mensévíkarnir
(minnihlutinn), sem taldi, að
yfirvöldin á liverjum stað
skyldu skipta upp jörðunum.
Nú, á Krústjovs-tímabilinu,
benda sovézkir sagnfræðingar
á, að Stalin hafi verið einn
af þeim, sem vildu skipta nið
ur jörðunum og fá þær í hend
ur fátækum bændum sem
einkaeign. Lenin gagnrýndi
hann. í seinni tíma áögu
flokksins segir, að hugmjmdir
Stalins hafi verið „rangar, en
ekki skaðlegar.“
Hvílík feikilég þróun, ekki
sízt sálræn, hcfur ekki orðið
milli þessara deilna útlaganna
og 22. flokksþingsins, sem á
að samþykkja hina nýju
stefnuskrá flokksins, er með
heimsins feitasta letri kallar
upp : „Kynslóð vor skal upp-
lifa kommúnismann.“ Rúss-
land hefur breytzt x að verða
uppáþrengjandi raunveru
leiki, Sovétríkin, leiðtogi
hugsjónakerfis, sem ríkir yfir
þriðja hluta mannkynsiixs og
liefur eldflaugar og atómvopn
að styðjast við.
Svi stefnuskrá, sem nú
skal leggja niður, var þving-
uð frarn af Lenin 1919. Hinn
sálræni litur hennar ákvarð-
aðist p.f stríðskommúnisman-
um, af hinni efnahagslegu
eyrnd eftir byltinguna, af her
kví útlendinga.
Nafn Stalins stóð aldrei á
neinni stefnuskrá, en hann
hafði stórmiklar fyrirætlanir
á prjónunum. Á 19. þinginu
var formlega ákveðið að
semja hina nýju stefnuskrá.
En strax á eftir skalf Rúss-
land og allur hinn kommún-
istíski heimur við dauða Stal-
ins. Hinir nýju leiðtogar höfðu
nóg að gera við aðkallandi
vandamál.
Sigurinn varð Krústjovs
og tíminn var 20. flokksþing
ið, sem fékk allan heiminn til
að standa á öndinni vegna
hinnar dramatísku þróunar.
Þar var það, sem hinn nýi
flokksleiðtogi Krústjov, af-
hjúpaði á leynifundi undir-
ferli og grimmd Stalins og
fordæmdi persónudýrkunina.
í skugga þessara skugga-
legu uppljóstrana var ákveð-
ið, að undirbúa nýja stefnu-
skrá og breyta flokkslögun-
um. Á þeim tíma, sem liðinn
er frá 20. flokksþinginu og
þar til tillagan að stefnu-
skránni var birt sl. sumar, hef
ur geysilegur fólksfjöldi, þar
á meðal sagnfræðingar,
kreddumeistarar og hag-
skýrslumenn, undirbúið hinn
firnmikla texta yfirlýsingar-
innar, sem er um 25.000 orð.
Það þarf tæpast að minna
á hin geysilegu loforð, sem
stefnuyfirlýsingin gefur: ó-
keypis húsnxeði, ókeypis fólks
flutninga innan borga, sjúkra
hjálp, menntun og máltíðir á
vinnustað, minnkandi mun
borga og sveita osfrv., osfrv.
— Ýmis þessi atriði eru
sjálfsögð þegar á sænskum al-
þýðuheimilum, en í Sovétríkj
unum eru þessi sönui atriði
lokatakmark, „algjör komm-
únismi.“
Síðan tillagan að stefnu-
skránnj var birt Iiafa verið
haldnir flokksfundir um öll
Sovétríkin, þar sem menn
liafa einróma samþykkt bæði
stefnuskrána og breytinguna
á flokkslögunum. Umræðan
um tillöguna á flokksþinginu
verður því aðeins formleg.;
Hin ýmsu sovét-lýðveldi hafa
þegar samþykkt stefnu-
skrána „einróma“ á þingmn
sínum, og ekki er þess að
vænta, að á sambandsþingið
verði sendir fulltrúar með
aðrar skoðanir.
Allt um það hefur komið
fram oninber og veruleg gagn
rýni bæði á stefnuskrána og
flokksfélögin. Gagnrýnin hef-
ur aðallega komið fram í
liinu „teóretíska“ málgagni
flokksins, „Kommunist.“
í greinum þar er allt kosn-
ingakerfi Sovétríkjanna gagn
rýnt mjög oft. Með nokkru dá
læti ræða menn í „Komm-
unist“ einnig um réttarör-
yggið. Prófessor og aukameð-
limur sovézku vísindaakade-
míunnar gagnrýnir m. a.
þetta atriði í hinni nýju
stefnuskrá sem ófullnægj-
andi; „Breytingin yfir í kom-
múnisma þýðir alþliða þróun
einstaklingsfrclsis og réttlæt-
is sovétborgara.“
Eftir textanum í heild
sinni að dæma, skrifar Stro-
govich, prófessor, „sést, að
einkum er um að ræð'a trygg-
ingar fyrir efnislegum rétti
og frelsi borgaranna. . . Mér
virðist einnig mikílvægt að
leggja áherzlu á réttaröryggi
einstaklingsins. . . “
Prófessorinn stingur upp á
eftirfarandi viðbót: „Flokkur
Svona áróðursspjöld hafa ver'ð límd upp um gervallt Rússland.
Þau sýna óskadrauma: hin nýgjftu geta strax flutzt í e'gin íbúð!
inn gerir það að marki sínu
að vernda á allan hátt rétt-
indi og löglega hagsmuni sov-
étborgara á öllum sviðum
hins opinbera og þjóðfélags-
lega lífs, að tryggja mögu-
leika borgaranna á frjálsri
framkvæmd réttinda sinna,
að hindra hvers kyns afskipti
af þessum réttindum, hvaðan
sem slík afskipti koma.“
í þessu sambandi má vitna
í ritstjóra „Pravda“ í Kalin-
in, sem telur, að eftirfarandi
atriði um lagahliðina skuli
vera í stefnuskránni; „Flokk
urinn setur sér það verkefni,
að hækka vald dómstólanna.
Dómarar og ákærendur skulu
aðeins láta stjórnast af lögun,
um og vera óháðir stofnunum
á hverjum stað x embættis-
færslu sinni.“
Slík gagnrýni hefur sem
sagt komið fram í hinu mikla
áróðursflóði í sambandi við
22. flokksþingið. Hún er feiki
lega fróðlég sem fyrirbæri í
Sovétríkjum dagsins í dag, en
hún mun tæpast hafa áhrif á
atburði á flokksþinginu, þar
seifi stefnuskráin og flokks-
lögin verða samþykkt án eig-
inlegra breytinga. Ákvörðun
flokksþingsins verður hin
formlega staðfesting á stærsta
sigri Krústjová í innanríkis-
málum: skjal, sem sovézk póli
tík mun byggjast á í mörg
ái% jafnvel tugi ára.
Stjórn Stúdenta-
félags háskólans
NÝLEGA var kosið í
stjórn Stúdentafélags háskól.
ans. Kosn.’r voru:
Stud. jur Knútur Bruun,
formaður, stud. jur. Friðjón.
Guðröðarson, gjaldkeri, stud.
jur. Gunnar Sólnes. ritari,
Meðstjórnendur eru: stud.
jur. Sigmundur Böðvarsson,
stud. theol Sigfús Á. Jónsson.
V'
Alþýðublaðið — 18. okt. 1961 J3