Fylkir - 01.04.1921, Blaðsíða 92

02
Meðalfjærð sólarinnar frá jðrðu, eru 400 tunglsfjærðir, eða yfir 24,000 jaf®'
geislar, eða næstum 150 million kilometrar. Meðal fjærð Neptúnus, yztu relk^
stjörnunnar, er 30 sinnum meiri. Ljósið, seni fer um 300,000 kilonietra
hverri sekúndu, þarf 500 sek., þ. e. 8 mín. og 20 sek., til að koma frá s°
unni til jarðarinnar og 4 kl.st. og 10 mín. til að fara frá sóluuni til NeptúnU^
Sé sjónarhorn (parallax*) stjörnu 1 sekúnda, þá kallast fjærð hennar el
stjörnubil (ein stjörnuleið) og er það bil rúmlega 206 þúsund jarðbrautaf
geislar, eða hér um bil 30 billion kilometrar. Þessa vegalengd fer ljósið á 3
ári. Ljósið fer 31 >/2 millionx300,000 km., a: tæplega 9 V2 billion km. á ári. N*®8
fastastjarna Alfa i Centaur, sem sést aðeins í suðurlöndum, hefur 0,75 se '
sjónarhorn og er því 4/3 stjörnuleið í burtu, eða sem svarar 4‘/3 Ijósári.
Stjarnan Sirius (Stóri Hundurinn, sem ettir Fjósakarlana), hefur aðeins 0,
sek. sjónarhorn og er því helmingi lengra burtu, n.l. í 8,6 Ijósára fjærð, efl
Blástjarnan (Vega) í stjörnumerkinu Harpan, hefur sjónarhornið 0,1 8®k.
er f>vi 10 stjörnuleiðir þ. e. um 33 ljósárs-fjarðir eða sjö og hálf falt
burt en Alfa í Centaur. Og þó eru þessar stjörnur einna bjartastar og 11
lega einna næstar á himni. Hve langt er til hinna daufustu stjarna, sem niel'
geta eygt í sjónpípum, veit enginn með vissu. Enginn hefur séð yztu stre*1
ur himinsins.
Hinn mikli stjörnufræðingur, John Herschel (1792—1871), hélt, að með be?
sjónpípum, eins og þeirri er faðir hans, Vilhjálmur Herschel (1738—
hafði látið srníða, mætti sjá nálægt 40 million fástastjörnur á himninuiu
að Ijósið þyrfti um 7000 — sjö þúsund — ár, til að koma frá fjarlæg
usb1
stjörnum vetrarbrautarinnar, til vor (sbr. Newcombes popular AstronoiU^'
Sumir hafa haldið, að tala sjáanlegra stjarna væri 100 — hundrað — mil•l0,,1 ’
En séu þær aðeins 40 millionir talsins og til jafnaðar álíka stórir eins ,
sólin, sem lýsir og vermir vora jörð, og álíka þungar eins og sólin ef> ",
eru þær til samans yfir 50 — fimtiu — billion sinnum stærri og 17 — se^ c(
án sinnum þyngri en jörðin er. — í samanburði við sjörnur himinsins,
jörðin eins og eitt sandkorn í samanburði við sandinn á botni hafsins. v •
er að maðurinn sé montinn I — Líklegt er að reikistjörnur (planetur) W/L
þessum sólum og að á þeim búi lifandi og skynsemi gæddar verur, e'1 e ,j
vita menn neitt um það með vissu. Menn' vita ekki einu sinni hvort l>fa
skynsemi gæddar verur byggju reikistjörnurnar Venus og Marz. En hvað s
því líður, þá er alstirndur himin sú dýrðlegasta sjón, sem maður sér, _
ekkert gefur manni Ijósari hugmynd um lög og vísdóm tilverunnar, en
hugan Ijóssins, stjarnanna og þeirra hreifinga. F. B.
* Parallax kalla stjörnufræðingar jarðbrautargeislann, eins og hann vl/a)1n
vera, ef athugaður frá miðdepli stjörnu; einnig jarðgeislann eins og n
sýnist vera, ef athugaður frá sólunni.