Lögrétta - 01.07.1933, Page 1

LÖGRJETTA
XXVIII. ÁRG. • 1 9 3 3 2. II. HEFTI
Xlm víða veröld
Sftir Vílhj. P, Gíslason
Amerísh mennín
og hreppan.
Ameríka, amerísk áhrif og' amerísk menn-
ing, hefur nú um skeið verið ás, sem at-
burðir vestræns menningarlífs hafa snúist
um að miklu eða jafnvel mestu leyti og er
svo enn.
Bandaríkin hafa til skamms tíma verið
talin land vaxandi velsældar, vaxandi lýð-
ræðis og frelsis einstaklingsins, en Evrópu-
menn, og ekki síst Asíumenn, hafa iðulega
litið á Ameríkumenn sem einhverja hina
andlausustu þjóð, ef hægt væri á annað
borð að kalla slíkan hræring þjóð. Svo hafa
menn litið þannig á, að í Ameríku væri það
fyrst og fremst dollarinn, sem allt kæmi
undir, og svo vjelamar, en lífið yrði ein-
trjáningslegt og andlítið.
Það má til sanns vegar færast, að Banda-
ríkin eru ekki þjóð, hinn sundurleiti skari
innflytjendanna hefur ekki ennþá mótast í
sameiginlegt mót, ekki eignast einn anda og
eina sál. En hinsvegar hefur þetta fólk gert
merkilegar tilraunir til menningarmyndun-
ar, og til þjóðlífsmyndunar, tilraunir, sem
til skamms tíma að minnsta kosti, þóttu
hafa heppnast svo vel, að til fyrirmyndar
væri á einu sviði sj erstaklega, á sviði iðnað-
ar og efnahagslífs, þó að sumir hjeldu því
jafnframt fram, að framfarirnar á þessum
sviðum hefðu fengist á kostnað annara
nauðsynlegri sviða þjóðlífsins. Nú hefur það
komið í ljós, að jafnvel á þessum sviðum
hefur ameriskt skipulag og amerísk vel-
gengni verið völt og alt þetta hefur orðið til
þess, að menn taka nú meira og meira alt
amerískt líf til endurskoðunar, reyna að
finna í hverju veilurnar eru fólgnar í menn-
ingunni, ef þær eru einhverjar og hvað
gera megi.
Slíkar athuganir falla ekki nema að litlu
leyti saman við hinar almennu umræður
um kreppuna svonefndu og hennar afleið-
ingar eins og þær eru venjulega ræddar,
til allrar hamingju að segja má, því að
hversu alvarlegt viðfangsefni, sem kreppan
er í sjálfu sjer, verður eiginlega ekki sagt,
að umræðumar um hana sjeu orðnar bein-
línis skemtilegar og nú orðið eru þær venju-
lega ekki sjerlega fróðlegar heldur, því að
svo er helst að sjá sem enginn botni neitt í
neinu, þó að allir þykist þurfa að tala eins
<>g spekingar um kreppuna.
Ameríkumaðurinn er sjerkennilegur vest-
urlandamaður, segir Keyserling greifi ein-
hversstaðar, sjereinkenni vestrænnar menn-
ingar hafa komið glegst framhjá honum,
bæði í góðu og illu. Ameríkumenn hafa
ávalt verið bjartsýnismenn, að minsta kosti
fram á síðustu misseri, en það má teljast
einkenni á þeim, sem sjálfrátt eða ósjálf-
rátt eru aldir upp við þann anda, að alt
þróist, að þeir verði bjartsýnismenn. En
þessi trú á þróunina, eða á það, að alt sje
á hreyfingu, og eigi að vera það, er líka að
ýmsu leyti veikleiki amerískrar menningar,
hefur skapað eril hennar og óstöðugleika og
gert Ameríkumenn, segir Keyserling, bar-
bariskari en t. d. Evrópumenn. Hans álit á
Ameríkumönnum er í stuttu máli það, að
þeir sjeu varla enn orðnir menningarþjóð í
eiginlegum skilningi, eigi ekki andlega
menningu og geri að jafnaði of mikið úr
sjálfum sjer, þó að þeir hafi marga góða
kosti, t. d. sjeu vinnubrögð þeirra að jafn-
aði betri en vinnubrögð Evrópumanna. Ann-